افطاري‌اي كه شايد بيشتر از يك لقمه نان، پنير و خرما نباشد؛ اما همين يك گام كوچك مي‌تواند گاهي شكم نيازمندي را هم سير كند و چه ثوابي لذتبخش‌تر از شادكردن دل نيازمندان. محمد افكانه و حسين زياري، 2 نفر از 300نفر خيري هستند كه در ماه مبارك رمضان آستين‌هايشان را بالا زده‌اند تا كسي در اين ماه كه ماه مهماني خداست دست خالي نماند و سفره‌اش بي‌بركت نباشد. گروهي كه دست به‌دست هم داده‌اند و با مبلغي كه جمع‌آوري مي‌كنند علاوه بر توزيع افطاري در ميان مردم معمولي، براي بسياري از مردم نيازمند هم بسته‌هاي غذايي تهيه، بسته‌بندي و توزيع مي‌كنند. تمام كارها را نيز با هم انجام مي‌دهند؛ از جمع‌آوري پول تا خريد، بسته‌بندي و توزيع در مناطق محروم تهران. حتي برخي از آنها پزشك و دندانپزشك هستند كه در كنار افطاري، ويزيت رايگان هم انجام مي‌دهند. خريد تنور نانوايي و پخت نان رايگان براي نيازمندان هم گام بعدي است كه قرار است با همديگر بردارند و تا جايي كه در توان دارند كاري كنند كه ديگر كسي نباشد كه به نان شبش هم محتاج باشد. به سراغ آقايان افكانه و زياري رفتيم درحالي‌كه زمان افطار بود و صداي اذان در ميدان راه‌آهن طنين‌انداز شده بود. زماني كه بسته‌هاي نان، پنير و خرما را با زبان روزه بين مردم معمولي توزيع مي‌كردند. آنها براي امشب 100لقمه نان، پنير و خرما بسته‌بندي كرده‌اند كه در عرض 10دقيقه تمام نان‌ها به‌دست مردم رسيد و افطارشان را با آن لقمه باز كردند. با اين كار شايد شكم نيازمندي سير شد، شايد هم انگيزه‌اي شد براي كساني كه فكر مي‌كنند براي انجام كار خير بايد سرمايه آنچناني در اختيار داشته باشند؛ درصورتي كه مي‌توانند تنها با 65هزار تومان دل 100نفر را با نان و خرما شاد كنند.
سبد لقمه نان‌ها در دست در كنار پياده‌راه پايانه اتوبوس‌هاي ميدان راه‌آهن ايستاده‌اند و به كساني كه از كنارشان عبور مي‌كنند نان و خرما تعارف مي‌كنند تا هر كس كه مي‌خواهد بردارد و افطارش‌را با آن لقمه باز كند؛ كساني كه بيشتر ظاهرشان به مسافر مي‌خورد يا قشر ضعيف جامعه هستند. به‌طوري كه برخي از آنها طلب لقمه ناني بيشتر هم مي‌كنند و البته آقاي افكانه و زياري با طيب خاطر، لقمه اضافه‌اي كه مي‌خواهند را به آنها تقديم مي‌كنند. محمد افكانه درباره ايده افطاري ساده كه به همراه دوستانش به ذهنشان رسيده مي‌گويد: «اكثر ما كارمند هستيم و به‌دليل سبك كاري‌اي كه داريم احساس مي‌كرديم فاصله‌مان با عموم مردم زياد است. به همين دليل فكر كرديم كه ماه رمضان مي‌تواند بهانه خوبي باشد تا بتوانيم به مردم بيشتر نزديك شويم و با آنها رابطه بهتري برقرار كنيم». او با تأكيد بر آنكه حضور در كنار مردم يك مزيت بالاتر هم دارد و آن ثواب و كار خير است مي‌گويد: «ماه رمضان هم مي‌تواند بهانه خيلي خوبي براي چنين فعاليت‌هايي باشد. چون ثواب كار خير بسيار بالاست. وقتي شما يك لقمه نان كه خيلي هم ناقابل است به‌دست نيازمندي مي‌دهيد كه خيلي به آن احتياج دارد حس خيلي خوبي به شما مي‌دهد و ممكن است در طولاني مدت آن خلأهاي عاطفي را كه به‌دليل مسائل مختلف زندگي كمرنگ شده باشد را پركند».
