دانشجويان يا افراد كارآفرين با توجه به مهارت‌هاي خود به يك طرح نو مي‌رسند و آن را در يك جشنواره استارت‌آپ مطرح مي‌كنند تا اگر قابليت تبديل به يك كسب‌وكار نو را دارد، جزو طرح‌هاي برگزيده انتخاب شود. سجاد دلير هم از آن دسته دانشجوهاست. طرح او در جشنواره استارت آپ بريج آلمان برگزيده شده است. اين طرح مربوط به وسايل الكتريكي هوشمند است كه از طريق گوشي تلفن همراه و اينترنت كنترل مي‌شوند. او و گروهش سراغ وسيله‌هاي الكتريكي‌اي مانند كليد، پريز و سه‌راهي هوشمند رفته‌اند كه از طريق آنها مي‌توان چراغ‌ها، كولر، يخچال و تمام وسايلي را كه به برق متصل هستند، كنترل كرد. اين دانشجوي مبتكر، از جزئيات طرح خود مي‌گويد كه در ادامه مي‌خوانيم.
- از مهندسي اينترنت تا سه‌راهي
سجاد دلير و گروه او براي يكي از واحدهاي درسي خود به نام مهندسي اينترنت، موظف بودند به‌دنبال صنعتي بگردند كه در كشورهاي اروپايي تازه‌پا و در حال پيشرفت است. آنها بعد از تحقيق و بررسي به صنعت خانه‌هاي هوشمند رسيدند؛ خانه‌هايي كه در آن تمام سيستم برق، از راه دور قابل كنترل است. آنها براي شروع، سراغ طراحي سه‌راهي هوشمند رفتند؛ وسيله‌اي كه با تركيب يك اپليكيشن موبايل و يك سه‌راهي كار مي‌كند و از اتصال بلوتوث براي كنترل سه‌راهي‌ها بهره مي‌برد. بعد از مدتي كار روي اين طرح، متوجه شدند قيمت آن در خارج از كشور خيلي بالاست؛ «نمونه خارجي محصولي كه توليد كرديم حدود 150دلار بود و وقتي وارد كشور ما مي‌شد، به 500هزار تومان مي‌رسيد ولي ما توانستيم با حدود 40هزار تومان آن را توليد كنيم. به اين نتيجه رسيديم كه مي‌شود آن را تبديل به صنعت كرد و به توليد انبوه رساند. همچنين با توجه به دورنماي 5 - 4 سال آينده، پيش‌بيني كرديم كه اين گروه از محصولات به‌صورت گسترده در بازار ايران مورد‌نياز خواهد بود. بنابراين تصميم گرفتيم اين صنعت را زودتر در ايران راه‌اندازي كنيم تا موقع نياز انبوه، مجبور نشويم آن را با قيمت بالا وارد كنيم. حتي مي‌توانيم در آينده اين محصولات را به كشورهايي مانند عربستان، تركمنستان، تركيه و كشورهايي كه بعد از ما به سمت اين صنعت خواهند رفت صادر كنيم.» گروه به اين نتيجه مي‌رسند كه اطلاعات طرح خود را به‌صورت پرونده‌اي درآورند و شروع مي‌كنند به ارائه آن در مراكز مربوط.
- عبور از پل بريج
بعد از ارائه طرح در شركت‌هاي مختلف، عده‌اي كه با اين سري از كالاهاي برقي سر و كار داشتند مايل به سرمايه‌گذاري شدند؛ «سرمايه‌گذارهاي ما افراد و شركت‌هايي بودند كه خانه‌هاي هوشمند مي‌ساختند. انبوه‌سازان مسكن خصوصا در مناطق بالاي شهر، در ساخت و سازهاي خود به اين فناوري اهميت مي‌دهند.» در همان اوايل كار كه گروه در حال ارائه كارشان در مراكز و شركت‌هاي مختلف بودند، به آنها پيشنهاد شد كه در جشنواره كارآفريني بريج شركت كنند؛ «در حين تبليغ كار، عده‌اي گفتند شما چرا طرحتان را براي بريج و جشنواره كارآفريني نمي‌فرستيد؟ ما هم استقبال كرديم و مدارك و فيلم‌هاي مربوط به‌كار را براي اين جشنواره فرستاديم. اتفاقا 3-2 روزي هم بيشتر تا زمان داوري جشنواره نمانده بود. خوشبختانه طرح ما جزو 10طرح برتر انتخاب شد. گروه ما امتياز خيلي بالايي به‌دست آورد.»
