زماني كه كمتر به نزديكان و همسايگان‌مان سر مي‌زنيم، نمي‌توانيم از اتفاقات خوب و بد زندگي‌هاي آنها نيز باخبر شويم. نمي‌توانيم هنگام مشكلات مرهم زخمي براي آنها باشيم. فراموش‌شدن اين نوع رفتارها باعث مي‌شود تا آداب صحيح آن را هم به‌درستي ندانيم و در نتيجه آنها را اجرا نكنيم. كمك‌كردن و انفاق، آدابي دارد كه اگر به آن عمل شود، هم روح انفاق‌كننده آرام و بزرگ مي‌شود و هم شخصي كه آن را دريافت كرده است، خشنود خواهد شد. كار خير و انفاق‌كردن مانند هر اتفاق نيك ديگري، ابعاد متفاوتي دارد كه براي رسيدن به آنها بايد به‌خوبي نيازسنجي كنيم و بدانيم مهارت‌‌هاي درست اجراكردن آن چيست طوري كه عزت نفس طرف مقابل براي ما پررنگ‌ترين و مهم‌ترين اولويت ماجرا باشد. بي‌توجهي به اين قسمت از جريان باعث مي‌شود نه‌تنها اين كار نتيجه مطلوبي نداشته باشد بلكه اثر سويي نيز در پي خواهد داشت.
- با خودتان روراست باشيد
قبل از اينكه كمك‌هايتان را به اشخاص نيازمند برسانيد، يك‌بار با خودتان خلوت كنيد كه چرا اين كارها را انجام مي‌دهيد؟! اين كار با منطق صرفا عقل‌گرا، نه‌تنها چيزي را عايد شما نمي‌كند كه بعضا باعث زحمت و ضررتان نيز مي‌شود. پس چه چيزي شما را به اين سمت سوق مي‌دهد كه اينگونه امور را متقبل شويد؟! اگر هر نيتي غير از رضايت خدا و آگاه بودن او در دل‌تان داريد، قطعا بدانيد كه جايي از اين ماجرا لنگ مي‌زند. عزت‌نفس فرد كم‌توان اجازه نمي‌دهد كه هر كمكي را بپذيرد به‌خصوص اگر اين كمك‌ها باعث خردشدن شخصيت او به‌خاطر ناتواني‌اش در بُعد مادي زندگي باشد. بهترين روش براي رساندن هزينه يا خريد‌ها به افراد شناسايي‌شده، همان روشي است كه اميرالمومنين، حضرت‌علي(ع) آن را انجام مي‌داند. در خفا و به‌صورت ناشناس. خداوند در آيه 264سوره مباركه بقره، انفاق همراه با منت را معادل با رياكردن مي‌داند و آن را از مصاديق كفر معرفي مي‌كند.
- چراغي كه به خانه رواست...
در دستورات ديني ما وارد شده است كه براي كمك‌رساندن بايد از نزديكان خود شروع كنيد و بعد از آنها به ديگران برسيد. سعي كنيد از مشكلات پدر، مادر، خواهر و برادر خود باخبر باشيد. اين به‌معناي سرك‌كشيدن در زندگي ديگران نيست بلكه همين‌قدر بدانيد كه آنها در زمينه‌اي خاص احتياج به كمك دارند، براي شخصي كه نيت كمك‌كردن داشته باشد كافي است. سر درآوردن از زواياي ريز و چند و چون مشكلات نقشي در كمك‌رساني نخواهد داشت و تنها به درد ارضاكردن حس كنجكاوي مي‌خورد. اجازه بدهيد ديگران حضور شما را در ميان خود تأثيرگذار بدانند تا راحت‌تر مشكلاتشان را با شما در ميان بگذارند. اگر در ميان نزديكان و بستگان خود موردي را براي كمك به ديگران پيدا نكرديد، حالا مي‌توانيد به سراغ موارد ديگر برويد.
- تنهايي به خريد نرويد!
بسياري از خيريه‌هايي كه اين روزها فعاليت مي‌كنند، بعد از جمع‌آوري كمك‌ها، براي تهيه جهيزيه يا هر چيز ديگري، فهرستي از اقلام اوليه مورد نياز زندگي را آگاه مي‌كنند و خريد را از مراكز عمده و بازار‌هاي بزرگ انجام مي‌دهند. اجراي اين طرح شيوه بسيار خوبي براي كمك‌كردن است اما درنظر داشته باشيد كه با سليقه و حس مالكيت افراد نيازمند ممكن است در تناقض باشد. اصلا ممكن است فرد نيازمند به بعضي از آن وسايل تهيه‌شده توسط شما نياز نداشته باشد و آنها را جزو وسايل ضروري زندگي نداند. بنابراين بهتر است مبالغ به صورت نقدي به‌دست فرد نيازمند برسد يا او را به مراكز خريد با قيمت مناسب معرفي كنيد و درنهايت فهرست اقلام ضروري در اختيار او قرار بگيرد تا بتواند با سليقه و خواست شخصي‌اش وسايل مورد نيازش را تهيه كند. مهم‌تر از همه اينها آبروي فرد در برابر مردم حفظ مي‌شود. شايد بهترين شيوه كمك رساندن، رساندن پول از طريق گرفتن شماره حساب و كارت به كارت‌كردن يا گذاشتن وجه مورد نظر درون پاكت باشد.
