دکتر شیرین جلالی نیا محقق مرکز تحقیقات بیماری‌های غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: در مورد شیوع چاقی و اضافه وزن در کودکان، مطالعات متعدد و متنوعی در کشور انجام گرفته است و برای تجمیع داده‌های مرتبط در این زمینه، یک مطالعه مرور نظام مند در مرکز تحقیقات بیماری‌های غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است.
وی اظهار کرد: پس از بررسی دقیق بیش از 3200 مستند علمی به دست آمده، نهایتاً 129 مقاله شرایط استخراج داده و بررسی اطلاعات را داشتند و در مورد اکثر این موارد هم نکته قابل توجه پراکندگی روش‌های اندازه گیری و شاخص‌های گزارش چاقی و اضافه وزن در کودکان بوده است.
متخصص اپیدمیولوژی بیماری‌های غیرواگیر اظهار کرد: بر اساس این بررسی، در استان‌های مختلف شیوع چاقی در کودکان تا 16 درصد هم گزارش شده است. همچنین در خصوص اضافه وزن در برخی استان‌ها تا 42 درصد کودکان، اضافه وزن داشتند. بالاترین آمارها در این زمینه عمدتاً مربوط به استان‌های شمال و شمال غرب و نیز مناطق مرکزی کشور است.
وی ادامه داد: مطالعات معتبر در سطح ملی هم نشان می‌دهد که بیش از 5 درصد کودکان چاق و بیش از 16 درصد آنان مبتلا به اضافه وزن هستند. در نتایج اغلب مطالعات شیوع چاقی و اضافه وزن در دخترها بیش از پسرها می‌باشد.
جلالی نیا ادامه داد: در دهه گذشته به طور قابل توجهی الگوی بیماری‌ها به سمت بیماری‌های غیرواگیر تغییر پیدا کرده و این تغییرات به وضوح هم در بزرگسالان و هم در کودکان و نوجوانان مشهود است.
وی افزود: کشور ما هم از این قاعده مستثنی نبوده و طی این مدت همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، به ویژه به سبب گذار اپیدمیولوژیک که رفتارهای مرتبط با سبک زندگی سالم را تحت تأثیر قرار داده است، متأسفانه روندهای فزاینده‌ای از عوامل خطر متابولیک و در صدر آن‌ها چاقی و اضافه وزن را نشان می‌دهد.
- عوارض ناشی از چاقی و اضافه وزن در کودکان
عضو هیات علمی معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفت: عوارض چاقی و اضافه وزن در کودکان طیف بسیار وسیعی را شامل می‌شود که بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها، مشکلات عضلانی اسکلتی از جمله آن‌ها هستند.
جلالی نیا با اشاره به اینکه در مورد گروه‌های سنی کودکان و نوجوانان اهمیت این مسئله به مراتب بیشتر است، اظهار کرد: مطالعات نشان می‌دهند که اضافه وزن و چاقی در کودکان حتی در صورت اصلاح وضعیت فرد و بازگشت به وزن طبیعی، عوارض بلندمدتی را بر سلامت فرد حتی در سنین بزرگسالی خواهد داشت.
مصرف بیش از حد تنقلات مصنوعی، غذاهای آماده، غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی‌های شیرین، در کنار کاهش چشمگیر فعالیت فیزیکی و جایگزینی بازی‌های رایانه‌ای به جای فعالیت‌های فیزیکی و بازی‌هایی که در گذشته تأمین‌کننده رشد و تکامل جنبه‌های مختلف سلامت کودکان اعم از فیزیکی و روانی و اجتماعی بود، همه از موارد قابل تأمل در افزایش چاقی و اضافه وزن هستند
وی اضافه کرد: علاوه بر سلامت جسمی، سلامت روان آنان نیز براثر این وضعیت به خطر می‌افتد. کودکی که چاق است، طبیعتاً در تعامل با گروه‌های همسال و در شرکت در برنامه‌های اجتماعی مشکلاتی پیدا می‌کند که حتی ممکن است منجر به کاهش اعتماد به نفس کودک، کناره گیری از گروه، پیدایش افسردگی و بسیاری بیماری‌های دیگر شود.
