همشهری‌آنلاین- ترجمه دکتر یونس شکرخواه: اوضاع در عراق نشانه‌ای از تسلی به دست نمی‌دهد.

اما در طرف روشن ماجرا، بخش چاپ پس از سقوط نظام سابق به حیات خود ادامه داده است. دست‌اندرکاران روزنامه‌های عراقی المهدی و الزمان (چاپ عراق) از کار و بار خود در این کشور می‌گویند.

  • روزنامه المهدی

روزنامه المهدی بغداد که در جولای ۲۰۰۳ در پاسخ به نیاز فزاینده به روزنامه‌ها اعلام موجودیت کرده است، در ۱۶ صفحه منتشر می‌شود. صفحات اول و آخر این روزنامه رنگی می‌شود. این روزنامه هر چند وقت یک بار نیز ضمایم رنگی منتشر می‌کند.
هفته‌نامه المهدی ورزشی هم که هر دوشنبه منتشر می‌شود یک هفته‌نامه ۱۲ صفحه‌ای است که چهار صفحه‌اش به صورت رنگی منتشر می‌شود.
المهدی یک مجله ۸۰ صفحه‌ای تمام رنگی نیز منتشر می‌کند که نام آن نرجس است. این نشریه پرتیراژترین نشریه زنان در عراق است. المهدی پیش از این با ایمیج‌ستر فوجی و ماشین گاس Urbanite Markii کار می‌کرد. عبدالزهره زکی مدیر تحریریه روزنامه المهدی می‌گوید: «روزنامه المهدی یک روزنامه مستقل است که در آوریل ۲۰۰۳ توسط مالک آن فخری کریم پایه‌گذاری شده است. روزنامه توسط مؤسسه المهدی که روزنامه متعلق به آن است، چاپ می‌شود. روزنامه المهدی دارای بخش‌های اخبار سیاسی، محلی، بین‌المللی، فرهنگی، اقتصادی، سرگرمی و ورزشی است و دارای گزارش‌هایی نیز هست که مقولات جهان عرب و مسایل بین‌المللی را پوشش می‌دهد.»
زکی می‌گوید: «۶۰ نفر برای روزنامه کار می‌کنند، آنها خبر و مقاله می‌نویسند و صفحات هم کامپیوتری بسته می‌شوند و سپس به چاپخانه فرستاده می‌شوند. روزنامه در حال حاضر فقط در عراق و در همه بخش‌های عراق توزیع می‌شود. روزنامه المهدی صبح‌ها در بغداد و عصرها در سایر نقاط عراق به دست خوانندگان می‌رسد. اما این روند با مشکلات عدیده‌ای مواجه است که یکی از آنها حمل و نقل است، در عین حال روزهایی هم هست که اصلاً نمی‌توانیم روزنامه را منتشر کنیم. همین چند وقت پیش چهار روز مقررات منع عبور و مرور در بغداد حاکم شد که ما اصلاً نتوانستیم در این چهار روز روزنامه را منتشر کنیم.»
غاده العاملی مدیر بخش فنی مؤسسه المهدی چندی پیش به ماهنامه ME Printer گفت که چاپ با هزینه‌های بالایی چون نرخ بیمه در مورد واردات  مواد اولیه مواجه است و استفاده از مواد مصرفی بیمه نشده کار بسیار خطرناکی است چرا که ممکن است در مسیر وارد شدن به بغداد گم شوند یا مورد سرقت قرار گیرند. افزون بر این، کامیون‌های حمل کننده هم وضعیت مناسبی ندارند. مالیات‌های سنگین در مبادی بندری و مرزی نیز به قیمت تمام شده می‌افزایند و میزان خسارت‌ها نیز بین ۶ تا ۱۰ درصد است.
زکی می‌افزاید: «روزنامه‌های عراقی اکنون سانسور نمی‌شوند چرا که هر روز یک روزنامه تازه داریم. آگهی اگر نگوییم علت اصلی، اما یکی از عوامل اصلی است که روزنامه ما به آن متکی است. ما از هر دو بخش دولتی و خصوصی آگهی می‌گیریم. اصلی‌ترین مشتریان ما در بخش آگهی، شرکت‌های تجاری و کمپانی‌های موبایل هستند.»
عبدالزهره زکی در پاسخ به پرسش مربوط به روزنامه‌های رنگی در عراق می‌گوید: «ما به فکر تمام رنگی شدن هستیم، اما شرایط نامساعد عراق مانع واردات ماشین‌های جدید است.»
اما زکی در عین حال به گفته می‌افزاید: «صنعت روزنامه در عراق به ثبات رسیده است، چون تقاضای نسبتاً ثابتی دارد که البته باز هم در گرو شرایط حاکم بر عراق است.»