- با كم شروع كرديم
سجاد دلير با گروه همكار خود از مهر سال 93، كار روي طرح پيشنهاديشان را با سرمايه كم شروع كردند؛ «كار روي اين طرح حدود 6 تا 7ماه زمان برد. حدود 5ميليون تومان براي اين كار هزينه كرديم. البته كار ما در اين سطح، بيشتر فاز تحقيقاتي داشت. در حال حاضر موفق شده‌ايم نمونه اوليه از يك سخت‌افزار سه‌راهي را توليد كنيم كه با اينترنت و موبايل قابل‌كنترل است. ما براي خريد آن مشتري هم داريم.» البته كار اين گروه در توليد وسايل برقي هوشمند قرار نيست در همين حد باقي بماند. براي بازدهي مناسب بايد سرمايه خود را افزايش دهند؛ «براي شروع اگر بخواهيم تا آخر سال94، 10هزار محصول توليد كنيم، حدود 300تا 400ميليون تومان سرمايه لازم داريم. البته اين مبلغ براي فاز اوليه است و براي ادامه كار، ما بايد به يك صنعت 100هزارتايي و بعد از آن يك‌ميليوني برسيم كه براي دستيابي به آن قطعا سرمايه مورد نياز ما متفاوت خواهد بود.»
- كنترل با حركت دست
در بحث توليد و كارآفريني، جديدبودن و تك‌بودن محصول مسئله بسيار مهمي است. خيلي از كارآفرين‌هاي موفق، ايده‌هاي خود را از ميان صحبت‌هاي افراد به‌دست مي‌آورند. از حرف‌هاي مردم مي‌توان به نياز و علاقه آنها پي برد و براي پاسخ درست به آن فكر كرد. دلير هم در يكي از طرح‌هاي موفق خود از اين راه استفاده كرده و با توجه به شناخت نياز مردم يك محله، به ايده خلاقانه‌اي رسيده است؛ «من با 4-3 تا از سرمايه‌گذارها صحبت كردم. يكي از آنها انبوه‌ساز مسكن بود و خانه‌هاي 300، 400متري در بالاي شهر مي‌ساخت. او مي‌گفت مردم براي 2 چيز پول مي‌دهند؛ يكي براي رفع نيازهايشان، ديگر براي امكانات ويژه و جديد. مثلا الان با 50ميليون تومان مي‌شود يك خانه را هوشمند كرد. ولي در كوچه و محله‌اي كه همه خانه‌هاي آن هوشمند است، ديگر اين امكانات عادي مي‌شود و ساكنان به فكر امكانات ويژه مي‌افتند.» اين صحبت‌ها براي اين كارآفرين جرقه‌اي بود براي رسيدن به طرحي جديد؛ «من يك نشانه حركتي براي كنترل وسايل برقي تعريف كردم؛ يعني اگر يك خانه هوشمند اين امكان را به صاحب آن مي‌دهد كه با ريموت چراغ‌ها را خاموش و روشن كند، كاربر طرح من مي‌تواند فقط با حركت دست‌هايش اين كار را انجام دهد.»
- امنيت براي كارخانه
درست است كه ايده اوليه اين طرح تا حدي لوكس بود اما كمي بعد كاربرد مفيدتري پيدا كرد؛ «شخصي براي يك كار صنعتي، دنبال همان ايده كنترل از راه دور بود. او در عين حال مي‌گفت امنيت براي كارخانه ما خيلي مهم است؛ نمي‌خواهم كسي اين امكان را بيابد كه از بيرون، سيستم نوري ما را كنترل كند. كارخانه‌اش چيزي شبيه مرغداري بود و لامپ‌هاي اتاقك مرغ‌ها از طريق يك بورد خيلي بزرگ كنترل مي‌شدند. او مي‌خواست امكان روشن و خاموش‌كردن اين لامپ‌ها به‌صورت تك‌تك برقرار شود تا ديگر نيازي به دستكاري بورد نباشد. در ضمن موضوع امنيت هم مطرح بود؛ اينكه كسي نتواند از بيرون شركت به اين امكانات وصل شود و كل صنعت كارخانه را به هم بريزد.» دلير و گروهش با كار روي طرح قبلي توانستند يك سيستم كنترل از راه دور با امنيت بالا تعريف كنند؛ «ما پروتكل‌هاي مختلف را بررسي كرديم تا متوجه شديم چطور با پروتكل‌هاي امنيتي، بين وسايل كنترلي و گيرنده ارتباط برقرار كنيم. حال وسيله كنترلي هر چيزي ممكن است باشد؛ ريموت، گوشي، دستبند، انگشتر و يا هر وسيله ديگر كه با گيرنده ارتباط پيدا مي‌كندو هيچ وسيله ديگري نمي‌تواند كار آن وسيله تعريف شده را انجام دهد.»
