توی همین شرایط سخت هم هستند کسانی که با زحمت در این راه تلاش میکنند. انجمن تنظیم خانواده، یکی از قدیمیترین و بزرگترین تشکلهایی است که برای آموزش بهداشت جنسی پیشقدم شده است.
این انجمن، سالهاست که برای آگاهکردن جامعه نسبت به مسائل جنسی، دورهها و کارگاههای مختلف برگزار کرده و برنامههای کوتاهمدت و درازمدت زیادی اجرا کرده است. آنها برای نوجوانها هم طرحهای متنوعی داشتهاند. بهعنوان مثال، از مدتی قبل در مدارس 2 منطقه تهران (اکباتان و یافتآباد) آموزش بهداشت بلوغ را شروع کرده و موفقیت خوبی هم به دست آوردهاند.
دکتر کیانوش خلیلی – مشاور برنامههای سلامت نوجوانان در انجمن و مشاور یونیسف در برنامههای «دوستدار نوجوان» - در توضیح بهانه اجرای این طرح، حقایق تکاندهندهای را مطرح میکند؛ «ما در بررسیها و نیازسنجیهایی که در این مناطق داشتیم، از نوجوانان میپرسیدیم که به چه چیزهایی احتیاج دارید و آنها در درجه اول میگفتند دسترسی به خدمات مشاوره کمهزینه و بیهزینه.
در خلال این مشاورهها ما متوجه شدیم که خلأ عمدهای وجود دارد در زمینه آگاهی این دانشآموزان نسبت به مسائل جنسی و بهداشت باروری. ما در کمال ناباوری شاهد روابط جنسی تعداد معدودی از دختران در سنین راهنمایی و حاملگیهای ناخواسته در دوره دبیرستان بودیم؛ دخترانی که وارد راههای غیرقابل برگشتی شده بودند.
ما حتی موارد سقط جنین هم داشتیم و متوجه شدیم که دختران و پسران نوجوان در سنینی که ما فکرش را نمیکنیم، درگیر مسائل جنسی میشوند و نداشتن آگاهی و دانش کافی درباره این مسائل، اثرات مخرب آنها را تشدید میکند؛ سپس ما تصمیم گرفتیم در بخش خدمات «دوستدار نوجوان»، آموزش بهداشت بلوغ را برای هر دو جنس ارائه دهیم».
البته جلب موافقت مسئولان مدارس برای برگزاری کلاسهایی تحت عنوان «آموزش بهداشت بلوغ» کار آسانی نبوده است؛ «از هر 10تا مدرسه، 2تا موافقت میکردند و 8 تا مخالفت. آنها که موافق بودند، افراد دردآشنایی بودند که این مشکلات را میدیدند، آگاه بودند، دلسوز بودند و دنبال راهحل میگشتند؛ پس به محض پیشنهاد یک راهحل، استقبال میکردند. اما کسانی که مخالف بودند، با بستن چشم بر واقعیتهای موجود میگفتند اصلا ما در مدرسهمان اینجور مسائل را نداریم؛ اصلا چنین شاگردهایی نداریم و نیازی به این برنامه نداریم».
اما علت مخالفت بیشتر مخالفان این است که بهاشتباه تصور میکنند آموزش بهداشت جنسی به معنی آموزش آمیزش جنسی است و میترسند با مطرحشدن این مسائل، چشم و گوش افراد باز شود و به فساد کشیده شوند؛ درحالی که دکتر خلیلی میگوید این یک ترس بیهوده است.
او معتقد است ما باید بین آموزش مسائل جنسی و آموزش مسائل جنسیتی فرق بگذاریم؛ «این آموزشها طیف خیلی گستردهای است که از دوران نوجوانی شروع میشود، به جوانی و ازدواج میرسد، پس از بچهدارشدن هم ادامه پیدا میکند و حتی در سنین پیری و میانسالی هم آموزشهای مخصوص این دوران وجود دارد. نکته مهم این است که هریک از این مراحل سنی، آموزشهای خاصی دارد که برای آن سن طراحی شده است؛ یعنی ما به دانشآموز راهنمایی مسائل آمیزشی را نمیگوییم بلکه او را با بدن خودش و ویژگیهای آن آشنا میکنیم، درباره بلوغ به او آگاهی داده و راههای مراقبت از خودش را به او یاد میدهیم.
در کشورهای پیشرفته هم همینطور است. مثلا در انگلیس، آموزشهای جنسیتی را از دوران ابتدایی شروع میکنند. مثلا برای بچهها، گلها را مثال میزنند که نر و ماده دارند، بینشان لقاح انجام میشود و گل تازهای بهوجود میآید. بعد کمکم که بچهها بزرگتر میشوند، جانوران را برایشان مثال میزنند و با افزایش سن، شروع میکنند به آشناکردن آنها با خودشان؛ یعنی متناسب با افزایش سن افراد، آموزشها را گسترش میدهند نه اینکه از همان اول بیایند مسائل جنسی و آمیزشی را برایشان بگویند».
انجمن تنظیم خانواده هنوز هم این آموزشها را پیگیری میکند. این برنامه در شهر بم در 5 مرکز بهداشتی دنبال میشود. در تهران هم کماکان مناطق 5 و 18 خدمات مشاورهای ارائه میدهند. نوجوانان و جوانان میتوانند با شماره تلفنهای 66791515 و 44631859 تمــاس بـگـیرند یـا بـه سایـت www.javanesalem.com مراجعه کنند.