اينجا هم خانه باصفاي مونا ترابي‌سرشت است؛ خانه‌اي كه اتاق كوچكي از آن تبديل به كارگاه هنري ساخت زيورآلات خميري شده. وقتي وارد كارگاه كوچك و مرتب مونا مي‌شويد جزئيات فراوان روي ميز نظرتان را جلب مي‌كند. انواع و اقسام خميرها و تيوب‌هاي رنگي، گل‌هاي خميري در حال ساخت، ابزار كار و زنجيرها و حلقه‌هاي فلزي و خلاصه هر چيزي كه فكرش را بكنيد روي ميز كنار هم جمع شده‌اند. ديوار آبي رنگ و تابلوهاي هنري كارگاه همراه با گلدان‌هاي سبز گوشه و كنار اتاق فضا را حسابي هنري و آرامش‌بخش كرده‌اند. مونا ترابي‌سرشت 28ساله و كارشناس ارشد تصويرسازي است. خانم عسگري هم كه خاله و همكار موناست 31ساله و مهندس كامپيوتر است. اين دو خانم جوان چند سالي است كه با ذوق و شوق فراوان در كارگاه‌شان مشغول ساخت و فروش زيورآلات خميري هستند.
- چطور شد كه سراغ ساخت زيورآلات خميري رفتيد و چرا طرح‌هاي گل دار را براي كارتان انتخاب كرديد؟
دنبال راه انداختن يك كار هنري بوديم. بعد از جست‌وجوي زياد در اينترنت و صحبت و مشورت به اين نتيجه رسيديم كه كار خميري انجام دهيم. احساس مي‌كرديم اين كار به‌خاطر مواد خاصي كه دارد در ايران نو و جديد است. يك پوشه در رايانه‌ام داشتم كه طي سال‌ها پر از عكس كارهاي هنري مختلف شده بود. بين چيزي حدود 600تا 700عكس گشتم تا يك كاري پيدا كنم كه هم علاقه داشته باشم و هم بتوانم درآمدي كسب كنم. همه مدل كاري بود؛ از نقاشي روي سنگ تا شماره دوزي و... . با خاله‌ام فايل‌ها را بررسي كرديم و دنبال كاري بوديم كه به غيراز هنري بودن، كاربردي هم باشد تا بيشتري پيدا كند. تا اينكه به زيورآلات خميري رسيديم.
- زيورآلات بدلي و دست ساز هم مدتي است كه رونق خوبي گرفته و مشتري زيادي دارد و براي همين شروع به‌كار كرديم.
بعد از خريد خمير و وسايل زيورآلات شروع به‌كار كرديم. نخستين كاري كه ساختيم را خودمان خيلي دوست داشتيم ولي الان اصلا همان كار را دوست نداريم چون از نظر كيفيت قابل‌مقايسه با كارهاي امروزمان نيست. اوايل هم طرح گل كار نمي‌كرديم. وقتي ديديم در بازار همه وسايل از كيف و كفش تا لباس گل گلي طرفدار پيدا كرده است، ما هم تصميم به ساخت گل گرفتيم. من قبل از ساخت گل، طرح‌هاي هندسي مي‌ساختم اما با پيشنهاد همكارم گل را جايگزين كرديم. كار گل خيلي ظريف‌تر و وقت گيرتر بود. براي مثال اگر قبلا زمان لازم براي ساخت يك جفت گوشواره هندسي يك ساعت بود، براي اين طرح بايد 4تا 6 ساعت وقت صرف مي‌كرديم ولي در عوض بازخورد بهتري گرفتيم. با اينكه كار ظريف‌تر شد و در نتيجه قيمت‌ها بالاتر رفت ولي مشتري‌هاي خودش را داشت. تقريبا از سالي كه ما شروع به‌كار كرديم يك سري گروه‌هاي ديگر هم شروع به‌كار با خمير چيني يا فيمو كردند كه البته بيشتر مدل كارهايشان حالت‌هاي عروسكي و فانتزي داشت و كمتر سراغ طرح‌هاي گل‌گلي رفته بودند. اوايل در اينترنت جست‌وجو مي‌كرديم و طرح‌هاي گلدار را مي‌ديديم و ايده مي‌گرفتيم براي ساخت. ولي الان ديگر فقط خمير را برمي‌داريم و بدون نگاه كردن به جايي شروع به‌كار مي‌كنيم. مدل كارهاي ما هم طوري است كه فضاي زيادي براي مانور ندارد و نهايتا يك دايره كوچك است. ولي با اين حال سعي مي‌كنيم كارها خوب و متنوع باشند. در طول روز ميانگين حدود 4ساعت روي دست‌سازهاي خميري كار مي‌كنم. ساخت هر قطعه همراه با پخت و اتصال و... حدود 4ساعت زمان مي‌برد.
