مازجمعه، يكي از همين نمازهاست كه پيامبر اكرم(ص) درباره آن فرموده‌اند: «۳ كار است كه اگر امت من پاداش عظيم آن را درك مي‌كردند، براي به‌دست آوردن آن، ازدحام و قرعه‌كشي مي‌كردند: 1- اذان 2- شتاب در رفتن به نمازجمعه. 3- در صف اول نمازجمعه و جماعت قرار گرفتن.» اما خواندن اين نماز مخصوص، شرايط و احكامي دارد كه نمازگزاران بايد براي برپايي آن، از اين مسائل شرعي اطلاع داشته باشند. همين قدر درباره اهميت حضور در نمازجمعه بدانيد كه رهبر معظم انقلاب حتي درباره حضور در صفوف نمازجمعه در استفتائاتشان فرموده‌اند ترك حضور و شركت نكردن در نماز عبادي سياسي جمعه به‌خاطر اهميت ندادن به آن، شرعا مذموم است. اينجا به كمك يك كارشناس مذهبي مي‌توانيد با احكام مربوط به اين نماز آشنا شويد و براي دانستن جزئيات بيشتر اين احكام به رساله توضيح‌المسائل مرجع تقليدتان مراجعه كنيد.
- نماز جمعه چه نوع واجبي است؟
اقامه نمازجمعه در زمان غيبت امام معصوم(عج) واجب تخييري است، يعني فرد بين خواندن نمازجمعه يا نماز ظهر مخير است.
نكته ۱: براساس نظر رهبر معظم انقلاب، در اين زمان كه حكومت عدل اسلامي در ايران برپاست احتياط مستحب آن است كه حتي‌المقدور نمازجمعه ترك نشود.
نكته ۲: خودداري از شركت در نماز عبادي سياسي جمعه به‌صورت دائم، وجه شرعي ندارد و اگر ترك حضور و شركت نكردن در آن به‌خاطر اهميت ندادن به آن باشد شرعاً مذموم است.
نكته ۳: شركت زنان در نمازجمعه اشكال ندارد و داراي ثواب جماعت است.
نكته ۴: نمازجمعه هر چند مجزي از نماز ظهر است ولي خواندن نماز ظهر بعد از نمازجمعه از باب احتياط مستحب اشكال ندارد.
- شروط اقامه نمازجمعه چيست؟
برپايي نماز پرشكوه جمعه 5 شرط اساسي دارد كه در جدول زير به اين 5 شرط اشاره شده است.
نكته 1: حضور حداقل 4 نفر مأموم، نه تنها وقت نمازجمعه، بلكه هنگام خواندن خطبه‌ها توسط امام جمعه نيز لازم است.
نكته 2: لازم است نمازگزاران به خطبه‌هاي امام جمعه گوش فرا دهند و احتياط مستحب آن است كه ساكت باشند و نبايد كاري انجام دهند كه باعث از بين رفتن فايده خطبه شود.
نكته 3: 5 نمازگزاري كه حضورشان براي صحت نمازجمعه لازم است بايد 1- مرد باشند 2- بالغ باشند 3- مسافر نباشند.
نكته 4: البته هر يك از 3 گروه كه حضور آنان مكمل 5 نفر نيست، اگر در نمازجمعه شركت كنند، به جاي نماز ظهر خود آنها كفايت مي‌كند.
- درباره عدالت امام جمعه
امام جمعه بايد عادل باشد، از اين‌رو اقتدا به كسي كه او را عادل نمي‌داند يا در عدالت وي شك دارد صحيح نيست و نمازجمعه او هم صحيح نيست، ولي حضور و شركت در نمازجمعه براي حفظ وحدت اشكال ندارد و در هر صورت - چه در نمازجمعه شركت كند يا نكند- حق ندارد ديگران را ترغيب و تشويق به عدم‌حضور در نمازجمعه كند.
