اگر اين پديده را به‌عنوان بيماري بپذيريم مي‌توانيم براي علاج آن به‌دنبال راهي باشيم؛ راهي كه ترك آن آسان است اما ماندگاري بر ترك آن سخت است؛ ضمن اينكه مطمئنا از بين بردن اين بيماري هزينه‌هايي براي خود فرد مبتلا يا خانواده‌اش به همراه دارد. شايد با خود بگوييد بدون هزينه مالي هم مي‌شود اين بيماري را پشت‌سر گذاشت. ممكن است حتي تصوير كليشه‌اي بسياري از فيلم‌ها يا سريال‌هايي كه در آنها فرد مبتلا را براي ترك كردن به تخت بسته‌اند و در اتاق حبس كرده‌اند در ذهن شما نقش ببندد، اما اين روش تا چه اندازه موفقيت‌آميز است ؟ اگرچه اين روش به‌عنوان يكي از راه‌هاي ترك اعتياد شناخته مي‌شود و هزينه‌اي هم برنمي‌دارد اما بازخورد آسيب‌هاي روحي و جسمي در آن بسيار زياد است. از طرفي بازار كمپ‌ها و كلينيك‌هايي كه براي درمان اين بيماران فعاليت مي‌كنند، داغ است. آنها روش‌هاي مختلفي به‌كار مي‌گيرند كه بعضا بسيار پرهزينه‌اند و خيلي‌ها براي خلاص شدن از اين بيماري، بدون آگاهي، اين هزينه‌ها را خواهند پرداخت، درحالي‌كه با شناخت انواع مختلف درمان و تعرفه‌هاي معقول مي‌توان اين هزينه‌ها را تعديل كرد. علاوه بر دانستن هزينه‌هاي هر روش لازم است با جست‌وجوي كافي در ميان توده عظيم كلينيك‌هاي ترك اعتياد، مراكز معتبر دولتي يا خصوصي را انتخاب كنيم زيرا در اين مراكز هزينه‌هاي پرداختي و نيز داروها و روش‌هاي مورد استفاده تحت نظارت مستقيم سازمان بهداشت و درمان هستند.
- داروهاي ترك اعتياد با بستري‌شدن
اين راه معالجه از لحاظ مصرف دارويي تفاوتي با روش سرپايي ندارد. چيزي كه اين دو را از هم متمايز مي‌كند اين است كه بيمار در طول مدت درمان در بيمارستان و كلينيك ترك اعتياد بستري خواهد شد. در اين روش فرد مبتلا به اعتياد تحت نظر مداوم پزشك و پرستاران است و احتمال دسترسي دوباره او به مواد‌مخدر به صفر مي‌رسد. تعرفه‌اي كه در سال گذشته براي مراكز دولتي داراي مجوز سازمان بهزيستي درنظر گرفته شده برابر ۷۷۰هزار و 500تومان به‌طور ماهانه و ۲۷ هزار و 500تومان به‌طور روزانه است. اين مراكز موظف هستند امكانات پزشكي و بهداشتي مورد نياز بيماران را تأمين كنند. در بعضي موارد كلينيك‌هاي خصوصي ممكن است امكانات ويژه‌اي براي بيماران درنظر بگيرند، مثلا يك اتاق اختصاصي در اختيار هر بيمار بگذارند و براي غذا منوهاي متفاوتي به او ارائه دهند كه با توجه به اين سرويس‌دهي هزينه بيشتري دريافت مي‌كنند. اين مبلغ ممكن است بسته به طول درمان و منطقه مركز مورد نظر از ۳ ميليون تا ۲۰ميليون تومان در ماه متغير باشد. با تمام اين اوصاف و هزينه‌ها توجه كنيد كه قيمت بالاتر به منزله تضميني براي ترك و تداوم آن نيست و فقط به امكانات بيشتر بر مي‌گردد.
