كولرهاي آبي، امكان انتخاب و تنظيم درجه سرما را ندارند و نهايتا دور تند و كند را مي‌توان از آنها انتظار داشت. پس بهتر است در بسياري از ساعت‌ها خاموش باشند. اما گرماي تب‌دار بعضي از روزهاي فصل گرم سال، كاسه‌هاي صبر را لبريز و طاقت‌ها را طاق مي‌كند، پس كولرها را سرويس كنيم تا لااقل انرژي كمتري را هدر بدهند. بعضي از قطعات كولر بايد همزمان با آغاز فصل گرما، معاينه دقيق شوند. ضريب فرسايش بعضي از اين قطعات بالاست و ممكن است بر اثر فرسوده شدن، مصرف كولر را بالا ببرند. پس سرويس كولر، پيش از فصل گرما، كاملا ضروري است. در اين مطلب كه با استفاده از دانش شهباز عصمت دوست يكي از متخصصان تأسيسات و سرويس كولر نوشته شده، راه و رسم افزودن بازدهي كولر را مرور مي‌كنيم.
- پوشال‌ها را عوض كنيد
كولرها بايد هر سال بازرسي شوند و بعضي از بخش‌هاي آن مثل پوشال‌ها، حتما عوض شود. پوشال‌ها، محل مناسبي براي رشد باكتري‌ها و قارچ‌هاست. اين باكتري‌ها و قارچ‌ها كه در طول زمستان بين بافت پوشال پديد آمده‌اند، زماني كه آب روي پوشال‌ها جاري شود، جان مي‌گيرند و معمولا بوي ناخوشايندي ايجاد مي‌كنند. اما مشكل فقط بوي بد نيست، آنها خطر ايجاد بيماري‌هاي تنفسي را به همراه دارند. پوشال قيمت چنداني ندارد و بر اين اساس بهتر است هر سال عوض شود و چنانچه فكر مي‌كنيد خيلي خوب آنها را شسته‌ايد، نهايتاً ۲ سال مصرفشان كنيد.
- موتور، قلب‌تپنده كولر
كولر يك پمپ آب و يك دينام دارد كه اولي، فرايند گردش آب و دومي عمل گردش هوا را به انجام مي‌رساند. اين موتور‌ها هرقدر سالم‌تر باشند، كولر عملكرد بهينه‌تري خواهد داشت و انرژي كمتري را هم مصرف خواهد كرد. در زمان بازديد از اين ۲ موتور، ابتدا بايد گرد و غبارشان را گرفت و بعد آنها را روغن‌كاري كرد. موتور كولر، ۲ قطعه ياتاقان دارد كه بايد حتماً روغن‌كاري شوند. پيش از روشن‌كردن كولر نيز بايد ابتدا پروانه را با دست چند دور بچرخانيد تا روان شود. توصيه شده كه يك دينام نبايد بيشتر از ۷ ساعت بي‌وقفه كار كند. اين موتور به همراه پمپ آب، در خطر سوختن بر اثر كاركرد زياد قرار دارند. پس به موتورهايي كه دارند بي‌توقف مي‌چرخند هم فكر كنيد.
- فصل گرم سال هم نسيم دارد
مي‌گويند كولرهاي آبي در روز تا ۲۰۰ ليتر آب مصرف مي‌كنند و اين ميزان مصرف، از سرانه روزانه مصرف آب در ايران، خيلي بيشتر است. با آغاز تابستان و روشن شدن كولرها، مثل اين مي‌ماند كه يك عضو پر مصرف، به اعضاي خانواده افزوده شده باشد. بنابراين بد نيست كه در اين روزگار كم‌آبي، حواسمان به اين عضو پر مصرف باشد. چندي پيش در همين صفحه، در مورد نصب قاب‌هاي توري به پنجره‌ها، مطلبي منتشر شد. پنجره‌هايي كه به توري مجهز هستند، مي‌توانند باز شوند و خصوصا در نيمه شب‌هاي تابستاني، پذيراي خنكاي نسيم‌هايي باشند كه گاهي عبور مي‌كنند و در عوض فرصتي براي استراحت به كولرها داده مي‌شود.
