چه کسانی میتوانند چه کمکی بکنند؟!
1 - پدرها و مادرها، پدربزرگها و مادربزرگها، در صدر فهرست افراد کمک حال ما هستند. خیلی وقتها ما احساس میکنیم که آنها اجازه نمیدهند مسائل جنسی را بپرسیم ولی آن طرف بزرگترها هم خجالت میکشند که از ما درباره این موارد سؤال کنند و چون از سنین اوج امور جنسی گذشتهاند، دیگر با دقت و توجه این مسائل را پیگیری نمیکنند. در برخی موارد مشاوره با بزرگترها، آنها ما را به افراد حرفهایتر فامیل یا کارشناسان مشاوره معرفی میکنند.
2 – خوش به حال آنهایی که خواهر و برادر بزرگتر دارند. اگر فاصله بچهها از حیث خلقیات با هم زیاد نباشد، خواهران و برادران بزرگتر، بهترین معلم در این زمینه هستند؛ البته به شرطی که خودشان کمی بیشتر از آنچه همه آدمها باید بدانند، آگاهی داشته باشند.
3 – بعضی از ما در دوران دبیرستان معلمان دینی و قرآن یا مربیان پرورشی خوبی داشتهایم که در آن ایام کمکهای خوبی کردهاند؛ مطمئن باشیم حالا هم آنها میتوانند دستکم گوش شنوایی برای حرفهای نگفتنی ما باشند.
4 – در بعضی سازمانها و ادارات – به ویژه نهادهای مرتبط با جوانان – تیمهای مشاوره خوبی برای کمک وجود دارند؛ فرهنگسرای سلامت و فرهنگسرای خانواده، 2 نهاد مرتبط با شهرداری هستند که اگر هم برنامهای در هنگام مراجعه نداشته باشند، آدمهایی را میشناسند که بتوانند مشکل ما را حل کنند. سازمان ملی جوانان و وزارت بهداشت و درمان نیز در این خصوص کارهایی کردهاند.
5 - روانشناسان و مشاوران حرفهای در این زمینه رسمیترین افراد کمککننده هستند. نترسید؛ آنقدر افراد مختلف با مسائل جور واجور به این افراد مراجعه میکنند که مشکلات شما پیش آنها گم میشود. اگر خیلی نگران هستید، اسم دیگری را برای خود برگزینید ولی اصلا دروغ نگویید یا مشکل خود را ناقص بیان نکنید؛ اگر آنها ندانند که شما از چه چیزی به طور دقیق رنج میبرید، چگونه میتوانند کاری برایتان انجام دهند؟ در بین مشاوران، افرادی هستند که متخصص امور جنسی در رفع نارساییهای آن هستند؛ این عده بهتر میتوانند به شما یاری برسانند.
6 – در سالهای اخیر، عدهای از روحانیون به حوزه مسائل آموزش جنسی و روانشناسی وارد شدهاند. اگر در دانشگاه یا در محل خود به کسی از این دست برخوردید، فرصت را از دست ندهید؛ اینها هم سواد مذهبی دارند و جوانب شرعی امور را آموزش میدهند و هم اگر خوب مطالعه کرده باشند، درباره مسائل زناشویی کمکهای خوبی میتوانند انجام دهند. در بعضی از نهادهای نمایندگی رهبری دانشگاهها، روحانیون جوان و بهروزی هستند که میتوانند خوب کمکتان کنند.
7 – در بین جزوهها و کتابهایی که درباره امور جنسی نوشته شدهاند، مواردی هست که عالمانه و مطابق احکام اسلام نوشته شده و به روز و مفید است؛ اگرچه تشخیص نمونههای بازاری و نمونههای کارآمد چندان آسان نیست ولی به هر حال بعضی معایب را میتوان با کمک گرفتن از این آثار مکتوب برطرف کرد.
چه کسانی نمیتوانند چه کمکی بکنند؟!
1- دوستان و همسالان - به ویژه افراد غیرمتاهل و مخصوصا در سنین زیر 21سال– مشاوران مجربی برای تعلیم امور جنسی نیستند؛ اول اینکه معلوم نیست اطلاعات آنها از کجا کسب شده است؛ دوم اینکه اگر آنچه میگویند تجربه شخصی ایشان باشد، مشخص نیست این تجربهها کامل، موفق، شرعی، علمی و بهداشتی بوده باشد و بنابراین انتقال آن به شما معلوم نیست مفید باشد؛ سوم، به علت وجود احساسات شدید در سنین جوانی و غلبه امور احساسی، نمیتوان اینگونه انتقال معلومات و تجربهها را خیلی جدی گرفت.
گاهی گفتوگوهای دوستانه و گپهای مدرسهای، تلفیقی از داستانهای علمی - تخیلی و فیلمهای آموزشی مستند هستند. در بین بعضی جوانها – به خصوص افرادی که مذهبیتر هستند– امور جنسی بیشتر به صورت نقل داستانهای عبرتانگیز و حوادث دلخراش جنسی و شرح مفاسد اجتماعی دیده میشود. این هم یک سبک انتقال مفاهیم جنسی به افراد است. در این موارد هم باز پیشنهاد میکنیم آنچه میشنوید را خیلی جدی نگیرید و بالطبع آن را به هیچوجه یک بحث علمی فرض نکنید.