- سبك افطاري دادن در خيابان، ايده جديد امسال است
وقتي از افكانه درباره سبك كارشان در افطاري دادن به نيازمندان مي‌پرسيم مي‌گويد: «امسال نخستين سالي است كه مدل افطاري‌دادن در خيابان را پياده مي‌كنيم. قبلا با مدل‌هاي ديگر اين كار را انجام مي‌داديم؛ مثلا در يك مسجد يا يك خانه كه نسبت به باقي خانه‌ها بزرگ‌تر بود اين كار را انجام مي‌داديم. سفره‌اي پهن مي‌كرديم و به نيازمندان افطاري مي‌داديم. در اعياد و مراسم‌هاي مختلف باز هم از اين سبك سفره‌ها پهن مي‌كرديم اما در ماه رمضان تقريبا هر شب بود و هر سال اين روند تكرار مي‌شد. بيشتر فعاليت‌ها نيز بين اقوام و دوستان بود. سبك گذشته به‌گونه‌اي نبود كه بتوانيم با عامه مردم در ارتباط باشيم».
- همت 300نفره براي افطاري‌دادن در مناطق محروم شهر
افرادي كه در اين مجموعه فعاليت مي‌كنند 300نفر مي‌شوند. آنها خودشان را به گروه‌هاي مختلف تقسيم كرده و هر كدام منطقه‌اي از شهر را برعهده‌گرفته‌اند. سپس مبلغ‌هايي كه دارند را سبك و سنگين مي‌كنند و بعد از محاسبات، خريد مايحتاج را انجام مي‌دهند. عده‌اي وظيفه خريد را برعهده دارند، عده‌اي بسته‌بندي مي‌كنند و تعدادي هم هر شب دم افطار به منطقه مورد نظر مي‌روند و بسته‌هاي افطاري را توزيع مي‌كنند. افكانه درباره اين سبك فعاليت‌شان مي‌گويد: «ما الان در ميدان راه‌آهن حدودا 7نفر هستيم كه فعاليت مي‌كنيم. اما تعداد بچه‌ها خيلي بيشتر است. هر كدام به گروه‌هاي 7نفره و 5نفره تقسيم شده‌اند و در مناطق ديگر تهران فعاليت مي‌كنند. مسئوليت‌ها و فعاليت‌هاي هر كدام از اين افراد فرق مي‌كند. مثلا يك نفر مسئول خريد است، يك نفر مسئول توزيع است، يكي باني مي‌شود، يكي مسئول درست كردن بسته‌هاي افطاري است و... يعني هر كس به‌نوبه‌خود هر فعاليتي كه از دستش بربيايد، انجام مي‌دهد. »
- افطاري به 100نفر با 65هزارتومان
براي تأمين افطاري ساده همانطور كه از نامش مشخص است نياز به هزينه آنچناني ندارد. به‌طوري كه هر كس با هر توان مالي تمايل داشته باشد، حداقل مي‌تواند باني يك شب باشد و به 100نفر افطاري بدهد. او درباره ميزان هزينه‌هايي كه براي هر افطاري صرف مي‌شود مي‌گويد: «هزينه‌ها كاملا مشخص است. هر كس كه تمايل داشته باشد مي‌تواند كمك مي‌كند. اقلام مورد نيازرا به جز نان كه همان روز به‌صورت تازه تهيه مي‌شود، به‌صورت 5روز به 5روز مي‌خريم و آنها را يكجا جمع مي‌كنيم و بعد تقسيمات و توزيع انجام مي‌شود. هر باني نيز به اندازه وسع خودش افطاري مي‌دهد. از نان، پنير و خرماي ساده بگيريد تا شربت، كيك، آبميوه و... . به هر حال حداقل‌ها تأمين مي‌شود؛ مثلا امشب باني 100لقمه نان، پنير و خرما را قبول كرده بود. يك باني مثلا 200لقمه قبول مي‌كند. در كل بستگي به باني دارد. اما كف افطاري كه يك باني تقبل مي‌كند 100نفر و كف آن افطاري هم نان، پنير و خرماست. باني با توجه به توان مالي‌اش مي‌تواند تعداد لقمه‌ها را زياد يا مخلفات را