- سايه‌باني بر سر كولرها
بدنه فلزي كولر در تابش مستقيم آفتاب، گاهي چنان داغ مي‌شود كه حتي لمس كردنش ناممكن است. انتظار خنكاي كامل از كولري با اين شرايط، چندان منطقي نيست. پس سايه‌باني براي كولر تعبيه كنيد تا خنك بماند و خنكي بدهد. در ضمن مصرف انرژي كولر با سايه‌بان هم پايين مي‌آيد. سايه‌بان كولرها ۲ نوع است؛ نوع اول كه قيمت بيشتري دارد و به سايه‌بان سنتي معروف است، هماني است كه از 4 عدد پايه فلزي و يك سقف برزنتي تشكيل شده است. پايه‌ها روي زمين قرار مي‌گيرند و سقف بر سر كولر گسترده مي‌شود. اين سايه‌بان‌ها، ۲ ايراد دارند؛ اول اينكه هزينه بالايي دارند و احتمالا ۲۰۰ هزار تومان براي ساخت و نصبشان بايد پول بدهيد. دوم اينكه پايه‌هاي فلزي آنها بر سطح پشت‌بام قرار مي‌گيرد و تدريجاً به عايق ايزوگام آسيب مي‌رساند. بر اين اساس نوع جديدتري از سايه‌بان‌ها توليد شده كه با پايه‌هايي فلزي روي سقف كولر نصب مي‌شوند. اين پايه‌ها با زاويه ۴۵درجه، به چهار گوشه سقف كولر پيچ مي‌شوند و سايه‌بان روي آنها قرار مي‌گيرد. براي تجهيز كولر به چنين سايه‌باني، حدود ۵۰هزار تومان بايد هزينه كنيد.
- شست‌وشوي كولر فراموش نشود
پيش از روشن كردن كولر، بد نيست از محكم بودن پيچ و مهره‌هايي كه به چشم مي‌آيند، مطمئن شويد. بعد از آچاركشي، به سراغ كف كولر برويد و حتماً آن را بشوييد. شست‌وشوي كف كولر بايد با فرچه پلاستيكي انجام شود تا به رنگ آن آسيبي نرسد. اگر قسمتي از رنگ كف كولر از بين رفته بود، بي‌ترديد به‌زودي زنگ مي‌زند و ممكن است تا يك سال بعد بپوسد. در اين مواقع، يك ظرف قير ايزوله كه يك نوع قير آماده و سرد است، از رنگ فروشي تهيه كنيد و آن را با قلمو بر كف كولر پخش كنيد. نگذاريد نقطه‌اي از چشمتان دور بماند، هرجا خاك نشسته، بشوييد. چون اين خاك‌ها يا گل مي‌شود و توي كولر مي‌ماند و يا همراه با باد خنك، وارد ريه‌هاي خودتان مي‌شود.
- باد خنك گاهي هدر مي‌رود
كولر ممكن است پس از چند سال، اندكي جابه‌جا شود. اين‌جابه‌جايي معمولا به‌دليل تكان‌هايي كه موتور كولر به بدنه آن مي‌دهد، ايجاد مي‌شود. هم‌راستا نبودن خروجي كولر با دهانه كانال، باد خنك را هدر مي‌دهد، بنابراين يكي از مهم‌ترين نكاتي كه حين سرويس كولر بايد درنظر داشت، هم‌راستابودن خروجي و دهانه كانال است كه با يك پارچه ضد‌آب و ضخيم مثل برزنت، پشتيباني مي‌شود. پارچه‌هاي برزنتي هم به‌تدريج آسيب مي‌بينند و ممكن است در گوشه و كنارشان، درزهايي پديد بيايد. حتما دقت كنيد كه چنين درزهايي وجود نداشته باشد و باد خنكي كه كولر به هزار زحمت توليد كرده، به هدر نرود.