- اندازه نگه داريد لطفا!
افراط و تفريط در انفاق‌كردن هم مي‌تواند اتفاق بيفتد! بعضي از ما هنگام كمك‌كردن آنقدر احساساتي مي‌شويم كه يك حساب و كتاب سرانگشتي نمي‌كنيم كه آيا با اين كمكي كه انجام مي‌دهيم، براي چند روز آينده خانواده خودمان با مشكلي روبه‌رو نمي‌شويم؟! يا بعضي‌ها آنقدر پيچيده و سخت براي خودشان برنامه‌ريزي مي‌كنند كه اصلا جايي براي كمك به ديگران باقي نمي‌ماند. سعي كنيد راهي ميان اين دو مسير پيدا كنيد. يكي از بهترين پيشنهادها اين است كه هر‌ماه و هرسال بخشي از حقوق ثابت خود را براي كمك كنار بگذاريد. به‌عنوان مثال مي‌توانيد در ابتداي هر سال نذر كنيد كه 10درصد از دريافتي‌تان را براي كمك به خريد جهيزيه جوانان كنار مي‌گذاريد. اين كار مي‌تواند مصداق همان روايتي باشد كه گفته خداوند سهم افراد كم‌توان را از دنيا در مال افراد غني قرار داده است تا به‌دست آنها برسانند. اين نوع نگرش، شما را راحت‌تر به سمت انجام كار خير سوق مي‌دهد.
- با جيب‌هاي خالي چه كنيم؟
اگر شما حس مي‌كنيد توانايي كمك‌رساني مالي به افراد نيازمند را نداريد، در اين ميان مي‌توانيد نقش واسطه‌بودن را اجرا كنيد. اگر خيريه يا افرادي را مي‌شناسيد كه با معرفي يك فرد معتمد، نيازمندان را مورد حمايت قرار مي‌دهند، از آبرو و وقت خود براي اين كار هزينه كنيد. گاهي اوقات لازم است تا ضامن شخصي در يك مؤسسه يا مدرسه يا... بشويد. هيچ‌كدام از اينها براي شما هزينه مالي نخواهد داشت مي‌توانيد با رعايت همه اصولي كه گفتيم، سنگي را از جلوي پاي يك نفر برداريد و به او كمكي برسانيد. اگر حرفه خاصي داريد و در آن متبحر هستيد، سعي كنيد همان حرفه را به افراد كم‌توان نيز ياد بدهيد تا در آينده آنها هم مانند شما بتوانند روي پاي خودشان بايستند. همانطور كه معروف است، ماهيگيري ياددادن بهتر از ماهي‌دادن به افراد است چراكه شخص مورد نظر شما بعد از اين، خودش مي‌تواند روي پاي خودش بايستد و ديگر عزت‌نفس‌اش را به‌خاطر كمك‌گرفتن از ديگران خرد نكند.
- لطفا كمي گوش باشيد!
اگر نه توانايي مالي داريد و نه حتي مي‌توانيد واسطه كار خير بشويد، باز هم مي‌توانيد گره‌اي از كار كسي باز كنيد. چگونه؟ با گوش‌بودن و شنيدن درددل نيازمندان. به درددل افراد گوش كنيد و فقط بشنويد! بعضي اوقات افراد احتياج به كسي دارند كه شرايط آنها را درك كند و بدانند كه در اين وانفساي سختگيري دنيا، تنها نيستند. همين همراهي شما مي‌تواند اغلب موارد از فشار روحي طرف مقابل كم كند. در اين اوضاع سعي نكنيد در روابط شخصي فرد كنكاش كنيد يا به‌دنبال راه‌حل از درون سيستم خانوادگي او باشيد. احتمالا او قبل از شما همه راه‌ها را چك كرده است. نصيحت يا يادآوري بعضي از اتفاقات سخت نيز گره‌گشا نخواهند بود. با او همدلي كنيد و بعد از همه صحبت‌‌هايش اجازه بگيريد تا با همفكري با يكديگر راه‌حلي براي او پيدا كنيد. همواركردن مسير براي فكركردن و زاويه ديد دادن از جايي وراي آنچه تا به حال به مشكلات نگاه مي‌شده، شايد بيشتر از كمك‌هاي مالي براي فرد سودبخش باشد.