  • روزنامه الزمان

 روزنامه الزمان دهم آوریل ۱۹۹۷ توسط سردبیر و مالک آن سعد البزاز در لندن پایه‌گذاری شد و سپس در سال ۲۰۰۳ برای نخستین بار در عراق در دو نسخه منتشر شد. اولین نسخه هشتم آوریل ۲۰۰۳ یعنی درست یک روز قبل از اشغال بغداد توسط نیروهای آمریکایی منتشر شد. این نسخه تنها در بخش بصره (در جنوب عراق) توزیع شد. نسخه دوم الزمان ۲۹ آوریل ۲۰۰۳ فقط در بغداد منتشر شد و پس از یک سال و نیم هر دو نسخه در نخست تحت عنوان چاپ عراق به انتشار رسید.
دکتر احمد عبدالمجید سردبیر روزنامه الزمان (نسخه عربی) می‌گوید: روزنامه ما بخش‌های مختلفی چون نویسندگان و گزارشگران، بخش‌های تحریری، عکاسی، مدیریت و مالی دارد. ما همچنین یک بخش فنی هم داریم که در آن گروهی از حروفچین‌ها با نرم‌افزارهای مکینتاش روزنامه را می‌چینند، ما در ضمن یک بخش مخصوص چاپ هم داریم که کارش به چاپ رساندن روزنامه است. ماشین‌های ما ساعتی ۱۰ هزار نسخه چاپ می‌کنند و اخیراً هم یک افست رول انگلیسی از گاس خریده‌ایم (urganite)، اما هنوز نتوانسته‌ایم آن را نصب کنیم. الان هم با ماشین دیگری از همین مدل کار می‌کنیم که کارایی ماشین جدید را ندارد. تیراژ چاپ روزانه ما ۵۰ هزار نسخه است که شرایط امنیتی عراق به خصوص در استان‌ها بر آن تأثیرگذار است. روزنامه الزمان در همه جای عراق توزیع می‌شود. او همچنین می‌گوید: «۹۶ نفر در روزنامه کار می‌کنند و چاپکاران عراقی آن را در چاپخانه خود ما به چاپ می‌رسانند. روزنامه بیست صفحه است و صفحات اول و آخر آن چهار رنگ چاپ می‌شود. اما بقیه صفحات دو رنگ هستند. در ضمن یک ویژه‌نام ضمیمه روزانه هم به نام الزمان ورزشی داریم. ما دو نشریه دیگر هم داشتیم. یکی از آنها مرکز الزمان الستراتیجی بود و دیگری شبعاد لدراسات حریه المراه (مرکز شبعاد برای مطالعات آزادی زنان) که هر دو به دلیل وخامت اوضاع امنیتی دیگر منتشر نمی‌شوند. ما اخبار و عکس‌های خود را از یک شبکه وسیعی از خبرنگاران در بغداد و سایر استان‌ها دریافت می‌کنیم. ضمناً مشترک خبرگزاری‌های بین‌المللی نظیر رویترز، فرانس پرس و خبرگزاری آلمان هم هستیم. ما روزنامه‌ای مستقل هستیم و هیچ حمایتی از دولت و سازمان‌های دیگر دریافت نمی‌کنیم. ما از نظر مالی فقط به درآمد آگهی‌ها و توزیع روزنامه متکی هستیم.  
عدم وجود سرمایه‌گذاری خارجی در عراق باعث شده که ما آگهی‌ خارجی نداشته باشیم. اما با این تفاصیل، اصلی‌ترین آگهی‌دهندگان ما شرکت‌های داخلی و مؤسسه‌های بخش خصوصی و همچنین بخش دولتی هستند. ما می‌خواهیم الزمان را به یک سطح بین‌المللی از نظر چاپ و کیفیت برسانیم. تصمیم ما این بوده که دو سال پس از اولین چاپ به تیراژ ۲۵۰ هزار نسخه‌ای برسیم. اما شرایط امنیتی عراق به صورت مانع در برابر این رویا ظاهر شد و اجازه نداد تحقق یابد. معهذا ما کماکان در انتظاریم تا عراق ثبات برسد و ما هم به اهدافمان برسیم.»
او همچنین می‌افزاید:‌ «من بر این باورم که شرایط امنیتی بر همه بخش‌ها و به ویژه بر بخش‌ چاپ تأثیر گذاشته است. چاپکاران عراقی امیدوار بودند با سرمایه‌گذاری بیشتر، ماشین‌هایشان را مدرن‌تر کنند. اما اکنون به سبب تهدیدها، قتل و آدم‌ربایی‌ها اکثر چاپکاران ورزیده در امان (پایتخت اردن) ساکن شده‌اند. اما علی‌رغم این اوضاع، باز هم تعدادی از چاپخانه‌های عراقی به CTP مجهز شده‌اند که قطعاً انتقال اطلاعات به پلیت‌های چاپ را تسهیل کرده است و به همین سبب است که اکثر روزنامه‌ها اکنون از این تکنولوژی استفاده می‌کنند.
مؤسسه الزمان انتشارات دیگری هم دارد که از جمله آنها می‌توان به انتشار در لندن، بحرین، سوریه و اردن اشاره کرد. الزمان الجدید مجله ماهانه و الف یاء فصلنامه فرهنگی از جمله این نشریات هستند که توسط الزمان منتشر می‌شوند.

www.meprinter.com