متخصص اپیدمیولوژی بیماری‌های غیرواگیر اظهار کرد: در بسیاری از موارد چاقی به عنوان یک عامل برای مسخره شدن کودک و طرد وی از بازی‌های گروهی محسوب می‌شود که این معضل به تدریج می‌تواند آثار غیرقابل جبرانی را هم در زمینه سلامت روانی این کودکان و هم در شکل گیری و رشد مورد انتظار جنبه‌های اجتماعی آنان داشته باشد.
- روند افزایشی چاقی و اضافه وزن کودکان در ایران
وی با بیان این که بر اساس مطالعات، این روند افزایشی با شیب تند ادامه خواهد داشت، تأکید کرد: واقعیت تلخ این است که آمار چاقی کودکان در جهان و ایران رو به افزایش است و علاوه بر وظیفه مسئولان و نهادهای سیاست‌گذار، والدین هم که می‌خواهند فرزندانی سالم داشته باشند، باید به فکر راهکارهایی باشند که بتوانند سلامت کودکان را حفظ کنند.
وی ادامه داد: در حوزه علل متابولیسم یکی از مسائل مورد توجه، ریشه‌های ژنتیکی و خانوادگی در کودک است که در مورد این کودکان لازم است حتماً بررسی‌های دقیق توسط تیم‌های متخصص برای طراحی برنامه‌های مؤثر و مناسب صورت پذیرد.
محقق مرکز تحقیقات بیماری‌های غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: این موضوع تعداد بسیار کمی را شامل می‌شود، عمدتاً مشکل مربوط به تغییر شیوه و سبک زندگی است.
وی افزود: مصرف بیش از حد تنقلات مصنوعی، غذاهای آماده، غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی‌های شیرین، در کنار کاهش چشمگیر فعالیت فیزیکی و جایگزینی بازی‌های رایانه‌ای به جای فعالیت‌های فیزیکی و بازی‌هایی که در گذشته تأمین‌کننده رشد و تکامل جنبه‌های مختلف سلامت کودکان اعم از فیزیکی و روانی و اجتماعی بود، همه از موارد قابل تأمل در افزایش چاقی و اضافه وزن هستند که راهکارهای جدی را در سطح جامعه و خانواده می‌طلبند.
جلالی نیا گفت: ضروری است که والدین تجدیدنظر جدی در زمینه نوع تغذیه کودکان و تشویق آن‌ها به ورزش‌ها و بازی‌های مورد علاقه داشته باشند. در این زمینه نقش دوستان کودک و محیط‌هایی نظیر مدارس نیز بسیار حائز اهمیت است.
وی با طرح این سؤال که نقش ژنتیک در چاقی کودکان ایرانی تا چه حد است، گفت: بررسی نقش ژن و وراثت در تعامل با عوامل محیطی و رفتارهای فردی که از آن صحبت شده است، از جنبه‌های بسیار مورد توجه در تحقیقات اخیر کشور محسوب می‌شود که با توجه به مهیا شدن زیرساخت‌های فنی و تخصصی و ظرفیت اجرای مطالعات ملی گسترده و امکان تهیه نمونه‌های بیولوژیک و بانک‌های زیستی امیدواریم در آینده نزدیک پاسخ بسیاری از سؤالات چالش برانگیز در این حوزه شفاف شود.
متخصص اپیدمیولوژی بیماری‌های غیرواگیر اظهار کرد: آنچه امروز نتایج مطالعات به طور قطع مطرح می‌کنند، این است که در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز چاقی و اضافه وزن، موارد مرتبط با تغییر سبک زندگی است.
منبع: ایرنا