بيشتر كند؛ به‌عنوان مثال هزينه تهيه 100لقمه نان، پنير و خرما 65هزار تومان برآورد شده است. حداكثر آن هم كه باز سادگي در آن رعايت مي‌شود 250هزار تومان خواهد شد. آن باني در اين افطاري تقبل مي‌كند خيار، گوجه و شربت هم بدهد». آنها براي آنكه هر شب بسته‌هاي افطاري را آماده كنند هم برنامه‌ريزي مخصوص به‌خودشان را دارند؛ «معيار ما براي كار هر روزمان ساعت پخت نانوايي است كه از آنجا نان مي‌گيريم. آن نانوايي هميشه ساعت 4ونيم پخت را شروع مي‌كند. نان را مي‌گيريم و 7-6نفره مي‌نشينيم خرما و پنيرها را لقمه مي‌كنيم و يك ساعت هم بسته‌بندي آنها وقت مي‌گيرد. سپس نيم ساعت به افطار مانده به محل تعيين شده مي‌رويم و با پخش اذان، توزيع را شروع مي‌كنيم. »
- تلاش براي ترويج فرهنگ افطاري‌دادن به نيازمندان
حسين زياري، يكي ديگر از اعضاي گروه افطاري ساده است كه به همراه آقاي افكانه مشغول توزيع بسته‌هاي افطاري در بين مردم اطراف ميدان راه‌آهن هستند. او درباره واكنش‌هايي كه حين توزيع بسته‌هاي افطاري از سوي مردم با آن روبه‌رو مي‌شود مي‌گويد: «واكنش‌ها همه خوب است. كساني بوده‌اند كه در زمان گرفتن لقمه افطاري از ما طلب بسته‌هاي بيشتر كرده‌اند و ماهم با روي باز به آنها تقديم كرده‌ايم. چون افطاري ساده‌اي است. حتما آن بنده خدا نيازش است كه از يك عدد بيشتر مي‌خواهد». زياري مي‌گويد بسته افطاري را به همه مي‌دهند بدون آنكه نگاه كنند و ببينند چقدر نيازمند است و چقدر نيست. هدف از اين كارشان به جز سير كردن شكم بنده‌هاي خدا، ترويج فرهنگ توزيع افطاري ساده ميان مردم است. او مي‌گويد: «يك بخشي از هدف كار ما، گسترش فضاي ديني در ماه مبارك رمضان است؛ طبق حديث نبوي كه گفته شده به اندازه يك ليوان آب يا يك نصف خرما در افطاري دادن از هم سبقت بگيريد و در ثواب روزه‌دار شركت كنيد. يكي از اهداف ما اين است كه چنين فضاي ديني و معنوي‌اي را در جامعه بازتاب دهيم. خيلي از مردم ما روزه‌دار هستند؛ اما‌توزيع نذورات در سطح خيابان‌ها كمتر از ايامي مثل ماه محرم است. ما با اين كارمان سعي داريم مقداري اين فضا را بشكنيم و نذورات و افطاري‌دادن را در سطح جامعه باب كنيم. شايد كساني كه روش ما را ببينند در خودشان اين انگيزه را ايجاد كنند كه مي‌شود آنها هم به مردم محل‌شان يا نيازمندهايي كه مي‌شناسند از اين طريق افطاري بدهند و ثواب هم ببرند».
- توزيع افطاري در مناطقي كه نيازمندان بيشتري دارند
مناطق محروم، اولويت اصلي اين گروه است و تقسيمات آنها هم براساس همين مناطق است. زياري به برخي از اين مناطق اشاره مي‌كند: «بيشتر مناطقي كه براي توزيع افطاري مي‌رويم چهارراه طرشت، سه‌راه تلفنخانه به سمت رسالت، هفت‌حوض، شاه‌عبدالعظيم، دولت‌آباد، دروازه غار، ميدان مولوي و... است. بيشتر به مكان‌هايي مي‌رويم كه مي‌دانيم احتمالا نيازمندان آنها بيشتر هستند. بچه‌ها در اين مكان‌ها مستقر مي‌شوند و استقبال هم تا به امروز خوب بوده است».
