از ژنو تا تونس و از تونس تا آتن

همشهری آنلاین با سپاس از ایشان که این مقاله را برای انتشار در اختیار گذاشته‌اند، به انعکاس دیدگاه‌های ایشان می‌پردازد.

از زمان برگزاری دومین مرحلة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه‌اطلاعاتی»، که در روزهای 16 تا 18 نوامبر 2005 در تونس تشکیل شد، برای اجرای مصوبات مندرج در دو سند نهایی مرحلة اخیر این اجلاس عالی، شامل «سند تعهد تونس» و «دستور کار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، که در واقع مکمل دو سند نهایی مصوب مرحلة قبلی اجلاس عالی مذکور (ژنو: 10 تا 12 دسامبر 2003) با عنوان‌های «اعلامیة اصول» و «برنامة عمل» به شمار می‌روند، در سطح بین‌المللی اقدام‌های مهمی در مورد پی‌گیری و اجرای این مصوبات صورت گرفته‌اند.

در سند دوم مصوب اجلاس عالی اخیر، موسوم به «دستور کار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، سه تصمیم مهم راجع به ضرورت تحول «مکانیسم‌های تأمین مالی» تدارک تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات توسعه‌ای، تشکیل «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» و «پی‌گیری و اجرای» مصوبات مراحل دوگانة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه‌اطلاعاتی» در ژنو و تونس؛ با تکیة خاص بر یازده مورد خطوط اصلی مندرج در «برنامة عمل» مصوب اجلاس عالی ژنو، انعکاس یافته بودند و از دبیرخانة سازمان ملل متحد و دولت‌ها، سازمان‌‌‌های وابسته به جامعة مدنی و بخش خصوصی، خواسته شده بود که برای تحقق آن‌ها اقدام کنند.

دربارة مصوبات مذکور، صرفنظر از موضوع تحول مکانیسم‌های تأمین مالی تدارک تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات برای کشورهای در حال توسعه، که مسأله‌ای بسیار پیچیده است و بدون همکاری و کمک مؤثر کشورهای ثروتمند تحقق نمی‌یابد، در دو زمینة دیگر، شامل تشکیل «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» و تعقیب و اجرای «خطوط عمل» یازده‌ گانة یاد شده، در ماه‌های اخیرکوشش‌های خاصی از سوی دبیرخانة سازمان ملل، به عمل آمده‌اند.

«کوفی‌انان»، دبیر کل این سازمان، با تشکیل دو نشست مشورتی در ماه‌های فوریه و مه 2006، چگونگی برگزاری و برنامة نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» را، که ایجاد آن به سبب اختلافات شدید ایالات متحدة آمریکا و برخی از دولت‌های متحد یا تحت نفوذ آن با اکثریت کشورهای جهان راجع به آیندة ادارة امور اینتر نت، در اجلاس عالی تونس ضروری شناخته بود، مشخص کرده‌است و برای کمک به برگزاری هر چه بهتر این نشست و همکاری در تحقق هدف‌های اصلی مجمع مذکور، یک «گروه مشورتی»، مرکب از 47 تن ازمتخصصان و محققان جهانی، در زمینة راهبری اینترنت انتخاب نموده‌است.

به موازات این کوشش‌ها، دبیرخانة ویژة این مجمع، که در ژنو تشکیل شده است، مقدمات برگزاری اولین نشست آن در روزهای 30 و 31 اکتبر و 1 و 2 نوامبر 2006 در آتن پایتخت یونان را فراهم ساخته است.
اقدام مهم دیگر دبیر کل سازمان ملل متحد، تشکیل یک گروه مطالعاتی و عملیاتی جدید، موسوم به «گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی» است که مسئولیت نظارت بر فعالیت‌های مربوط به پی‌گیری و اجرای مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس را به عهده دارد.

 این گروه با مشارکت عده‌ای از مدیران همکاران نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد، به ویژه «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» ، «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، تشکیل شده است و ریاست آن هر سال به طور متناوب به یکی از این نهادها واگذار می‌شود.

باید در نظر داشت که ابتکار تشکیل این گروه، به سبب توجه خاص سازمان ملل متحد به پی‌گیری و اجرای خطوط عمل یازده‌گانة مصوب «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه اطلاعاتی»، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا در ماه‌های اخیر، چند نهاد تخصصی سازمان ملل متحد که در اجلاس عالی تونس، برای سرپرستی و نظارت و ارزیابی چگونگی تحقق هدف‌های عملی یازده‌گانة مورد نظر، تعیین شده‌اند، کوشش‌های زیادی در این باره به عمل آورده‌اند و به این منظور، نشست‌های تخصصی گوناگونی نیز با همکاری نمایندگان دولت‌ها، جامعة مدنی و بخش خصوصی، ترتیب داده‌اند.

