در واقع «مهربانه دات‌آي‌آر» را كه تايپ مي‌كني، با تعدادي نياز مالي در شكل‌هاي مختلف روبه‌رو مي‌شوي كه جنسش با ديگر خيريه‌هايي كه تا به حال ديده‌اي فرق مي‌كند.
در اينجا مي‌داني كه پولت قرار است دقيقا در كجا و چطور و براي چه‌كساني هزينه شود؛ حتي عكسشان را هم به چشم مي‌بيني تا تصميم‌گيري براي انتخاب آن كار خيري كه مي‌خواهي انجام بدهي، راحت‌تر شود. با گلرخ بحري، مدير سايت مهربانه صحبت كرديم تا كمي بيشتر از چيزي كه در سايتشان مي‌بينيم، از مهربانه سردربياوريم. اصلا مهربانه، در بين اين‌همه مؤسسه خيريه كهنه‌كار و معروف، چه مي‌گويد؟
- ايده سايت مهربانه چطور شكل گرفت؟
ما در شركت‌مان به‌خاطر اعتقادمان به مسئوليت‌هاي اجتماعي كه روي دوش هر شركتي است، هر سال به مؤسسات خيريه مختلف كمك مي‌كرديم. مثلا به‌عنوان اينكه يك شركت تجاري هستيم، هر سال يك درصدي از سودي كه داشتيم را براي چنين پروژه‌هاي خيريه‌اي كنار مي‌گذاشتيم اما اين كمك‌ها، با چالش‌هايي روبه‌رو بود كه دوست داشتيم با برطرف كردن آنها، كمك‌هاي مؤثرتر و بيشتري انجام دهيم چرا كه هم به تعداد محدودي مؤسسات خيريه مي‌توانستيم كمك كنيم و هم اينكه قاعدتا توان مالي‌مان محدود بود. براي برطرف‌كردن اين چالش‌ها بايد كار متفاوتي انجام مي‌داديم كه اثرگذاري خوبي داشته باشد. در شركت ما بخشي وجود دارد كه در آن، سرويس‌هاي نوين اينترنتي توليد مي‌شود و ماموريتي به اين بخش براي حل اين چالش‌ها داده شد. آنها نيز پس از انجام مطالعات لازم، روش «جمع‌سپاري» را پيشنهاد كردند و مهربانه دقيقا با اين روش فعاليت خودش را شروع كرد.
- حالا اين جمع‌سپاري يعني چه؟
جمع‌سپاري در كل دنيا يك بحث نو و تازه است و مدل‌هاي مختلفي هم دارد و شايد يكي از ابتدايي‌ترين كاربردهاي آن، استفاده براي امور خيريه است. جمع‌سپاري، يك تأمين سرمايه جمعي است. اين روش، روشي است كه شما از طريق كاربرها، براي يك پروژه مشخص كه داراي زمان مشخصي هم هست، پول جمع مي‌كنيد تا آن پروژه به نتيجه برسد. حالا براي به نتيجه رسيدن و اينكه با آن پول جمع‌شده چه كاري انجام بدهند، باز هم روش‌هاي مختلفي وجود دارد. روشي كه ما انتخاب كرديم، روش همه يا هيچ است. اگر پروژه‌هايمان موفق شوند، پول را به مؤسسه خيريه مي‌دهيم و اگر پروژه ناتمام باقي بماند و به هر دليلي پروژه تكميل نشود، پول به افرادي كه كمك كردند برمي‌گردد. به اين ترتيب هم مؤسسات خيريه حداقل نياز خود را براي به سرانجام رسيدن پروژه اعلام مي‌كنند و هم خيرين براي به ثمر رسيدن پروژه تلاش بيشتري به خرج مي‌دهند.
- با اين پروژه‌ها از كجا آشنا مي‌شديد و روي سايت‌تان قرار مي‌داديد؟
مؤسسات خيريه در ابتدا با اين موضوع آشنا نبودند و به‌راحتي اعتماد نمي‌كردند. به همين دليل خودمان به سراغ مؤسساتي رفتيم كه با آنها آشنا بوديم. خوشبختانه پس از انجام چند پروژه موفق، اكنون خود مؤسسات خيريه به سراغ ما مي‌آيند. البته اين را هم تأكيد كنم كه اين مؤسسات حتما بايد مجوزهاي رسمي و قانوني را در اختيار داشته باشند. در حقيقت شغل اصلي ما يك «كسب و كارخانوادگي است»؛ من، مادرم، خواهرم و پدرم. ايده اوليه از خود صاحبان شركت و در واقع پدرم بود و پس از آن همه همكارانمان در شركت با مسئوليت‌پذيري و علاقه براي برنامه‌ريزي و برنامه‌نويسي و پشتيباني كار، دست به‌كار شدند.
