اگر ميخواهيد از ظرفيتهاي كمتر شناختهشده حملات اينترنتي آگاه شويد، مستند «روزهاي صفر» (Zero Days) را در همين مورد ببينيد كه بدانيد تا كجا ميتوان پيش رفت. چرا راه دور برويم؟ در همين ايران خودمان، كلي پرونده در دادسراي رسيدگي به جرائم رايانهاي در حال رسيدگي است و پليس فتا، بهطور مرتب مواردي از مراجعات و شكايات به اين اداره را اعلام ميكند و به مردم در مورد خطرات فضاي مجازي و آسيبهاي واقعي آن هشدار ميدهد.
گمنامي افراد در دنياي اينترنت، اگرچه گستاخي مجرمان و ترس كاربران را دوچندان ميكند اما دانش بهروز و اشراف پليس فضاي مجازي ايران، اميد احقاق حقوق را در دل قربانيان زنده نگه ميدارد. در اينجا به چند نكته مختصر و مهم اشاره ميكنيم كه در فضاي مجازي بسيار تكرار ميشود و نارضايتي كاربران و گاهي شكايت به مراجع قانوني را در پي دارد. با رعايت نكات سادهاي كه آوردهايم، از بسياري از آسيبها و مسائل ناشي از فعاليتهاي سايبري، در امان خواهيد ماند.
- فروش گنجشك به جاي قناري!
وظيفه تبليغات، انگيزش مخاطب است براي خريد كالا يا خدمت. اگر اين انگيزش، با توسل به دروغ و حقه ايجاد شود، مشتري براي هميشه از دست خواهد رفت اما سادهلوحانه است اگر فكر كنيد تمام فروشندگان اينترنتي، دغدغه «حفظ مشتري» را دارند! برعكس، بسياري از اين فروشندگان، سود خود را از يكبار فروش به هر مشتري ميبرند چون محصولشان آنقدر نامرغوب و متفاوت با تبليغاتشان است كه مشتري از نخستين خريدش هم پشيمان ميشود و اگر دستش برسد،
پولش را از حلقوم فروشنده بيرون ميكشد؛ وفاداري و مراجعه بعدي مشتري، پيشكش! براي اينكه بعد از دريافت محصول خريداريشدهتان، حرص نخوريد و پشيمان نشويد، به تبليغات وسوسهانگيز و جذاب اينترنتي اعتماد نكنيد. به قدرت فتوشاپ ايمان بياوريد اما گولش را نخوريد. با فتوشاپ، بعضيها مُرده را زنده ميكنند!تاكنون اعتماد بيجاي مردم، جيب خيليها را پر كرده است! پس فقط از فروشگاههاي اينترنتي معتبر و خوشنام خريد كنيد كه نماد اعتماد الكترونيك (e-NAMAD) داشته باشند.
- برندهشدن براي هيچ!
حتما تاكنون پيامكها و ايميلهايي به دستتان رسيده است حاوي اين نكته دلچسب كه «چه نشستهايد كه شما برنده خوشبخت ما شدهايد! بشتابيد كه جايزه شما نزد ما در انتظارتان است!» فرستندگان اين پيامكها و ايميلها، اگر قصد نداشته باشند اطلاعات شخصي و حساب بانكي شما را به چنگ بياورند (كه اتفاقا در بيشتر موارد، هدفشان بهدستآوردن همين اطلاعات است!)، در بهترين حالت ميخواهند يك كالا يا خدمت هزار توماني را به مبلغ 10هزار تومان به شما قالب كنند.