در این میان، متأسفانه در ایران هنوز هیچ اقدام عملی مهمی در زمینة همکاری برای تحقق مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، صورت نیافته است و شاید بتوان گفت که مهم‌ترین‌کوشش‌های مربوط به آن‌ها، برگزاری همایش‌ها و نشست‌هایی بوده است که برای «ارزیابی ملی مصوبات اجلاس عالی تونس» ،«بررسی فعالیت‌ها و همکاری‌های ایران در برگزاری مراحل دوگانة اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» و «یونسکو: جامعة اطلاعاتی و جامعة معرفتی»، از سوی انجمن ایرانی مطالعات جامعة اطلاعاتی با کمک و همکاری شورای عالی اطلاع‌رسانی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و کمیسیون ملی یونسکو در ایران، در زمستان 1384 و بهار 1385 در تهران، ترتیب داده‌ شده‌اند.

اکنون درحالی که بیشتر از مدت دو ماه دیگر تا تشکیل نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» در یونان باقی نمانده است و اقدام نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد برای پی‌گیری و اجرای خطوط اصلی یازده‌گانة «برنامة عمل» اجلاس عالی ژنو، به سرعت دنبال می‌شود، باید انتظار داشت که از سوی سازمان‌های مملکتی مسئول مسائل مربوط به این زمینه‌ها، اقدام‌های عاجلی صورت گیرند و برای مشارکت مطلوب ایران در نشست آیندة «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» در آتن و همچنین تهیه و تدوین گزارش‌های راجع‌به پی‌گیری و اجرای هدف‌های مورد نظر در حوزه‌های عمل مصوبات اجلاس‌های عالی ژنو و تونس و ارائة آن‌ها به نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد، پیش‌بینی‌های لازم به عمل آیند.

۱- تشکیل گروه مشورتی راهبری اینترنت

«کوفی انان»، دبیرکل سازمان ملل متحد، به‌دنبال عدم حصول توافق بین‌المللی درمورد چگونگی راهبری اینترنت درنشست‌های عمومی دومین مرحلة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» درتونس (16 تا 18 نوامبر 2005)، ازسوی نمایندگان دولت‌ها، سازمان‌های وابسته به جامعة مدنی و بخش خصوصی شرکت‌کننده در این اجلاس عالی، مأموریت یافت تا برای تشکیل نخستین نشست «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت» ، به‌میزبانی دولت یونان درنیمة دوم سال 2006 درشهر آتن، اقدام‌های ضروری را انجام‌دهد.

در بند 72 سند «برنامة کار تونس برای جامعة اطلاعاتی» که در اجلاس عالی تونس به توصیب رسید، از دبیر کل سازمان ملل متحد تقاضا شد تا براساس یک فرایند گشوده و فراگیر، دربارة ایجاد مجمع مذکور، که برای آن مطابق همان بند، مأموریت‌ها و وظایف زیر، پیش‌بینی شده‌اند، اقدام کند:

1- بحث و بررسی در زمینة سیاست‌های عمومی مربوط به عناصر کلیدی راهبری اینترنت، به منظور تحکیم و تقویت پایداری، قدرت، امنیت، ثبات و توسعة اینترنت.

2- تسهیل گفت و گو بین نهادهای مختلف دست‌اندرکار سیاست‌های عمومی بین‌المللی راجع به اینترنت و بحث و بررسی در مورد موضوع‌هایی که به وضعیت هیچ کدام از نهادهای کنونی لطمه نمی‌زنند.

3- تبادل نظر با سازمان‌های بین‌الدول و نهادهای مناسب دیگر، دربارة موضوع‌های مربوط به آن‌ها در زمینة راهبری اینترنت

4- تسهیل تبادل اطلاعات و بهترین عملکردها و استفادة هر چه بیشتر در مورد آن‌ها، از کارشناسی مجامع دانشگاهی، علمی و فنی

5- راهنمایی و مشورت‌دهی به تمام دست‌اندرکاران، از طریق پیشنهادهای مربوط به طرق و وسایل تسریع امکانات دسترسی به اینترنت و استفاده از آن با بهای مناسب در کشورهای در حال توسعه.