- بالاخره با هر سختي‌اي كه بود، نخستين پروژه‌تان را روي سايت برديد.
بله؛ ما از پارسال، دقيقا همين موقع‌ها شروع به انجام اين كار به‌صورت خيلي ضربتي كرديم و نخستين پروژه را براي فروردين سال 93 تعريف كرديم. نخستين پروژه‌مان، از طرف دانشگاه شريف به ما معرفي شده بود. آنها يك گروه از دانش‌آموزان كنكوري را به ما معرفي كردند كه براي رفتن به يك اردوي تحصيلي، نياز به كمك مالي داشتند و ما هزينه آن اردو را برايشان تأمين كرديم. براي انجام اين پروژه هم طبق مدلي كه تعريف كرده بوديم، يك زمان معين مشخص كرديم كه اگر طي آن زمان، به هدفمان نمي‌رسيديم، پروژه كلا لغو مي‌شد.
- مجموع هزينه‌شان چقدر مي‌شد؟
مبلغ نهايي اين پروژه 5ميليون تومان بود. راستش بعد از اينكه ما اين پروژه را شروع كرديم، خودمان هم خيلي اميدوار نبوديم كه بتوانيم آن را جلو ببريم.
- چقدر طول كشيد تا آن 5ميليون را جمع كنيد؟
طي 2هفته، 5ميليون براي نخستين پروژه ما جمع‌آوري شد. همه ما به‌خاطر اين اتفاق خيلي شگفت‌زده شديم و تصور اين را نداشتيم كه آنقدر زود پروژه به سرانجام برسد. البته بعد از تمام شدن اين پروژه، ما حدود 2ماه وقفه زماني داشتيم و هيچ پروژه جديدي را روي سايت اعلام نكرديم.
- چرا؟
به‌دليل همان بي‌اعتمادي مؤسسات خيريه؛ هيچ‌كس به ما اعتماد نمي‌كرد كه برايمان پروژه‌اي تعريف كند. جالب اين بود كه مردم به ما اعتماد مي‌كردند كه پول بدهند ولي مؤسسات خيريه اعتماد نمي‌كردند تا پروژه‌اي را شروع كنيم. يكي از بزرگ‌ترين دغدغه‌هاي مؤسسات خيريه اين است كه شما به چه دليلي دلتان مي‌خواهد اين كار را انجام بدهيد؟ شمايي كه مؤسسه خيريه نيستيد، چرا چنين كاري مي‌كنيد؟
- نمي‌شد خودتان يك موقعيت را شناسايي كنيد؟
نه. متأسفانه ما با عنوان اينكه مؤسسه خيريه نيستيم نمي‌توانيم اين كار را انجام بدهيم. اگر كسي مجوز مؤسسه خيريه داشته باشد مي‌تواند اين كار را انجام بدهد. ما به‌عنوان يك شخص يا يك شركت كه جزو سازمان‌هاي مردم‌نهاد نيستيم نمي‌توانستيم اين كار را انجام بدهيم. مثلا چند وقتي است كه از افرادي به ما ايميل زده مي‌شود كه زندگي خوبي ندارند و از مهربانه درخواست كمك دارند. خب ما دستمان در معرفي پروژه‌هاي شخصي بسته است ولي تا جايي كه بتوانيم، آنها را به مؤسسات خيريه مختلف معرفي مي‌كنيم.
- خب شايد هم مؤسسات حق داشتند؛ در سايت‌هاي مؤسسات خيريه هم درگاه اينترنتي بانك وجود دارد و مردم مي‌توانند از طريق آنها هم به مؤسسه كمك كنند؛ ديگر مهربانه براي چه؟
يكي از اصلي‌ترين تفاوت‌ها اين است كه ما در مهربانه، به‌طور كاملا شفاف پروژه‌ها را تعريف مي‌كنيم و از لحظه‌اي كه كسي پولي پرداخت مي‌كند، بلافاصله در سايت نشان مي‌دهد كه به مبلغ قبلي اين مقدار اضافه شده است. تقريبا مي‌توانم بگويم در حال حاضر چنين وب‌سايتي نداريم كه اين كار را انجام بدهد؛ همه درصد مي‌زنند ولي مبلغ را خير. علاوه بر اين، اگر از چند مؤسسه نام‌آشنا و موفق خيريه بگذريم، صدها مؤسسه خيريه در سراسر كشور فعاليت مي‌كنند كه از امكانات كافي در حوزه فناوري اطلاعات برخوردار نيستند. اتفاقا ما هم به‌دنبال اين بوديم كه زمينه حمايت‌هاي آنلاين براي مؤسسات كمتر شناخته‌شده و در نقاط مختلف كشور را فراهم آوريم.