نكته ۱: اگر شك در عدالت امام جمعه يا يقين به عدم‌عدالت وي بعد از فراغ از نماز باشد، نمازهاي خوانده شده صحيح است و اعاده آنها واجب نيست.
نكته ۲: انتصاب امام جمعه به امامت جمعه اگر موجب وثوق و اطمينان مأموم به عدالت وي شود در صحت اقتدا به او كافي است.
نكته ۳: صرف كشف خلاف چيزي كه امام‌جمعه گفته، دليل بر دروغگويي او نيست؛ زيرا ممكن است گفته او از روي اشتباه يا خطا و يا توريه باشد، و سزاوار نيست انسان به صرف توهم خروج امام‌جمعه از عدالت، خود را از بركات نمازجمعه محروم كند.
- نمازجمعه چه زماني خوانده شود؟
وقت نمازجمعه از اول زوال خورشيد (اول ظهر) شروع مي‌شود و احتياط واجب آن است كه آن را از اوايل عرفي وقت نماز ظهر در حدود يكي، دو ساعت به تأخير نيندازند.
نكته ۱: خطبه‌هاي نمازجمعه را مي‌توانند قبل از ظهر ايراد كنند، گرچه احتياط مستحب آن است كه قسمتي از آن در وقت ظهر باشد و احوط (احتياط بيشتر) آن است كه تماماً بعد از داخل شدن به وقت ظهر ايراد شود.
نكته ۲: كسي كه در نمازجمعه شركت نكرده است مي‌تواند نماز ظهر و عصر را در اول وقت بخواند و واجب نيست صبر كند تا نمازجمعه تمام شود.
نكته ۳: اقامه نماز جماعت ظهر، همزمان با اقامه نمازجمعه در مكان ديگري نزديك محل اقامه نماز، في‌نفسه اشكال ندارد ولي با توجه به اينكه اقامه نماز جماعت ظهر در روز جمعه در مكان نزديك محل اقامه نمازجمعه باعث تفرقه صفوف مؤمنين مي‌شود و چه بسا درنظر مردم بي‌احترامي و اهانت به امام جمعه و كاشف از بي‌اعتنايي به نمازجمعه است، بنابراين سزاوار است كه مؤمنين اقدام به انجام آن نكنند.
نكته 4: خواندن نماز جمعه خارج وقت تعيين شده، مجزي از نماز ظهر نيست و اگر عمدي باشد بدعت است و حرام.
- امام جمعه چگونه منصوب مي‌شود؟
امام جمعه در هر نقطه از جهان اسلام را بايد حاكم عادل اسلامي معين كند.
نكته ۱: امام جمعه منصوب، درصورت نبود مانع يا معارض جايز است نمازجمعه را در غير از مكاني كه براي آنجا تعيين شده اقامه كند.
نكته ۲: جايز است امام جمعه منصوب، شخصي را به‌عنوان جانشين موقت براي خودش انتخاب كند ولي بر امامت فرد نايب، احكام انتصاب از طرف ولي‌فقيه مترتب نمي‌شود.
نكته ۳: اقامه نمازجمعه به امامت نايب امام جمعه منصوب و حتي اقتداي امام منصوب به نايب خود اشكال ندارد.
نكته 4:شايسته است كه خطيب نماز جمعه در خطبه‌ها، مصالح دين و دنياي مسلمين را تذكر دهد، مردم را در جريان مسائل زيان‌بار و سودمند كشورهاي اسلامي و غيراسلامي قرار دهد، نيازهاي مسلمانان را در امر معاد و معاش تذكر دهد و از امور سياسي و اقتصادي، آنچه را كه در استقلال و كيان مسلمانان نقش مهمي دارد گوشزد كند. اينها چيزهايي است كه نمازگزاران در خطبه‌هاي نمازجمعه خواهند شنيد.
- چطور نمازجمعه را بخوانيم؟
كيفيت خواندن نمازجمعه به ۲ بخش واجبات و مستحبات تقسيم مي‌شود كه در جدول زير آمده است:
نكته ۱: اقتدا به امام جمعه در نمازجمعه براي خواندن نماز واجب ديگر از نظر صحت، محل اشكال است.