2 – اگرچه درباره امور جنسی فیلمهای آموزشی هم تولید شده است ولی در بین بعضی افراد مجرد و متاهل، تماشای فیلمهایی که مخصوص امور جنسی است یا در بعضی صحنههای آن، رفتارهای جنسی دیده میشود، رواج دارد؛ اگرچه نباید فراموش کرد که تماشای صحنه رفتار جنسی غیرشرعی و گناه است، باید به این نکته هم توجه داشت که این فیلمها به هیچ وجه بار آموزشی ندارند.
تماشای اینگونه صحنهها برای متاهلها به اندازه مجردها مضر است. بالاتر رفتن توقع افراد از شریک جنسیشان مهمترین عارضه این فیلمهاست؛ بهطوری که زن و شوهر با «نمونه ایدئال» متفاوتی مواجه میشوند.
توجه به این نکته در بین افراد متاهل ضروری است که هر خانواده نظم زناشویی خاص خود را دارد.
3 – هر جزوه یا کتابی الزاما آموزنده نیست. مراکز علمی و دانشگاهی جزواتی دارند که بسیار مفید است و در کنار این نمونههای خوب 2 نوع مکتوب نامناسب نیز وجود دارد:
الف – جزوات و کتابهای بازاری که عموما حاصل جمعآوری مطلب از کتب مختلف و از سایتهای گوناگون است و بعضا حتی نظم منطقی هم ندارد.
ب – بعضی کتابهای آموزشی – بهویژه آن دسته از آثاری که درباره خانواده و مسائل آن تالیف شدهاند – مناسب فرهنگها و گروههای اجتماعی غیرایرانی و غیراسلامی هستند و در فرهنگ ما جواب نمیدهند. پارهای از تعالیم از این کتابها، نیازمند فراهمشدن مقدماتی است که همان مقدمات، در جامعه ایرانی رفتارهای غیرفرهنگی ارزیابی میشوند و نظم جامعه را بههم میزنند.
4 – در مواجهه با بزرگترها دقت کنید. اگر مقدمات لازم برای یک برادر یا خواهر بزرگتر و حتی پدر و مادر شرح داده نشود، کارتان مشکل میشود؛ هم سوءتفاهم بهوجود میآید و هم ممکن است به غلط راهنمایی شوید. هم در طرح مسائلتان دقت کنید و هم در بیان نوع مشکل. پس از اطمینانخاطر از تمایل طرف مقابل به کمک، شفاف و دقیق عمل کنید.
5 – اگرچه افراد مجرد راحتتر صحبت میکنند و زودتر صمیمی میشوند ولی اهنماییگرفتن از ایشان همیشه به صرفه نیست؛ چون گاهی انتقال دانش و تجربیات ناقص به ناراحتیهایی بزرگتر منجر میشود.
6 – حوزه امور زناشویی و جنسی بسیار شخصی است؛ در حل مشکلات این حوزه یا در مسیر راهنماییگرفتن از افراد به نکات زیر توجه کنید:
الف – افراد غریبه که زود خودمانی میشوند نه امین هستند و نه صالح و نه باسواد؛ به مشاورههای داخل تاکسی یا در پارک یا قبل از شروع کلاس درس توجه نکنید و اطلاعات خصوصی خود را در اختیار اینگونه افراد نگذارید.
ب – حیا شرط پایداری روابط خانوادگی است و هیچ بعدی از آن نباید نادیده گرفته شود. هیچ لزومی ندارد مشاوره خصوصی درباره مسائل و مشکلات شما در حضور یک جمع باشد. صحبتهای عمومی و کلاسهای تنظیم خانواده و دیگر نشستهایی از این دست خوب است ولی وقتی نوبت به بررسی مسائل شخصی میرسد، فقط خود شما هستید که باید حضور داشته باشید. یادتان باشد مسائل جنسی نباید در حضور جمع طرح شود.
7 – در بین روانشناسان، افرادی هستند که فقط مطابق کتابهای غربی اظهارنظر میکنند. مراقب باشید؛ در بعضی مواقع، اظهارات و نسخههای درمانی این عده، هم دین و هم دنیای شما را به باد میدهد. در انتخاب مشاور و روانشناس، وسواس و دقت به خرج دهید چراکه بعد از مراجعه، به حکم عقل و بهناچار باید تسلیم باشید.
8 – در صفحات حوادث روزنامهها و مجلات و در پروندههای جنایی نکات جالب و مهیجی درباره مسائل جنسی به چاپ میرسد؛ خواندن این مطالب برای عبرتگرفتن مفید است ولی باید توجه داشت که این حکایتها فقط بخشی از حقیقتهای این امور است و نباید از آنها متاثر شد. گاهی مطالعه چنین داستانهایی باعث القای حس بدبینی و بیاعتمادی جنسی و عاطفی میشود.