- پس شما از 2مخاطب كمك مي‌خواستيد؛ يكي مؤسسات خيريه براي معرفي پروژه به شما و يكي هم مردم براي به سرانجام‌رسيدن اين پروژه‌ها.
دقيقا؛ در واقع اصل داستان ما روي مردم مي‌چرخد. كمكي كه مؤسسات خيريه به ما مي‌كنند اين است كه به ما پروژه معرفي مي‌كنند و ما براي آن پروژه و آن مؤسسه خيريه، از مردم كمك جمع مي‌كنيم. در واقع ما با 2طيف طرف هستيم كه هركدام مدل رفتاري‌شان فرق مي‌كند. يك‌نفر نياز به كمك دارد و يك نفر دوست دارد كه كمك بكند.
- براي كارتان تبليغ هم كرده‌ايد؟
ما از تمام كانال‌هاي ارتباطي شركت براي معرفي مهربانه استفاده كرديم. براي مثال به مشتريان خود ايميل زديم يا از همكاران خود در رسانه‌ها خواهش كرديم كه مهربانه را معرفي كنند كه با استقبال دوستان خوب رسانه‌اي روبه‌رو شديم و جا دارد از آنها حسابي تشكر كنم. اما غيراز اين كانال‌ها، تبليغات ديگري نداشتيم و خود مردم پس از آشنايي با مهربانه، آن را به دوستان و آشنايانشان معرفي كرده‌اند.
- در اين مدت پروژه‌هايي داشته‌ايد كه هزينه مورد نظرتان جمع نشود؟
بله؛ ما 2تا پروژه لغو شده داشتيم كه طبق همان روش همه يا هيچ، پول را به كاربران برگردانديم.
- و يكي از بهترين و موفق‌ترين پروژه‌هايتان؟
در زماني كه چالش آب يخ براي كمك به بيماران«اي.ال.اس» در دنيا حسابي سر و صدا كرده بود، مردم ما در ايران هم از اين كمپين استقبال كردند اما كانال مشخصي براي كمك به اين بيماران نمي‌شناختند. به همين دليل، مشاركت بسياري صرفا به ريختن آب يخ بر سر خود ختم مي‌شد. ما پروژه‌اي را با انجمن «اي‌ال‌اس ايران» تعريف كرديم و با استقبال بسياري زيادي هم روبه‌رو شد. اتفاقا خود اين پروژه به شناخته‌تر شدن مهربانه كمك بسيار زيادي كرد.
- درباره سرمايه جمعي كه اصلي‌ترين دليل تمايز مهربانه با ساير خيريه‌هاست، بيشتر توضيح مي‌دهيد؟ ظاهرا چيزي شبيه مراسم گلريزان خودمان است اما در محيط وب.
ببينيد؛ خوبي سرمايه جمعي اين است كه يك دانش‌آموز يا دانشجو كه هميشه دوست داشته است سهمي در يك كار خير داشته باشد، حالا با كمترين رقم مي‌تواند به خواسته‌اش برسد. اين فرهنگ بايد ور بيفتد كه فقط با رقم‌هاي بزرگ است كه مي‌شود يك كار خوب كرد؛ درصورتي كه اصلا اينطور نيست. حتي من فكر مي‌كنم يكي از كارهاي خوبي كه يك‌نفر مي‌تواند بكند اين است كه فقط و فقط سايت ما را به ديگران معرفي كند تا شايد آن يك نفر بتواند كمكي به كسي بكند. اين دقيقا همان سرمايه جمعي است. از همه مردم خير و نوع‌دوست كشورمان مي‌خواهم به سايت mehrabane.ir آمده و به عضويت آن درآيند تا با پروژه‌هاي مختلفي كه روي سايت تعريف كرده‌ايم آشنا شده و درصورت تمايل كمك كنند. علاوه بر كمك‌هاي نقدي، بزرگ‌ترين كمك به مهربانه و پروژه‌هاي آن، معرفي اين سايت به ديگر دوستان است.