نكته ۲: هرگاه كسي به خطبه‌هاي نمازجمعه نرسد و در نماز شركت كند نماز او صحيح است حتي اگر امام را در ركوع ركعت آخر نمازجمعه درك كند.
نكته ۳: اقتدا در نماز عصر روز جمعه به غيرامام جمعه اشكال ندارد.
نكته ۴: شركت در نمازجمعه كه بيشتر شركت‌كنندگان در آن و همچنين امام جمعه از برادران اهل سنت هستند براي حفظ وحدت و اتحاد مسلمانان اشكال ندارد و در اين صورت خواندن نماز ظهر بعد از نمازجمعه واجب نيست.
نكته ۵: مسافر هم مي‌تواند در نمازجمعه شركت كند و نمازش صحيح و مجزي از نماز ظهر است.
- گوش دادن به خطبه‌هاي نماز
استفتائات مقام معظم رهبري
آيا مي‌شود در نمازجمعه يك نفر خطبه نمازجمعه را بخواند و نفر ديگري نمازجمعه را بخواند؟
صحيح و مجزي نيست بلكه بايد خطيب و امام هر دو يكي باشند.
خواندن و به‌جا آوردن نماز قضا يا نماز مستحبي از سوي شخص هنگام خواندن خطبه‌هاي نمازجمعه توسط امام جمعه چه حكمي دارد؟ آيا داراي ايراد است؟
به‌طور كلي آنچه موجب گوش ندادن و از بين رفتن فايده خطبه مي‌شود، بايد ترك شود.
آيا انتخاب امام جمعه موقت بايد به وسيله ولي‌فقيه باشد يا اينكه خود ائمه جمعه مي‌توانند افرادي را به‌عنوان امام جمعه موقت انتخاب كنند؟
جايز است امام جمعه منصوب، شخصي را به‌عنوان جانشين موقت براي خودش انتخاب كند ولي بر امامت فرد نايب، احكام انتصاب از طرف ولي فقيه مترتب نمي‌شود.
در يكي از شهرهاي پاكستان مدت 40سال است كه نمازجمعه برگزار مي‌شود. در حال حاضر شخصي بدون رعايت فاصله شرعي بين 2 نمازجمعه، اقدام به برگزاري نمازجمعه ديگري كرده كه منجر به بروز اختلاف بين نمازگزاران شده است، اين عمل شرعاً چه حكمي دارد؟
انجام هرگونه كاري كه منجر به بروز اختلاف بين مؤمنين و پراكندگي صفوف آنان شود، جايز نيست، چه رسد به مثل نمازجمعه كه از شعائر اسلامي و از مظاهر وحدت صفوف مسلمانان است.
آيا ذكر نام مبارك حضرت زهرا(س) به‌عنوان يكي از ائمه مسلمانان در خطبه دوم نمازجمعه واجب است؟ يا اينكه واجب است ذكر نام آن حضرت به قصد استحباب باشد؟
عنوان ائمه مسلمين شامل حضرت زهراي مرضيه(س) نمي‌شود و ذكر نام مبارك آن حضرت در خطبه نمازجمعه واجب نيست، ولي تبرك جستن به ذكر نام شريف آن حضرت اشكال ندارد بلكه امري پسنديده و موجب اجر و ثواب است.
اگر امام جمعه نماز ظهر را بعد از نمازجمعه نخواند، آيا مأموم مي‌تواند آن را احتياطاً به جا آورد؟
براي او جايز است.
اگر نمازگزار چيزي از خطبه‌هاي نمازجمعه را درك نكند، بلكه فقط هنگام نماز حاضر شود و به امام جمعه اقتدا كند. آيا نماز او صحيح و مجزي است؟
نماز او صحيح و مجزي است، حتي اگر امام را در ركوع ركعت آخر نمازجمعه درك كند.
نظر شما