محيطي كه پر است از چالش‌هاي جديد: درس‌خواندن، انجام تكاليف، همراهي با كلاس، تبعيت از قانون‌هاي مدرسه، پابه‌پاي همكلاسي‌ها پيش رفتن و.... اين رويارويي‌ها، نياز جديدي را براي «تنظيم كردن» افكار، احساسات، رفتارها و بهبود آنها در كودك به‌وجود مي‌آورد. اين تنظيم‌گري، پيش‌نياز موفقيت تحصيلي در مدرسه است. شما به‌عنوان والدين براي كمك به فرزندتان، 2 انتخاب داريد: مي‌توانيد نقش كنترل‌گر و تنظيم‌كننده را به‌عهده بگيريد و دائما به او گوشزد كنيد كه در هر موقعيتي چه بايد بكند يا اينكه يك مربي براي رشد مهارت‌هاي خودتنظيمي او باشيد. وقتي يك كودك براي ياد گرفتن دانش و مهارت جديد، به جاي تكيه بر والدين يا معلمان، شخصا كوشش‌هاي خودش را شروع و مديريت كند، يك يادگيرنده خودتنظيم است. اگر مي‌خواهيد كودكتان براي به‌وجود آوردن تجربه‌هاي يادگيري موفقيت‌آميز روي پاي خودش بايستد، به نكاتي كه مطرح مي‌كنيم توجه كنيد:
- پسرم، دخترم، هدف خودت را بساز!
به كودك خود ياد بدهيد كه هنگام درس خواندن هدفي براي خود داشته باشد. اين هدف مي‌تواند خيلي ساده مثل كسب يك نمره يا خيلي بهتر از آن مثل فهم درست يك موضوع درسي باشد. وقتي كتابش را باز كرد از او بپرسيد براي چه مي‌خواهي اين موضوع را بخواني؟ هدف‌هاي بلندمدت و كوتاه‌مدت را براي او توضيح دهيد و به او بگوييد كه مي‌تواند هدف‌هاي كوتاه‌مدت مثل «45دقيقه مطالعه» يا «استفاده از روش خاصي براي درس خواندن» را در راستاي يك هدف بلندمدت مثل «موفقيت در يك آزمون» تنظيم كند.
- به‌خودت انگيزه بده!
سعي كنيد درس‌ها را براي بچه‌ها در زندگي روزانه‌شان معني‌دار كنيد. مثلا اگر به‌تازگي جمع زدن را ياد گرفته، مي‌توانيد به يك ميوه‌فروشي رفته و از او براي حساب و كتاب كمك بگيريد! يا اينكه شعري را كه به‌تازگي ياد گرفته، در موقعيت كاربردي خاصي با توجه به معني آن، همخواني كنيد. انگيزه‌اي كه از درون نشأت بگيرد و به جايزه‌هاي بيروني وابسته نباشد، اثر چشمگيري بر موفقيت كودكان دارد.
- برنامه خودت را داشته باش
هدف‌سازي و برنامه‌ريزي 2 برنامه مكمل و شبيه هم هستند. در مرحله برنامه‌ريزي، بايد به كودكتان كمك كنيد تا پس از تعيين هدف، راهكارهاي خود را براي رسيدن به آن معين كند و بعد از آن منابع و زمان مورد نياز را تخمين بزند. سعي نكنيد به جاي او اين كار را انجام دهيد. يك راه براي كمك به او كافيست تا تكليف درسي‌اش را بپرسيد؛ سپس از او بخواهيد تا راهكارها، منابع و زمان پيشنهادي خود را بگويد و براي دقيق كردن آنها به او كمك كنيد.
- بر خودت نظارت كن
كودك شما بايد درك كند كه خودش مالك يادگيري و پيشرفت‌هايش است. پس بايد مسئوليت نظارت بر اين فرايند را تا رسيدن به اهداف به‌عهده بگيرد. شما مي‌توانيد از كودكتان بخواهيد كه تعداد دفعاتي را كه بر تكليف معيني كار كرده، راهكارهايي كه استفاده كرده و مقدار زماني كه براي كار كردن روي آن تمركز كرده را ثبت كند. اين كار به كودك كمك مي‌كند تا پيشرفت خودش را مشاهده كند و هر وقت لازم شد آن را تغيير دهد. شواهد نشان مي‌دهد كه وادار كردن دانش‌آموزان به يادداشت‌برداري تأثير زيادي بر يادگيري، انگيزش و خودكارآمدي آنها دارد.
- خودت را ارزيابي كن
حالا وقت آن است كه به كودك خود بگوييم كه برگرد و به هدفي كه از اول داشتي و راهكاري كه استفاده كردي نگاه كن و براساس نتيجه‌اي كه گرفتي، راهكارت را نگه‌دار يا آن را تغيير بده. اين كار به تنظيم كودك در چالش‌هاي آينده كمك مي‌كند. با كودك خود، آزمون‌هايي كه تاكنون گذرانده را مرور كنيد و دليل درستي يا نادرستي پاسخ‌ها را با هم پيدا كنيد.
- راهكارهايت را در موقعيت‌ها تغيير بده
يادگيرنده‌هاي موفق راهكارهاي مختلفي را براي انجام تكاليف دارند و به‌طور متنوعي در موقعيت‌هاي مختلف از آنها استفاده مي‌كنند. كودكان در سال‌هاي اول مدرسه راه‌هاي اندكي را بلدند. شما مي‌توانيد خودتان راهكارها را بياموزيد و با الگودهي به كودكتان در يك تكليف خاص و كمك به او در چند تكليف بعدي براي استفاده از آن، به‌تدريج از او استفاده‌كننده مستقلي بسازيد.
- حواس را كنترل كن!
شما مي‌توانيد به كودكتان بياموزيد كه محيط فيزيكي مناسبي را براي مطالعه خود فراهم كند. از او بخواهيد فهرستي از چيزهايي كه باعث پرت‌شدن حواس او مي‌شوند، تهيه كند. همينطور به او ياد بدهيد كه چطور مقدار زمان مطالعه خود را ثبت و آن را با دفعات پيش مقايسه كند. فراموش نكنيد اين كار او را براي پيشرفتش تقويت مي‌كند.
- منابع كمك را پيدا كن
برخلاف باور عاميانه، يك كودك خودتنظيم، منابع كمك‌كننده به‌خود را مي‌شناسد و در صورت لزوم از آنها استفاده مي‌كند. اما او بايد بداند كه وقتي از كسي يا منبعي براي رسيدن به هدف خود كمك مي‌گيرد، اين كار را براي مستقل‌تر شدن انجام مي‌دهد. شما براي ارتقاي خصوصيت مثبت ياري‌طلبي، مي‌توانيد بازخوردهاي قابل فهمي از كارهايش به او بدهيد و اين فرصت را ايجاد كنيد تا اشكالات را خود برطرف كند.
- فوت كوزه‌گري
انعطاف‌پذير باشيد! براي اينكه كودكتان را مجهز به راه‌هاي كنيد كه به‌تدريج روي پاي خودش بايستد، گاهي بايد مستقيما سرمشق‌دهي كنيد، گاهي صرفا يك هدايتگر باشيد و گاهي هم بايد فقط يك محيط حمايتگر و بازخورددهنده را ايجاد كنيد. سن كودك را براي انجام هر يك از توصيه‌هاي بالا درنظر بگيريد و متناسب با آن سطح مورد نظر براي سرمشق‌دهي يا هدايت را انتخاب كنيد. در نهايت، بگذاريد كودكتان ابتكار عمل را به‌دست بگيرد. خيالتان راحت، او از عهده‌اش برمي‌آيد!