- كليدهاي باهوش براي شما
كليد هوشمند، كار همان كسي را انجام مي‌دهد كه بر اثر سرما در نيمه شب بيدار شده و كولر را خاموش مي‌كند. اين كليد‌ها مجهز به ترموستات و تايمر هستند و مي‌توان به آنها فرمان داد كه يا بر حسب دماي خانه و يا زماني كه برايشان تعريف مي‌شود، كولر را خاموش كنند. مثلا مي‌توان تايمر ديجيتال آنها را اينگونه تنظيم كرد كه بعد از ۲ ساعت، كولر را خاموش كند و يا برايش تعريف كرد كه اگر دماي خانه مثلا ۱۸ درجه شد، خاموش شود و اگر دما از ۳۰ درجه بيشتر شد، روشن شود. اين كليدهاي هوشمند حدودا ۲۰۰هزار تومان قيمت دارند. يادتان باشد كه شايد الان كمي هزينه كنيد، ولي در عوض در پول برق و آب‌تان كلي صرفه‌جويي مي‌شود. ضمن آن كه در مبارزه با كم آبي يا قطع برق هم گام مهمي برداشته مي‌شود
- متخصص هواي مطبوع
اين روز‌ها براي آقاي‌شهباز عصمت دوست متخصص تأسيسات و سرويس كولر، روزهاي پر كاري است. او‌بخشي از تجربه ۲۰ساله خود در مورد نصب و سرويس كولرهاي آبي را در اختيار ما گذاشت تا اين صفحه مهارت فني نوشته شود.
- كولر با بهره‌وري بيشتر
هرچه كانال كولر كوتاه‌تر باشد، بهره‌وري آن افزايش مي‌يابد و مصرف انرژي كمتر مي‌شود. بر اين اساس منطقي به‌نظرمي‌رسد كه در آپارتمان‌هاي چند طبقه، گاهي كولرها از پشت بام، به داخل بالكن‌ها نقل مكان كنند.
كولر بايد متناسب با متراژ خانه انتخاب شود. كولرهايي با حجم هوادهي زياد در خانه‌هاي كوچك، كاركرد ديگري جز هدر دادن انرژي ندارند. براي خانه‌هاي كمتر از ۶۰ مترمربع، اگر كولر بر پشت‌بام است، حجم هوادهي كمتر از ۳۵۰۰ توصيه شده. اگر كولر در بالكن است، مناسب است كه حجمش حدود ۲۳۰۰ باشد. اگر متراژ خانه بين ۶۰ تا ۱۰۰ مترمربع است، كولر پشت‌بامي با حجم ۵۰۰۰ و كولر بالكني ۳۵۰۰ برايش كافي است. به همين نسبت، براي خانه‌هاي بزرگ‌تر، حجم هوادهي كولرها افزايش مي‌يابد و تا ۷۰۰۰ مي‌رسد.
از نيم ساعت مانده به اذان مغرب تا ۲ ساعت و نيم پس از آن، ميزان مصرف برق در ايران، در اوج خود قرار دارد. از آنجا كه كولرها از لوازم پرمصرف برقي به‌حساب مي‌آيند، بد نيست كه آنها را در اين ساعت‌ها خاموش بگذاريم.
شيلنگ آب كولرها اگر از نوع نامرغوب باشد، در آفتاب خشك شده و احتمالا بعد از يك سال مصرف، آماده پاره شدن است. پس بهتر است شيلنگ آب كولر را هم عوض كنيد و نوع مرغوب‌تر آن را بخريد كه به شيلنگ يخچالي معروف است. يكي از مهم‌ترين معيار‌ها براي استفاده بهينه از كولر، توجه به همين شيلنگ است. اگر سيستم گردش آب به درستي در كولر انجام شود و پوشال‌ها كاملا خيس شوند، كولر خنكاي بيشتري توليد مي‌كند و انرژي كمتري را هدر مي‌دهد.