6- تقویت وتحکیم تعهدات دست‌اندرکاران کنونی و آیندة مکانیسم‌های راهبری اینترنت، به ویژه دست‌اندرکاران کشورهای در حال توسعه

7- شناخت موضوع‌های جدید راجع به راهبری اینترنت و جلب توجه نهادهای مربوط و عموم مردم به این موضوع‌ها و ارائۀ توصیه‌های مناسب در موارد لزوم

8- کمک به توانمند‌سازی برای راهبری اینترنت در کشورهای در حال توسعه و استفادة کامل از منابع محلی معرفتی و کارشناسی

9- ارتقاء و اعتلای کاربرد اصول بنیادهای مورد نظر «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» در فرایندهای راهبری اینترنت

10- بحث و بررسی راجع به منابع حیاتی اینترنت در میان موضوع‌های مختلف مورد مباحثه

11- کمک به یافتن راه‌حل‌های مناسب برای مسائل ناشی از کاربرد یا سوء کاربرد اینترنت، به ویژه در مورد کاربران روزمرة آن

12- انتشار گزارش‌ها، مذاکره‌ها و تبادل نظرهای مجمع مباحثه

الف. انتخاب گروه مشورتی

دبیر کل سازمان ملل متحد، چند هفته بعد از برگزاری اجلاس عالی تونس، برای تهیة مقدمات برگزاری نخستین نشست مجمع مباحثۀ یاد شده، باهمکاری «نیتین دیزای» ، مشاور ویژة خود در زمینة «راهبری اینترنت»، در دفتر سازمان ملل متحد در ژنو، دبیرخانة کوچکی دائر کرد و ترتیبی اتخاذ نمود تا یک نشست مشورتی مقدماتی در روزهای 16 و 17 فوریة 2006، برای تدارک مجمع مباحثة موردنظر، در ژنو تشکیل شود و برنامة اولین نشست این مجمع را آماده سازد.

در این میان، دبیرکل سازمان ملل متحد، برای انتخاب یک «گروه مشورتی»، دربارة «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» نیز به‌بررسی و تصمیم‌گیری پرداخت و در17 مه 2006، اسامی 47 تن از اعضای این گروه را که از میان اعضای دولت‌ها، سازمان‌های وابسته به‌جامعة مدنی و بخش خصوصی و همچنین مجامع علمی و پژوهشی دانشگاهی، از مناطق جغرافیایی مختلف جهان برگزیده شده‌اند و ریاست آن را «نیتین دیزای» مشاور ویژة او درزمینة راهبری اینترنت به‌عهده دارد، اعلام نمود.(1)

ب. دستور کار نخستین نشست مجمع مباحثه: راهبری اینترنت برای توسعه

در نخستین نشست «گروه مشورتی» یادشده، که در روزهای 22 و 23 مه 2006 تشکیل شد، ازسوی این گروه توصیه‌هایی دربارة دستور کار و برنامه‌های مجمع مباحثة موردنظر و همچنین ساختار و طرز کارآن، صورت گرفتند.

در همین نشست، توافق شد که اولین نشست رسمی مجمع مباحثه، با عنوان «راهبری اینترنت برای توسعه»، برگزار شود وچهار موضوع زیر را دردستور کارخود قراردهد:

1-گشودگی: آزادی بیان، جریان آزاد اطلاعات، اندیشه‌ها و معرفت‌ها

2-امنیت: ایجاد اعتماد و اطمینان در کاربرد اینترنت ازطریق توسعة همکاری‌ها

3-تنوع: پیشبرد چند زبانی ‌گرایی و محتوای محلی

4-دسترسی: اتصال اینترنتی – سیاست‌ها و قیمت‌ها

در نشست مذکور، همچنین تصمیم گرفته شد که، موضوع «توانمندسازی» نیز به‌عنوان یک اولویت مرتبط با چهارزمینة فوق، طرف توجه قرارگیرد.

پ. پیام دبیر کل سازمان ملل متحد

در پیامی که دبیرکل سازمان ملل متحد، به‌مناسبت اعلام اسامی اعضای این گروه مشورتی منتشر کرد، چنین گفته شده است:

«... درمدت کوتاهی، اینترنت به‌صورت یک عامل دگرگونی حساس و مؤثر و حتی انقلابی درآمده است و شاید بتوان گفت به‌ یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیشرفت تبدیل گردیده است. اینترنت یک ابزار عالی برای پیشبرد و دفاع آزادی و دسترسی به‌اطلاعات و معرفت‌هاست.

«اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، راه آغاز گفت‌و‌گو بین دو فرهنگ متفاوت، جامعة اینترنتی غیردولتی، باسنت‌های تصمیم‌گیری غیررسمی و از پائین‌به‌بالا و دنیای رسمی‌ترو ساختار یافته‌تر دولت‌ها و سازمان‌های بین‌الدول را گشوده است. آرزو دارم که «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت» بتواند این گفت‌وگو را گسترده‌تر سازد و به‌تفاهم بیشتر دربارة چگونگی استفادة کامل تمام ملت‌های جهان از توانایی‌های بالقوة اینترنت، کمک کند...» (2)

ت. برنامه‌های چهار روزة نخستین نشست

مطابق برنامه‌ای که درنخستین نشست گروه مشورتی منتخب دبیرکل سازمان ملل متحد، درروزهای 22 و 23 مه 2006، دربارة برگزاری «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت» برای جلسات چهارروزة این مجمع، در روزهای 30 و 31 اکتبر و 1 و 2 نوامبر 2006، درآتن پایتخت یونان، تهیه و تنظیم شده است، در این جلسات موضوع‌های زیر به‌بررسی و تبادل‌نظر گذاشته می‌شوند:

- در صبح نخستین روز این نشست، مراسم افتتاح مجمع مباحثه، برگزار خواهد شد و سپس یک جلسة عمومی دربعدازظهر آن روز، برای بحث و بررسی راجع‌به شیوه‌های گفت‌و‌گو درمورد سیاست‌های عمومی طرف توجه مجمع و ایجاد زمینة مناسب برای مذاکره دربارة موضوع‌های پیش‌بینی شده در برنامة کار سه روز بعد آن، تشکیل خواهد گردید.

- دومین روز نشست «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت»، به‌بحث و بررسی راجع به گشودگی و امنیت اینترنت اختصاص خواهد داشت.

- درسومین روز نشست این مجمع، موضوع‌های مربوط به‌تنوع و دسترسی، به‌مباحثه گذاشته خواهند شد.

- چهارمین روز این نشست، بازنگری کارهای سه‌ روز گذشته را طرف توجه قرارخواهد داد و درکنار آن، چگونگی برگزاری نشست آیندة مجمع هم مورد تبادل‌نظر قرارخواهد گرفت. درآن روز، پیش از پایان کار نخستین نشست «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت»، میزگردی بامشارکت عده‌ای از جوانان کشورهای مختلف برای بحث و بررسی راجع به‌موضوع‌ها و مسائل خاص آنان درزمینة اینترنت، تشکیل خواهد گردید و چشم‌اندازهای استفادة آیندة جوانان از اینترنت، هم ازنقطه‌نظر تکنولوژیک و هم ازلحاظ سیاست‌های عمومی و مدیریت اینترنت، ترسیم خواهند شد.

در برنامه‌های جلسات چهار روزة نخستین نشست مجمع یادشده، چنان‌که قبلاٌ نیز اشاره شد، موضوع »توانمند‌سازی»، به عنوان یک موضوع دارای اولویت‌ مرتبط بازمینه‌‌های اصلی دیگر مورد بحث مجمع، طرف توجه خواهد بود.

ث. استقبال از همکاری‌ها

برای تدارک هر چه بهتر برگزاری نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، در اواخر مه 2006 از تمام علاقه‌مندان به مشارکت در مباحثه‌ها و تبادل نظرهای چهارروزة این مجمع خواسته شده بود، دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود دربارة موضوع‌های اصلی یا فرعی مورد بحث در این نشست را به دبیرخانة آن ارسال دارند تا دبیرخانه بتواند با استفاده از آن‌ها، گزارش‌ها و مقاله‌های مناسبی تهیه و تدوین کند و آن‌ها را به عنوان اسناد رسمی نشست و از طریق ترجمه به زبان‌های رسمی سازمان‌ ملل متحد، در اختیار شرکت‌کنندگان بگذارد.

 به این منظور، تاریخ 15 ژوئیة 2006، آخرین زمان تحویل نوشتار‌های حاوی دیدگاه‌های پیشنهادی علاقه‌مندان، به دبیرخانة مجمع، از طریق اینترنت تعیین شده بود.

ج. تهیه و تدوین گزارش‌ها

در پایان نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، قرار است گزارش‌های جلسات مختلف نشست و همچنین گزارش نهایی تمام جلسات چهارروزة آن، تهیه و تدوین شوند و منتشر گردند. در این گزارش‌ها، متن‌های مورد مباحثه و تبادل نظر و مورد تأئید و تصویب، از قبیل تصمیم‌نامه‌ها و قطعنامه‌ها، وجود نخواهند داشت. اما در پایان جلسات نشست، رئیس مجمع، گزارشی از چگونگی تشکیل جلسات مذکور و موضوع‌های مورد مباحثه، ارائه خواهد کرد.

 گزارش نهایی نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، به دبیر کل سازمان ملل متحد ارائه خواهد گردید و متن آن از طریق اینترنت در اختیار همگان گذاشته خواهد شد.