- از ياد گرفتن شيوه كار و پيدا كردن مواد لازم برايمان بگوييد. چه مشكلاتي در اين زمينه وجود داشت ؟
براي شروع كار و خريد وسايل خيلي تحقيق كرديم. خمير مخصوص اين كار فيمو است كه مخصوص ساخت زيورآلات است و در ايران هم به سختي پيدا مي‌شود. خوبي اين خميرها اين است كه مثل رنگ مي‌شود آنها را با هم تركيب كرد و به رنگ موردنظر رسيد. اين خميرها مثل خميرهاي بازي نيست كه اگر با هم تركيب شوند خاكستري رنگ شوند. بعد از تحقيقات مغازه‌اي را پيدا كرديم كه وارد‌كننده اين خميرها از خارج كشور بود. الان هم از گروه‌هايي كه كار خميري مي‌كنند خمير تهيه مي‌كنيم. خارج از ايران خيلي‌ها با خمير فيمو كار مي‌كنند و براي همين ابزار مخصوصي هم دارند كه در ايران وجود ندارد. براي مثال وسيله‌اي دارند كه خمير را از بين آن رد مي‌كنند تا صاف شود. چون خمير خيلي سفتي است و با حرارت دست نرم مي‌شود و با دستگاه صاف. ما اين دستگاه را از وسايل شيريني فروشي‌ها به اسم دستگاه خميرپاستاساز خريديم. بقيه وسايل و قالب‌هاي فيمو كه اصلا پيدا نمي‌شود. بعد هم نوبت خريد وسايل ساخت زيورآلات مثل زنجير و پايه و... بود. به غيراز اينكه هيچ اطلاعاتي در مورد كار نداشتيم و همه را با جست‌وجو به‌دست آورديم، به مشكلاتي هم برخورديم ولي دلسرد نشديم. براي مثال يكي از مشكلاتمان اين بود كه خميرها بعد از پخته شدن در فر خانگي، دچار حباب و تاول مي‌شد و ظاهر بدي پيدا مي‌كرد. اينطوري هم كه نمي‌شد كار دست مشتري داد. تقريبا يك‌ماه كار را تعطيل كرديم تا بگرديم دنبال علت و حل مشكل. از بقيه كساني كه كار خميري مي‌كردند پرسيديم ولي آنها دچار چنين مشكلي نشده بودند چون اكثرا كارهاي عروسكي داشتند و ظاهرا خميرهايي با سطح صاف دچار اين مشكل مي‌شد. به روش‌هاي مختلف پخت انجام داديم و حتي با آدم‌هاي خارجي كه در كار خمير حرفه‌اي بودند صحبت كرديم ولي نتيجه نگرفتيم. فقط متوجه شديم موقع صاف كردن خمير هوا داخل آن مي‌شود و اين مشكل به‌وجود مي‌آيد. خلاصه آنقدر آزمون و خطا كرديم تا بالاخره به نتيجه رسيديم. با يك دستگاه كه براي پخت غذا به وسيله هواي گرم بود كارها را پختيم و ديگر دچار مشكل نشديم.