پس خيالتان راحت! حكايت اين برندهشدنها و پيگيريشان از جانب شما، حكايت آن بنده خداست كه سر راهش دفترچه قسطي پيدا كرد و به ناچار، تمام آنها را پرداخت! اگر شما در قرعهكشي خاصي شركت نكردهايد، طبيعي است كه نبايد برنده شويد. پس اگر بهناگاه از جايي كه نميشناسيد و خبر نداريد، اعلام ميكنند برنده شدهايد، حتما جايي از كار ايراد دارد. ضمن اينكه اگر به فرض، برنده شده باشيد، بايد جايزه دريافت كنيد، نه اينكه پولي بپردازيد و نيز اگر واقعا برنده يك قرعهكشي شده باشيد و هديهدهنده بخواهد جايزه شما را بپردازد، نيازي به رمزهاي حساب شما ندارد و داشتن شماره كارت كافي است! هرچند توصيه ميشود در افشاي غيرمحرمانهترين اطلاعاتتان هم تا حد ممكن احتياط كنيد.
- غريبهها؛ محرم رمزهاي بانكي
اگر ميخواهيد با استفاده از عابربانكتان خريد كنيد، از فروشنده بخواهيد دستگاه كارتخوان را نزد شما بياورد تا خودتان كارت را بكشيد و مبلغ و رمز عبورتان را ثبت كنيد. بخشي از كلاهبرداريها، از طريق كپيكردن كارت بانكي خريداران اتفاق افتاده است كه نمونه مشهور آن در يك رستوران بالاي شهر رويت شده! به بهانه ثابت بودن دستگاه و كوتاهي سيم، كارتتان را به فروشندگان ناشناس نسپاريد.
حتما رمزكارتتان را خودتان وارد كنيد و مراقب باشيد كسي موقع ورود رمز، صفحه كليد را ديد نزند. هنگام خريد اينترنتي يا پرداخت قبوض، رمز حسابتان را براي حضار اعلام عمومي نكنيد! رمزهاي شما محرمانه هستند و خودتان بايد از آنها مراقبت كنيد تا امنيت حسابتان تأمين شود. براي اينكه از هكشدن حسابتان جلوگيري كنيد، سعي كنيد كارهاي بانكيتان را شخصا انجام دهيد و از افراد ناشناس كمك نگيريد. ضمنا هنگام ورود بهحساب اينترنتي بانكيتان، تنها از صفحه كليد مجازي كه سايت بانك در اختيارتان قرار ميدهد استفاده كنيد و هيچ شماره حساب، رمز و اطلاعات محرمانهاي را با صفحه كليد دستگاهتان وارد نكنيد. حواستان باشد كه آدرس سايت، دقيقا مطابق با آدرس سايت بانكتان باشد و به صفحه وبجعلي هدايت نشده باشيد.
- اعتماد به زورگيران و متكديان مظلومنما
پليس فتا نمونههاي زيادي از افرادي سراغ دارد كه در فضاي مجازي با فردي آشنا شدهاند، به قول ازدواج او اعتماد كردهاند و عكسهاي شخصيشان را در اختيارش قرار دادهاند و بعد از مدتي فرد معتمد، باجگير از كار درآمده و در ازاي پخش نكردن عكسهاي فرد در فضاي مجازي يا افشا نكردن اسرار زندگي شخصي او، طلب پول يا چيزهاي ديگري ميكند! كه اگر با اقدامي معقول (يعني مراجعه به پليس فتا) جلوي اين خواستهها گرفته نشود، پاياني تلخ و پرهزينه در انتظار قرباني خواهد بود.
در مواردي ديگر مشاهده شده كه باجگير از عكسهاي به ظاهر بيمسئله قرباني سوءاستفاده كرده و آنها را در صحنههاي نامناسبي قرار داده است. انتشار چنين عكسهايي در فضاي مجازي، مستقيما آبروي قرباني را نشانه رفته و زندگي شخصي و شغلي او را تحتالشعاع قرار ميدهد. بعضي از كلاهبرداريهاي اينترنتي نيز اينگونه است كه فرد كلاهبردار، خود را بيبضاعت معرفي ميكند، يا ادعا ميكند كه در كشور ديگري ساكن است و گروهي قصد جانش را دارند، يا شيوههاي بسيار متنوع ديگر و به اين ترتيب از قرباني تقاضاي كمك ميكند. احساساتي نشويد. دروغهاي جاري در فضاي مجازي، بسيار بيشتر از واقعيتهاي آن است.