- دست IT باز است
در بعضي از رشته‌ها محدوديت‌هايي مثل مواداوليه وجود دارد كه نوآوري را تا حدي با مشكل مواجه مي‌كند اما دلير معتقد است كه در رشته او مي‌شود با صرف وقت بيشتر به نتايج خلاقانه خوبي رسيد؛ «خوشبختانه در حوزه آي‌تي، مسائل و مشكلات كمتري از لحاظ نبودن امكانات وجود دارد. هر فناوري‌اي كه در اين حوزه در دنيا به‌وجود مي‌آيد، ما مي‌توانيم در ايران، حداكثربا 6ماه يا يك‌سال اختلاف به آن برسيم؛ يعني آنقدر از دنيا دور نيستيم بلكه مي‌توانيم با گذاشتن وقت بيشتر، به محصولات روز جهان برسيم و آن را در داخل كشور توليد كنيم يا حتي خودمان محصولات جديدي اختراع كنيم. در ضمن خوبي ماجرا اينجاست كه بازار هم انحصاري براي خود توليدكننده است؛ يعني الان فرض كنيد كه در حوزه اپليكيشن موبايل، گيم و محصولات الكترونيك، ما خيلي از دنيا دور نيستيم و بحث تحريم در اين زمينه مطرح نيست.» بعد از برگزيده شدن در جشنواره بريج، طرح سجاد دلير و هم‌گروهي‌هايش راحت‌تر براي اهل فن معرفي مي‌شد و اين باعث شد بتوانند براي گسترش كار سرمايه‌گذار پيدا كنند؛ «ما علاوه بر اينكه خودمان اين‌طرف و آن‌طرف براي كارمان تبليغ مي‌كرديم، در جشنواره‌ها هم حاضر مي‌شديم و يكسري آدم‌ها ما را از طريق نام اين جشنواره‌ها پيدا مي‌كردند.»
- اولين قدم‌هايم در اين راه
اين دانشجوي كارآفرين در حال حاضر در يك شركت كار مي‌كند. او همراه دوستانش توانسته است براي طرح خود يك سرمايه‌گذار از داخل همان شركت پيدا كند. به همين‌خاطر آنها قصد دارند براي تاسيس يك شركت كوچك استارت‌آپي برنامه‌ريزي كنند. برنامه آنها اين است كه بتوانند تا آخر امسال توليد خود را به 10هزار محصول برسانند. مهارت‌هايي كه سجاد از دوران نوجواني در زمينه كامپيوتر كسب كرده او را به رشته فناوري اطلاعات سوق داده است؛ «من برنامه‌نويسي بلد هستم. ما در تهران زندگي نمي‌كرديم. سوم راهنمايي بودم كه پدرم من را به كلاس‌هاي برنامه‌نويسي فرستاد. شايد آن موقع در كل شهر ما يك يا 2 تا كامپيوتر هم نبود اما با وجود اين پدرم من را در اين كلاس‌ها ثبت‌نام كرد كه بروم و برنامه‌نويسي ياد بگيرم. از همان‌جا كار با كامپيوتر را در سطحي بالاتر از هم‌سن و سالانم شروع كردم. بعدها هم در دانشگاه رشته كامپيوتر را انتخاب كردم. او استاد خود را كه با او درس مهندسي اينترنت داشت، در رسيدن به اين موقعيت مؤثر مي‌داند؛ «بايد از استادمان تشكر كنم كه ما را مجبور به اين كار كرد. او به ما گفت كه سر كلاس به شما درس نمي‌دهم و ما را موظف كرد كه يكي از صنايع رو به رشد را در اروپا پيدا كنيم و يك مثال از آن را توليد كنيم. ما رفتيم سراغ صنعت خانه‌هاي هوشمند و شروع كرديم يك وسيله برقي هوشمند بسازيم كه با موبايل و اينترنت قابل كنترل باشد.» راستش استادمان هنوز هم نمره كامل را به ما نداده است و گفته فقط 10نمره به شما مي‌دهم. 10نمره بعدي را بايد خودتان بگيريد؛ يعني ما براي10نمره اول، يك بيزينس 6ماهه راه انداختيم. حالا براي 10نمره ديگرش هم بايد يك روز بنشينيم درس بخوانيم و مثل همه برويم سر امتحان.