يك مشكل ديگر هم اين بود كه اوايل با خرج كارهاي بدلي طلايي و نقره‌اي كار مي‌كرديم و بعد از مدتي سياه مي‌شد. هر چند قيمت كار پايين بود ولي مشتري حاضر بود پول بيشتري بدهد و كار سياه نشود و بتواند مدت بيشتري از آن استفاده كند. بعد سراغ كار با مواد برنزي رفتيم كه كمي گران‌تر بود ولي خودش رنگ تيره داشت و ديگر سياه نمي‌شد. الان هم سفارش قاب و وسايل برنجي داده‌ايم. برنج را بايد سفارش داد براي ساخت و به‌صورت آماده در بازار موجود نيست. الان كم كم داريم به سمت كار با برنج مي‌رويم. بايد پله پله جلو مي‌رفتيم چون سرمايه چنداني نداشتيم و هر چه هم مواد بهتر مي‌شد خرج بيشتري داشت. بعد از مدتي جست‌وجو و تحقيق هم به اين نتيجه رسيديم كه فقط كار خميري انجام ندهيم و الان تعدادي از كارها را با كاغذ ترانسفر مي‌سازيم. داريم طرح‌هاي گل داري را روي خمير چاپ مي‌كنيم و امتحان مي‌كنيم ببينيم بازخوردش چطوري مي‌شود.
- قبل از شروع كار هنري در خانه شغل ديگري داشتيد؟ چطور شد كه به اين نتيجه رسيديد كه كارهاي دستي بهتر از كار كردن با يك حقوق ثابت است؟
از اول علاقه‌اي به‌كار شركتي و دفتري نداشتم. حدود 2سال در يك انتشارات كار مي‌كردم ولي خيلي اذيت شدم. دلم مي‌خواست براي خودم كار كنم و كسي بالاي سرم نباشد كه چيزي را زور و اجبار كند. موقع كار در شركت، سليقه خودم در كار هيچ تأثيري نداشت و بايد فقط نظر بقيه را جلب مي‌كردم. من درس اين كار را خوانده بودم كه كار كنم و رزومه داشته باشم ولي كارهاي شركتي چندان هنري و قوي نيستند و فقط قرار است يك سري كار بازاري باشند. دوست داشتم هميشه پيشرفت كنم و اگر در شركت مي‌ماندم به‌عنوان گرافيست فقط درجا مي‌زدم. خيلي ريسك بود كه در شرايطي كه هم ازدواج كرده بودم هم ارشد قبول شده بودم هم سر كار مي‌رفتم، بخواهم اين درآمد ثابت را ول كنم. براي همين 2سال در شركت ماندم و بالاخره تصميم گرفتم از آنجا بيرون بيايم. بعد به‌خاطر كار روي پايان نامه‌ام رفتم سر يك كار پاره وقت. اينجا همه‌‌چيز خوب بود ولي شركت دچار مشكل شد و مجبور شد بعضي نيروها را كم كند. بعد از بيرون آمدن از اين كار مدت طولاني بيكار بودم تا پايان نامه‌ام را تمام كنم. بعد هم كه اين دو گروه هنري را تشكيل داديم و براي خودمان مشغول به‌كار شديم. من غيراز اين كار در يك گروه ديگر هم كار هنري انجام مي‌دهم؛ كار تصويرسازي روي ماگ، قاب گوشي، دفتر و... كه تخصصي رشته خودم هم هست.
