«لاك» واژه‌اي لاتين به‌معناي «شير» است كه توليدكنندگان شيرخشك از ديرباز از آن براي نامگذاري محصولاتشان استفاده مي‌كرده‌اند. نيازي به توضيح نيست كه شير مادر براي كودك بهترين غذاست و هيچ شيرخشكي نمي‌تواند كاملا جايش را بگيرد. اما به دلايل گوناگون خيلي از بچه‌ها چه به‌عنوان كمك غذا و چه غذاي اصلي نياز به شيرخشك پيدا مي‌كنند. سري به بازار شيرخشك زده‌ايم، با اين توضيح كه هر چقدر هم كه اطلاعات‌تان درباره شيرخشك كامل باشد، بازهم براي انتخاب نوع و برند مناسب كودكتان نياز به مشورت پزشك داريد. يكسري ريزه‌كاري‌ها و تفاوت‌هاي جزئي هست كه براي آدم غيرمتخصص قابل تشخيص نيست. در ضمن نوزاد ممكن است به انواع نادري از حساسيت يا بيماري خاص مبتلا باشد كه به شيرخشك‌هاي خيلي ويژه نياز پيدا كند.
براي نوزادان نارساين شيرخشك‌ها براي كودكاني كه با وزني كمتر از 2500گرم به دنيا مي‌آيند مناسب هستند و به‌خاطر ملاحظات ويژه، قيمت‌شان به طرز محسوسي از قيمت شيرخشك‌هاي يك، 2و3بيشتر است و معمولا بين20تا 30هزار تومان قيمت دارند.
براي بچه‌هاي حساس
خوب وزن نگرفتن، دانه‌هاي قرمز رنگ روي پوست، اسهال، استفراغ، بي‌قراري و وجود خون در مدفوع، همه اينها مي‌توانند نشانه‌هاي حساسيت به شيرخشك باشند. در اين موارد، متخصص‌ها شيرخشك‌هاي خاصي را براي شيرخوار پيشنهاد مي‌دهند.
- بزرگانه يا كودكانه؟
1- بدو تولد تا 6ماهگي معمولا برندها، شيرخشك‌هايشان را براساس سن نوزاد با يك (از بدو تولد تا 6ماهگي) و 2(از6ماهگي تا يك سال) و 3(از يك سال به بعد) مشخص مي‌كنند. همچنين، ممكن است روي قوطي‌هاي شيرخشك به عباراتي مثل Infant formula براي شيرهاي قابل استفاده از بدو تولد و follow-upformula براي شيرهاي مراحل بعدي بر بخوريد. قيمت شيرخشك‌هاي يك، 2و 3معمولا تفاوتي با هم ندارند ولي در بعضي برندها به‌خاطر پر و پيمان‌تر شدن شيرخشك با بالارفتن سن نوزاد، قيمت كمي (حدود 2-3هزار تومان) بيشتر مي‌شود. شروع قيمت اين شيرخشك‌ها در داروخانه‌ها از 14هزار تومان است و معمولا از 21-20هزار تومان بالاتر نمي‌رود.
2- براي ورزشكاران، آشپزها و... بچه‌ها تنها مشتري‌هاي شيرخشك نيستند و صنف شيرخشك‌ها، مشتري‌هاي پروپا قرص ديگري هم دارند. شير را در مواردي به‌صورت كامل و بدون شكستن پروتئين‌ها براي مصرف بزرگسالان خشك مي‌كنند تا با اضافه كردن آب بتوان از آن استفاده كرد. همچنين براي مصارف صنعتي،كارخانه‌هاي توليد شير، بسته‌هاي بزرگ چندكيلويي (معمولا20يا 25كيلوگرم) توليد مي‌كنند كه براي مصارف بالا به‌صرفه‌تر هستند و استفاده و حمل‌ونقل آسان‌تري دارند و بر حسب كاربردهاي گوناگون به انواع مختلفي مثل كم‌چرب ، پرچرب و... تقسيم مي‌شوند. شيرخشك در تهيه بعضي دسرها و شيريني‌ها هم به‌كار مي‌رود. ورزشكارها هم، به‌ويژه قديم‌ترها كه بازار مكمل‌هاي پروتئيني داغ نبود، از شيرخشك در رژيم غذايي‌شان استفاده مي‌كردند؛ گرچه اين روزها با توجه به‌وجود مكمل‌هاي رنگارنگ در بازار، كمتر كسي سراغ شيرخشك مي‌رود. جداي از اينها، بعضي‌ها هم هستند كه طعم پودر شيرخشك را همينجوري دوست دارند. البته اگر جزو اين دسته آخر هستيد توجه داشته باشيد كه شيرخشك به‌خاطر غني بودن از پروتئين و كربوهيدرات و... ممكن است باعث چاقي شود يا عوارض پوستي ايجاد كند.
