اينطور كه محمد رستگاري، معاون نظارت و پايش اداره كل محيط‌زيست استان تهران نيز گفته، اين پايش تا پايان سال و با شدت بيشتري نسبت به قبل ادامه مي‌يابد. نكته مهم اينجاست كه وي عنوان كرده پايش‌ها تاكنون نشان داده فقط 50درصد معادن قوانين را رعايت مي‌كنند. در اين ميان مديريت شهري نيز از فرمانداري خواسته براي تعيين تكليف نهايي چند معدن شوراي تأمين را تشكيل دهد.
160معدن شهر تهران را در محاصره خود قرار داده‌اند. تعدادي از اين معادن به‌خاطر مسائلي مثل گودبرداري‌هاي عميق و بيش از 60متر، عدم مه‌پاشي و آبپاشي، جاده‌هاي خاكي، دپوكردن نخاله يا شن و ماسه به مقدار بيش از حد، تجهيزات فرسوده، فعاليت شبانه و... بخشي از آلودگي هواي پايتخت را سبب مي‌شوند.
اگرچه بخش زيادي از معادن شن و ماسه در جنوب غرب تهران واقع شده‌اند اما در بخش‌هاي شرقي شهر هم معادني وجود دارند كه آلايندگي آنها گردوغبار را وارد ريه‌هاي اهالي ساكن نزديك‌شان مي‌كند. به‌طور مثال، در شمال بزرگراه بابايي، درست روبه‌روي شهرك حكيميه و ورودي جاده تلو معدني وجود دارد كه به قول يك جانباز شيميايي ساكن شهرك واقع در جنوب بزرگراه بابايي، فعاليت آن، تنفس را براي وي و اهالي اين شهرك كه اغلب جانباز جنگ هستند، سخت كرده است.
در منطقه21، بالاي بزرگراه فتح (جاده قديم كرج) و در كوچه فتح31 نيز معدني وجود دارد كه البته هنوز اطلاعات دقيقي از ميزان گودبرداري و آلايندگي آن در دست نيست. اما يكي از كارمندان نمايندگي فروش خودرو در جنب اين معدن به خبرنگار همشهري مي‌گويد: «اين معدن به‌قدري آلايندگي گردوغباري دارد كه هر روز بايد خودروها را بشوييم وگرنه مشتري‌ها از خريد خودرو منصرف مي‌شوند.»
اما به هرحال موضوع معادن شن و ماسه در جنوب غرب تهران (واقع در منطقه18) بسيار متفاوت است؛ معادني كه از 19آذر‌ماه سال90 به بعد مجوز معدني از سازمان صنعت، معدن و تجارت دريافت نكرده‌اند. از سوي ديگر و طبق گزارش‌هاي كميسيون سلامت، محيط‌زيست و خدمات شهري شوراي شهر و همچنين مديريت بحران شهر تهران، گودال‌هايي به عمق بيش از 100متر در 4معدن واقع در اين منطقه وجود دارند.
به همين خاطر از اوايل سال93 مديريت شهري اين موضوع را به جد دنبال كرد و سرانجام فرمانداري تهران نيز از آخر خرداد‌ماه امسال وارد گود شد.
- نياز به ورود قوه قضاييه
در نخستين جلسه ميان فرمانداري تهران، شهرداري منطقه 18و ساير نهادهاي مسئول، ضرب‌الاجلي 3ماهه براي مشخص شدن تكليف نهايي معادن شن و ماسه تعيين شد. همزمان با اين تصميم 2معدن از 4معدن، فعاليت خود را متوقف كردند اما 2معدن، با توجه به موازي‌كاري‌هاي بين دستگاهي و مشخص نشدن تكليف نهايي‌شان، به‌طور كامل دست از كار نكشيدند. اين اتفاق در حالي افتاد كه فرماندار تهران در 26خرداد‌ماه اعلام كرده بود اگر معادن دست از فعاليت خود نكشيدند، موضوع را بايد از طريق شوراي تأمين پيگيري كنيم.
بر اين اساس كميسيون سلامت و محيط‌زيست شوراي شهر تهران مجددا اول هفته جاري، نامه‌اي در قالب مصوبه جلسه 177خود براي تعطيلي معادن فعال به فرمانداري تهران، شهرداري منطقه18، اداره‌كل حفاظت محيط‌زيست استان تهران، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران و ساير نهادهاي مسئول ارسال كرد. پيرو همين مصوبه نيز شهرداري منطقه 18، نامه‌اي به فرماندار تهران براي تشكيل جلسه شوراي تأمين فرستاده است.
شوراي تأمين از آن جهت بايد تشكيل شود كه موضوعات كارگري اين معادن در ميان است. البته به‌نظر مي‌رسد كه قوه قضاييه هم براي احقاق حق شهروندان از نظر سلامتي، حفظ حق و حقوق كارگران مشغول به‌كار و از همه مهم‌تر تعطيلي 100درصدي معادن بايد پا پيش بگذارد. آنچنان كه محمدباقر قاليباف، شهردار تهران شنبه گذشته گفت: «شهرداري و شوراي شهر مصمم به تعطيلي دائم اين معادن هستند؛ خصوصاً در منطقه 18طرحي داريم تا چاله‌هاي عميق ناشي از برداشت مصالح را پر كرده و توسعه آنجا را دنبال كنيم. اميدوارم با كمك بخش‌هايي از دولت و قوه قضاييه اين كار انجام شود.» بنابراين اگرچه مواد قانوني لازم براي تعطيلي معادن و انتقال آنها به خارج از شهر وجود دارد اما به‌نظر مي‌رسد كه حلقه مفقوده در اين ميان حكم قضايي باشد.
- نظارت بر روند پايش‌ها
درحالي‌كه اداره‌كل محيط‌زيست استان تهران طرح پايش معادن را به ميان آورده و اين در نوع خود واقعا بسي جاي خوشحالي دارد اما سؤال اينجاست كه آيا نهادي نظارتي مثل استانداري نيز بر انجام صحيح اين پايش‌ها نظارت دارد يا خير؟ اگرچه طبق پارامترها، فعاليت معادن بايد از ساعت 14:30به بعد متوقف شود و همچنين كاميون‌هاي مربوط به آنها سرپوشيده باشد اما شواهد نشان مي‌دهد كه هم ساعت فعاليت بيشتر از اينهاست و هم كاميون‌ها پوشش لازم را ندارند. رستگاري، معاون نظارت و پايش اداره كل محيط‌زيست استان تهران نيز اعلام كرده كه دپوي مصالح توليدي در بسياري از معادن به قدري زياد است كه به شكل تپه هستند و با وزش كوچك‌ترين بادي، گردوغبار اين تپه‌ها بلند مي‌شود.به هر ترتيب بايد منتظر بود كه آيا نهادهاي مسئول، هرچه سريع‌تر فعاليت معادن آلاينده تهران را با وجود قوانين محكم زيست‌محيطي كه وجود دارند، متوقف مي‌كنند يا خير؟