- دخل و خرج
حساب و كتاب اين كار از چه قرار است؟
مي‌گويند حدود 2 سال پيش با سرمايه 800هزار توماني كارشان را شروع كردند ولي الان مواداوليه گران‌تر شده و به گفته آنها براي شروع بايد چيزي حدود 2 ميليون تومان سرمايه داشت. خميرهاي فيمو الان بسته‌اي حدود 12هزار تومان قيمت دارد. براي شروع كار هم حدود 20بسته با رنگ‌هاي مختلف كافي است. البته از اين 20بسته حدود 5-4 بسته آن رنگ‌هاي سفيد و مشكي است كه بيشتر از همه استفاده مي‌شود. بقيه رنگ‌ها را هم مي‌توان با تركيب همين رنگ‌هاي اوليه به‌دست آورد. با اين 20بسته تعداد زيادي محصول خميري مي‌توان توليد كرد و لازم نيست هر روز براي خريد خمير راهي بازار شويد. بقيه وسايلي كه براي كار لازم داريد هم شامل يك سري وسايل براي فرم دادن به خمير است مثل همان دستگاه پاستا ساز كه مي‌توانيد نخريد و خودتان با دست يا وسايل ديگر خمير را صاف كنيد. بيشتر محصولات هم كه با خمير ساخته و با دست خالي شكل داده و با سوزن آنها را حالت مي‌دهند و گل مي‌سازند. بعد هم قاب را از خمير پر مي‌كنند و گل‌هاي خميري را روي آنها مي‌چسبانند. مرحله آخر هم پخت زيورآلات است تا حسابي سفت و محكم شود. براي ساخت به يك سري وسايل و خرج كار مثل زنجير، قاب، آويز، حلقه و اين جور چيزها هم احتياج داريد كه مي‌توانيد بدلي هايشان را به‌صورت عمده از بازار تهران بخريد. اگر هم دنبال برنجي هايشان باشيد بايد سفارش بدهيد برايتان بسازند. براي اتصال اين وسايل به يكديگر هم بايد يك انبردست يا دم باريك مناسب داشته باشيد. با حدود 2ميليون تومان سرمايه اوليه مي‌توانيد تعداد زيادي زيورآلات خميري توليد كنيد و بفروشيد. درآمد اين كار به ميزان توليد شما بستگي دارد. اگر بتوانيد در‌ماه حدود 30تا 40عدد زيورآلات خميري بسازيد مي‌توانيد روي حدود 900هزار تا يك ميليون تومان درآمد ماهانه حساب كنيد. البته بايد سودي كه مغازه براي فروش برمي‌دارد و هزينه رفت‌وآمد و... را هم حساب كنيد. اگر خرج مواداوليه را كم كنيد حدود 50تا 60درصد درآمد ماهانه، سود كار شما خواهد بود.
- فروش
چه روشي را براي فروش انتخاب كرديد ؟
از اول هم برايمان مهم بود كه محصولات كاربردي بسازيم تا فروش داشته باشيم و كار فقط جنبه سرگرمي برايمان نداشت. الان در سبد خريد خيلي از خانواده‌ها محصولاتي كه فقط جنبه تزئيني داشته باشند وجود ندارد و حتما بايد كاربردي هم باشند. زيورآلات هم جزو مواردي است كه خانم‌ها خيلي استفاده مي‌كنند و بدليجات حتي از طلا محبوب‌تر شده است. چون همه براي خريد طلا محدوديت دارند و نمي‌توان مدل‌هاي متنوع خريد ولي براي بدليجات اينطور نيست. اوايل فقط از طريق اينترنت فروش داشتيم و چون نمي‌توانستيم كار عمده توليد كنيم با مغازه‌ها كار نمي‌كرديم. بعضي مغازه‌ها هم فكر مي‌كردند در سفارش عمده، ما بايد كار را ارزان‌تر برايشان بسازيم كه عملا نمي‌توانستيم، چون اين مدل كارها تكي و عمده فرقي در ميزان وقت صرف شده‌اش ندارد. الان با 2 مغازه كار مي‌كنيم كه احتمالا بيشتر هم مي‌شود چون داريم كار چاپي مي‌زنيم كه مراحل آسان‌تري دارد و مي‌توان بيشتر توليد كرد. روي دستبندهاي چرمي هم كار مي‌كنيم و در كل سعي داريم هميشه تنوع در كارها حفظ شود. همه جوره با مشتري راه مي‌آييم. بعضي‌ها سفارش مي‌دهند و به جاي پست كردن، سفارش‌شان را در مغازه مي‌گذاريم تا ببرند. اكثر مشتري‌ها هم ترجيح مي‌دهند كار را از نزديك ببينند و لمس كنند و حتي روي گوش يا دست خود امتحان كنند. براي همين، كارها را براي فروش به دوستاني كه مزون دارند هم مي‌سپاريم. فروش در مزون‌ها حتي از فروش اماني در مغازه‌ها هم بيشتر است و براي مثال فروش يك‌ماه يك مغازه برابر با 3-2 روز مزون است. چندبار هم در بازارچه‌هاي خيريه شركت كرديم ولي برايمان صرف ندارد چون هم تعداد كارهايمان كم است و هم هزينه اجاره ميزها بالا.