- نظارت 300نفره از طريق كانال تلگرامي
افكانه از گروه تلگرامي‌شان مي‌گويد كه در آنجا اكثر باني‌ها و اعضاي گروه حضور دارند و در آنجا هر روز برنامه و روند كاري‌شان را منتشر مي‌كنند؛ اينكه فلاني اين مقدار پول واريز كرد، با آن پول چه چيزهايي خريداري شد، چه زماني بسته‌بندي به پايان رسيد و توزيع آن هم با موفقيت انجام شد؛ «فعاليت ما در بين دوستان كاملا شفاف است و هر روز هر كسي كه پول مي‌ريزد فيش آن را در كانال مي‌گذاريم كه مثلا فلاني اينقدر پول ريخت و امروز اينقدر خريد انجام شد. يعني همه بچه‌ها در جريان هستند كه چه فعاليت‌هايي در حال انجام است. با وجود آنكه تا حدود زيادي همه همديگر را مي‌شناسيم اما اين كار باعث مي‌شود روند فعاليت‌ها مطمئن‌تر باشد. چون خيلي از بچه‌ها نمي‌توانند در زمان خريد، بسته‌بندي كردن و توزيع حضور داشته باشند با اين كار آنها را هم در روند كار قرار مي‌دهيم تا در جريان باشند و اتفاقا اين سبك در جريان بودن را هم خيلي دوست دارند انگار كه خودشان هم در جمع كساني كه كار مي‌كنند حضور داشته باشند برايشان دلپذير است».
- تبليغ افطاري‌دادن با حديث و روايت
پيامبر اسلام(ص) همگان را به اطعام و دادن افطاري به روزه‌داران ترغيب مي‌كنند و مي‌فرمايند: «هر كس در ماه رمضان به‌خاطر خدا به روزه‌داران افطاري بدهد، خدا ثواب آزادكردن بنده‌اي را به او مي‌دهد و گناهان او را نيز مي‌بخشد. » عرض كردند: «يا رسول‌الله ما توان افطاري دادن نداريم چگونه به اين فيض برسيم؟» فرمودند: «از آتش جهنم خود را برهانيد هرچند به اندازه يك خرما يا نيمي از آن افطار بدهيد». اين روايت روي كاغذ كوچكي نوشته شده و داخل تمام لقمه‌هايي است كه زياري و افكانه به‌دست مردم مي‌دهند تا براي آنهايي كه اين لقمه به دستشان مي‌رسد هم انگيزه‌اي شود و شايد روزي آنها هم جزو افطاري‌دهنده‌ها باشند. زياري درباره اين تكه كاغذ مي‌گويد: «كاغذهايي كه در اين بسته‌ها مي‌بينيد هر گروهي بسته به سليقه‌اي كه دارد يك حديث انتخاب مي‌كند و داخل بسته مي‌گذارد. بدون آنكه هيچ رنگ و لعاب سياسي و تبليغاتي داشته باشد. حتي اسم خيريه يا اسم گروه و آدرسي از خودمان هم نمي‌گذاريم. فقط يك حديث مي‌گذاريم تا براي آنها انگيزه شود كه خودشان هم آستين بالا بزنند و براي مردم نيازمند و اهالي محلي كه مي‌شناسند افطاري ساده مهيا كنند».
- راه‌اندازي تنور رايگان نانوايي براي نيازمندان
طرح ديگري كه اين گروه انجام مي‌دهند خريد تنورهاي نانوايي و پخت نان رايگان براي نيازمندان است. افكانه درباره اين تنورها مي‌گويد: «يكي از طرح‌هايي كه در مجموعه 300نفره‌مان آن را پيگيري مي‌كنيم خريد تنور نانوايي براي مناطق محروم و جنوب شهر است تا مردمي كه نيازمند هستند بدون آنكه بخواهند شرمنده شوند اگر پولي ندارند به اين نانوايي بروند و نان موردنيازشان را رايگان تهيه كنند. هم‌اكنون در بخشي از جنوب شهر در حال عملي‌شدن است و فعلا در ماه مبارك رمضان اين كار را انجام خواهيم داد. هم‌اكنون نيز عمده نذرهايي كه داريم براي نيمه ماه مبارك و شب ولادت امام حسن مجتبي(ع) است. هر چه به سمت شب‌هاي قدر مي‌رويم افطاري‌ها و روزهاي آن بهتر مي‌شود و اميدواريم بشود اين فعاليت‌ها را نيز در طول سال انجام دهيم و به شب‌هاي ماه مبارك رمضان و محرم و صفر محدود نشود».