- داروهاي ترك اعتياد و درمان به‌صورت سرپايي
اسم اين روش گوياي خيلي چيزهاست؛ اگر كسي تصميم به ترك اعتياد گرفته با انتخاب اين روش بايد به يك مركز ترك اعتياد معتبر مراجعه و سپس داروهايي كه پزشك تجويز مي‌كند را جايگزين مواد مصرفي خود كند. اين داروها معمولا شامل داروهاي اعصاب و همچنين داروهايي با تأثير مشابه مواد‌مخدر هستند. در اين راه درمان، بيمار در بيمارستان بستري نخواهد شد و مدت چند روز يا يك هفته را در خانه مي‌گذراند. ممكن است فكر كنيد كه هزينه‌هايي كه در اين روش معالجه وجود دارد تنها مربوط به داروهاي مصرفي است اما بايد هزينه ويزيت پزشك، روانشناس و آزمايش ادرار را براي اطلاع از وضعيت بيمار درنظر بگيريم. يكي از داروهايي كه براي درمان اعتياد استفاده مي‌شود متادون است، طبق آخرين مصوبه‌اي كه به مراكز دولتي ترك اعتياد ابلاغ شده‌است، هزينه درمان اعتياد در مدت يك‌ماه از طريق متادون با احتساب هزينه دارو، برابر ۸۳هزار و ۵۰۰تومان است. توجه كنيد كه اين رقم مربوط به مراكز دولتي است و در بعضي مراكز خصوصي به ۳۰۰هزار تومان نيز مي‌رسد. متأسفانه مواد‌مخدري مثل شيشه و ترياك روزبه‌روز ارزان‌تر مي‌شوند درحالي‌كه قيمت دارويي مثل متادون كه براي ترك به‌كار گرفته مي‌شود، افزايش يافته‌است. در حال حاضر قيمت يك شربت متادون ممكن است بين ۱۲۰ تا ۱۵۰هزار تومان باشد. علاوه بر اين هزينه ۱۰۰ عدد قرص ۵ تا ۴۰ميلي‌گرمي آن از حدود ۸۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است؛ داروي ديگري كه براي درمان اين بيماران تجويز مي‌شود «بوپرنورفين» است. اين دارو نيز خاصيت مشابه مواد‌مخدر دارد. تعرفه ترك اعتياد با اين ماده در مراكز دولتي بدون احتساب هزينه دارو برابر ۵۳هزار و ۷۰۰تومان اعلام شده‌است. اين در حالي است كه قيمت ۱۰۰قرص بوپرنورفين ساخت ايران به حدود ۳۰۰ هزار تومان يا بيشتر مي‌رسد.
- روش سم‌زدايي
بين تمام آگهي‌هاي تبليغاتي ترك اعتياد چيزي كه شايد بيشتر از بقيه به چشم‌مان بخورد روش سم‌زدايي است. اين روش خود به 2 بخش سريع و فوق‌سريع تقسيم مي‌شود. در روش سريع بدن بيمار طي چند روز از طريق مصرف يا تزريق دارو از مواد‌مخدر پاك مي‌شود. در سال۹۳ هزينه سم‌زدايي در مراكز دولتي طي ۸ الي ۲۱ روز از طريق بوپرنورفين بدون احتساب هزينه دارو برابر ۱۰۰هزار و ۹۹۰تومان اعلام شده اما اين هزينه براي سم‌زدايي با داروي كلونيدين در مدت زمان ۷ تا ۱۰ روز ۷۶هزار و 500تومان و براي داروي نالتروكسون در يك‌ماه ۴۴هزار و ۴۰۰ تومان تعيين شده‌است. در روش سم‌زدايي فوق‌سريع كه در سال‌هاي اخير در كشور استفاده مي‌شود فرد مبتلا به اعتياد بسته به نوع ماده مخدر، نحوه استفاده از آن و مدت اعتياد بين ۴ تا ۶ساعت توسط متخصص بيهوش مي‌شود و در اين مدت با داروهايي كه به او تزريق مي‌شود بسياري از علامت‌هاي جسمي ترك اعتياد در او ديده نمي‌شود. در يك كلينيك خصوصي ترك اعتياد هزينه سم‌زدايي ۵ساعته و يك شب بستري چيزي حدود ۳ميليون تومان براي فرد تمام مي‌شود. دقت كنيد كه در محاسبه اين مقدار، هزينه‌هاي مشاوره و روان‌درماني و هزينه‌هاي بعد از سم‌زدايي مثل هر بار ويزيت پزشك كه از ۲۰ تا ۱۲۰هزار تومان متغير است درنظر گرفته نشده‌است.
- با چشمان باز انتخاب كنيد!