مشتري‌هاي ما بيشتر خانم‌هاي جوان و دانشجوها هستند. البته مشتري آقا هم داريم كه براي مناسبت‌هايي مثل عيد يا روز مادر خريد مي‌كنند. پرفروش‌ترين زمان هم همان عيد نوروز است. البته مناسبت‌هاي ديگر هم اوضاع خوب است ولي به پاي شب عيد نمي‌رسد. محصولات ما به چند دسته گردنبند، گوشواره، انگشتر، دستبند و گل سينه تقسيم مي‌شود و قيمت حدودي هر كدام هم بين 30تا 35هزار تومان است.
- پيشنهادهاي ما
براي پيشرفت در كارتان بهتر است پيشنهادهاي مونا ترابي و همكارش را به‌خاطر بسپاريد:
اول از همه سعي كنيد كارهايتان متنوع باشد و به تكرار نيفتد. بعد از مدتي شيوه كار و مدل‌ها را كمي تغيير دهيد تا تنوع ايجاد كرده باشيد.
از مواداوليه خوب و مرغوب استفاده كنيد. اگر موادتان خوب نباشد شايد اوايل كار فروش داشته باشيد اما بعد از مدتي اعتماد مشتري‌ها را از دست خواهيد داد و اين يعني ضرر.
سعي كنيد اعتماد مشتري را از هر نظر جلب كنيد. ما شيوه كارمان اين است كه اول كار را پست مي‌كنيم بعد پول را مي‌گيريم تا اعتماد مشتري به خريد اينترنتي بيشتر جلب شود و خدا را شكر تا الان هم كسي نبوده كه كاري را تحويل بگيرد و پولش را ندهد.
روي كارهايي مثل محصولات ظريف خميري بايد انرژي و وقت زيادي بگذاريد. اگر قرار باشد زود خسته شويد يا با هر شكست نااميد شده و كار را رها كنيد هرگز موفق نخواهيد بود. بايد بتوانيد با مشكلاتي كه در روبه‌رو شدن با مشتري‌ها و مغازه‌دارها هم پيش مي‌آيد بجنگيد و تحمل كنيد.
قبل از شروع هر كاري، حسابي تحقيق كنيد و ته ماجرا را دربياوريد. سعي كنيد اطلاعات كاملي جمع كنيد و حتما با آدم‌هاي ديگري كه در اين رشته كار كرده‌اند صحبت كنيد.
اگر كار شما خوب باشد ولي نتوانيد آن را به خوبي عرضه كنيد فايده‌اي ندارد. حتما بايد در اينترنت فعال باشيد و هر روز يا يك روز درميان عكس جديدي از كارها بگذاريد. اگر براي مدتي فعال نباشيد مشتري‌ها و مخاطب‌ها شما را فراموش مي‌كنند. حتي اگر هر روز محصول جديدي براي عرضه نداريد باز هم با گذاشتن تصاوير يا مطالب مرتبط، با مخاطب‌ها در ارتباط باشيد.
براي موفق بودن بين اين همه محصولات دست ساز هنري بايد به روز باشيد و از سليقه روز مخاطب عقب نمانيد. درست كردن محصولات مناسبتي را هم فراموش نكنيد.
خمير گل چيني مقاومت كمتري دارد و رنگ‌هاي خوبي هم ندارد. نرمي و سفتي خمير هم مهم است كه چقدر بتوان با آن ظريف كار كرد. ما در كارهايمان ساخته‌هايي به قطر يك ميلي‌متر هم داريم كه با سوزن روي كار قرار مي‌دهيم كه ساخت آنها با خمير چيني ممكن نبود. براي همين بهترين خمير همين فيمو بود. به كساني كه مي‌خواهند وارد اين كار شوند هم همين خمير را پيشنهاد مي‌كنيم.