- ويژگي‌ها
شيرهاي بدون لاكتوز (LF): در اين شيرخشك‌ها لاكتوز شير گاو براي كودكاني كه به لاكتوز حساسيت دارند حذف مي‌شود. قيمت اين شيرخشك‌ها ممكن است يك تا 2هزار تومان بيشتر از شيرخشك‌هاي معمولي باشد.
شيرخشك‌هاي سويا: همانطور كه از اسمش پيداست اين شيرها برپايه سويا تهيه مي‌شوند و براي شيرخوارهايي كه با پروتئين شير گاو كنار نمي‌آيند استفاده مي‌شوند. حتما از مصرف اين شيرها بدون تجويز پزشك خودداري كنيد. استفاده از اين شيرها معمولا به‌صورت موقت است و مصرف دائم‌شان، به‌خاطر عوارض احتمالي توصيه نمي‌شود.
شيرخشك‌هاي هايپوآلرژنيك يا (HA): در اين شيرها پروتئين‌هاي موجود در شير گاو را هيدروليزكرده و كار هضم را براي شيرخوار راحت مي‌كنند. اين شيرها براي شيرخواراني با دستگاه گوارش خيلي حساس مناسبند. باتوجه به اينكه درصد قابل توجهي از نوزاداني كه به پروتئين شير گاو حساسيت دارند، با شيرهاي پايه سويا هم به مشكل مي‌خورند، استفاده از اين نوع شيرخشك‌ها رايج و عاقلانه است. اينها حدود5-4هزار تومان گران‌تر از نمونه‌هاي معمولي هستند.
شيرخشك‌هاي آنتي‌رفلاكس (AR):آنتي‌رفلاكس‌ها براي نوزادان مبتلا به رفلاكس مناسب هستند و قيمت‌شان معمولا كمي از شيرخشك‌هاي معمولي بالاتر است. ARها هم 5-4هزار توماني با شيرخشك‌هاي معمولي تفاوت قيمت دارند.
- هشدار
خارجي نخريد؛ ايراني ببريد!
شيرخشك‌هاي موجود در بازار (غير از يكي‌دو مورد) در داخل كشور و توسط كارخانه‌هاي شركت‌هاي فرامليتي فعال در زمينه شيرخشك توليد مي‌شوند. اين كارخانه‌ها با سرمايه‌گذاري خارجي يا سرمايه‌گذاري مشترك كار مي‌كنند. معمولا با راهنمايي گرفتن از يك متخصص، بالاخره يكي از شيرخشك‌هاي توليد داخل با احوال كودك شما سازگار است. اما اگر به هر دليلي ترجيحتان بر استفاده از شيرخشك خارجي بود حتما حواستان را جمع كنيد. شيرخشك‌هايي كه از خارج وارد كشور مي‌شوند بايد برچسب فارسي وزارت بهداشت را داشته باشند. داشتن برچسب فارسي به اين معناست كه شيرخشك مربوطه توسط وزارت بهداشت آزمايش و تأييد شده و با خيال راحت مي‌توانيد از آن استفاده كنيد. گول قيمت پايين و ظاهر خوش آب و رنگ شيرخشك‌هاي خارجي بدون برچسب را نخوريد. حواستان باشد كه شيرخشك را فقط از داروخانه‌ها تهيه كنيد. اگر احيانا شيرخشك مورد نظرتان را نتوانستيد در داروخانه‌هاي داخل كشور پيدا كنيد خودتان شخصا براي خريد اقدام كنيد يا از افراد مورد اعتمادتان بخواهيد كه محصول را از مراكز معتبر تهيه كرده، برايتان بفرستند.