بعضي از كمپ‌ها و مراكز ترك اعتياد بدون مجوز فعاليت مي‌كنند و به‌دليل نفعي كه اين كار براي‌شان دارد روزبه‌روز مانند باكتري تكثير مي‌شوند. اين مراكز تحت نظارت هيچ سازماني نيستند و به همين دليل هزينه‌هاي هنگفتي از بيماران دريافت مي‌كنند و علاوه بر آن ممكن است از داروها و روش‌هاي نامعتبر استفاده كنند. خيل عظيمي از اين كمپ‌ها براي ترك دادن مبتلايان، به زور روي مي‌آورند و با روش‌هاي غيرقانوني و خطرناك اقدام مي‌كنند. بعضي از اين مراكز بر عدم‌استفاده از دارو براي ترك اعتياد تأكيد دارند و در برخورد اول ممكن است شما را با اين حرف‌ها فريب دهند. آنها به جاي روش‌هاي مرسوم، بيماران را به تخت مي‌بندند و در مواردي آنها را به اجبار در استخر‌هاي آب سرد فرو مي‌كنند يا حتي آنها را مورد ضرب و شتم قرار مي‌دهند. پس دقت كنيد علاوه بر درنظر گرفتن هزينه‌ها و روش‌هاي ترك اعتياد مورد استفاده در اين مراكز، به مجوز آنها و ميزان نظارت سازمان بهزيستي و بهداشت و درمان بر آنها آگاه شويد و سپس انتخاب كنيد.
- هزينه مشاوره و روان‌درماني
مسئله مهمي كه نبايد در مورد بيماري اعتياد از آن غافل ماند اين است كه اين بيماري علاوه بر وابستگي و تأثيرات جسمي، ميل و اختلالات رواني نيز در بيمار ايجاد مي‌كند. پس يكي از مواردي كه درباره ترك اعتياد بايد به آن توجه كنيم بعد رواني آن است. يكي از سؤالاتي كه معمولا براي مبتلا يا خانواده‌اش درباره درمان اعتياد مطرح مي‌شود اين است كه آيا تضميني براي ترك به‌صورت مداوم وجود دارد يا خير؟ يا آيا ترك بازگشت‌پذير است؟ براي پاسخ‌دادن به اين سؤالات بايد به جنبه رواني ترك اعتياد تكيه كنيم. فرد بيمار پس از ترك از طريق هر كدام از روش‌هاي ذكر شده ممكن است دچار علائمي مثل خواب زياد، افسردگي يا بي‌علاقگي شود كه براي رها شدن از اين شرايط ممكن است به مصرف مجدد روي‌آورد. براي جلوگيري از اين اتفاق و علائم گفته‌شده لازم است فرد پس از درمان و در طول آن تحت مشاوره و روان‌درماني فردي و گروهي قرار بگيرد، تعرفه هر جلسه ۴۵دقيقه‌اي مشاوره و روان‌درماني به‌صورت فردي ۱۴هزار و ۷۰۰تومان و به‌صورت گروهي به ازاي هر نفر ۵هزار و ۳۰۰ تومان است. اين مقدار در مراكز خصوصي مختلف بين ۳۵ تا ۷۰هزار تومان براي هر جلسه ۴۵دقيقه تا يك ساعته متغير است. ضمن اينكه مي‌توانيد با تماس با شماره 09628با مركز مشاوره رايگان سازمان بهزيستي كه تخصصي اعتياد است تماس بگيريد.
- پرداخت هزينه‌هاي ترك اعتياد با بيمه
هزينه‌هاي ترك اعتياد چه در بخش خصوصي و چه دولتي براي افراد مبتلا نسبتا بالاست و در مواردي به‌دليل همين هزينه‌ها تصميم بيماران براي ترك منتفي مي‌شود. سازمان بيمه سلامت ايران با درنظر داشتن اينكه افراد مبتلا به اعتياد در واقع نوعي بيمار محسوب مي‌شوند، هزينه‌هاي ترك و درمان آنها را تحت پوشش بيمه درماني قرار مي‌دهد. بيمه درمان در واقع نوعي از بيمه اشخاص است كه براي هزينه‌هاي سنگين درمان به افراد تعلق مي‌گيرد. در ميان افراد دچار اعتياد، كساني كه بار اول تحت پوشش قرار مي‌گيرند، ۷۵درصد هزينه‌ها را بيمه پرداخت مي‌كند و اگر فرد در طول بازه زماني درمان دوباره به اعتياد روي آورد، بيمه اين بار ۵۰درصد و در مورد بار سوم تنها ۲۵درصد هزينه‌هاي درمان را متقبل خواهد شد. در حال حاضر بعضي از مراكز ترك اعتياد تحت پوشش اين نوع بيمه هستند و با مراجعه به آنها مي‌توان از اين امكان برخوردار شد. توجه كنيد كه اين سازمان در مورد كساني كه 3بار اقدام به درمان كرده‌اند و دوباره به اعتياد برگشته‌اند هيچ‌گونه تعهدي نخواهد داشت.