پیش‌بینی می‌شود که در جریان مباحثات نشست آتن، «ائتلاف‌های پویا و پرتحرکی»، مرکب از افراد یا نهادهای مختلف، برای همکاری مشترک آن‌ها در مورد پی‌گیری یک ابتکار جدید دربارة راهبری اینترنت، نیز پدید آیند.(3)

چ. چگونگی تشکیل جلسات

شکل‌ها و شیوه‌های تشکیل جلسات مجمع مباحثه، با توجه به انواع مباحثه‌ها و افراد شرکت کننده در آن‌ها، قابل انعطاف خواهند بود و قاعدتاً جلسات اختصاص یافته برای ارائة سخنرانی‌های افتتاحیه و سخنرانی‌های کلیدی و میزگردهای مباحثه‌ای، دارای مدیر هماهنگ کننده و تفاهم دهنده را دربرخواهند گرفت. همچنین تمام جلسات، تا حد امکان، جنبة تعاملی خواهند داشت و با سوال و جواب همراه خواهند بود.

جلسه‌های عمومی «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، در سالن‌های بزرگ و به مدت سه ساعت، برگزار خواهند شد ودر این زمینه، وقت‌های لازم برای ترجمة سخنرانی‌ها و تبادل نظرها به زبان‌های رسمی سازمان ملل متحد، ملحوظ خواهند گردید.

محتوای مباحث مورد تبادل نظر درجلسات مجمع، با توجه به موضوع‌های اصلی‌ آن‌ها، متفاوت خواهند بود. اما سخنرانان، سعی خواهند کرد تا دربارة اهمیت موضوع و گسترة آن، اطلاعات لازم را در اختیار مخاطبان بگذارند و توضیحات مورد لزوم راجع به آن را ارائه کنند. در زمینة هر موضوع سخنرانی و بحث و تبادل نظر، کوشش خواهد شد، جنبه‌های چندگانة توسعه‌ای، توانمندسازی و آزادی بیان آن، به طور مرتبط با یکدیگر، طرف توجه واقع شوند.

در روزهای دوم، سوم و چهارم نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، پیش از شروع برنامه‌های آن روز، مدت یک ساعت به بررسی و ارزیابی مباحثه‌های جلسات روز پیش اختصاص خواهد یافت. در این بازنگری یک ساعته، که در یکی از سالن‌های بزرگ هتل محل برگزاری نشست صورت خواهد گرفت، از تمام امکانات گرافیک و ابزارهای نمایش نیز بهره‌برداری خواهد گردید.

ح. میزگردهای تخصصی

در برنامة چهار روزة نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، برنامه‌های خاصی هم برای برگزاری میزگردها پیش‌بینی شده‌اند. این میزگردها ممکن است دربارة موضوع‌های دستور کار این نشست و یا موضوع‌های دیگر مربوط به راهبری اینترنت باشند.

 میزگردهای راجع به موضوع‌های اصلی دستور کار مجمع، نباید در ساعاتی که جلسات رسمی مهم مربوط به آن‌ها برگزار می‌شوند، تشکیل گردند. تمام میزگردها باید با مباحثه‌های گشوده و آزاد برگزار شوند.

برای ارائة گزارش‌های ویژة مربوط به کشورها یا نهادهای مختلف، در برخی از جلسات عمومی نشست، در هر مورد 5 دقیقه وقت در نظر گرفته شده است و در صورتی که نماینده یا نمایندگان کشور یا سازمانی، فرصت عرضة مستقیم گزارش خود را به دست نیاورند، گزارش اینترنتی یا ویدئوئی آن‌ها، در اختیار علاقه‌مندان گذاشته خواهد شد.

برای نمایش فعالیت‌های کشورها و نهادها و معرفی طرح‌های پژوهشی محققان، در سالن‌های هتل پلازای آتن، که برای برگزاری نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» پیش‌بینی گردیده است، محل‌های لازم در نظر گرفته شده‌اند. (4)

۲- تأسیس گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی

«گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی» ، که مقدمات ایجاد آن به کوشش «کوفی‌انان» دبیر کل سازمان ملل متحد، در ماه‌های اخیر فراهم شده بودند و مقررات مربوط به تشکیل آن، در 7 آوریل 2006، در نخستین اجلاسیة رسمی آن به تصویب رسیده‌بودند، در روز 14 ژوئیة 2006 (23 تیر 1385)، طی مراسمی با حضور نمایندگان عالی 22 نهاد تخصصی وابسته به سازمان مذکور و به ریاست «یوشیو او‌تسومی»، دبیر کل «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، در مقر این اتحادیه در ژنو آغاز به کار کرد.

دبیر کل سازمان ملل متحد، براساس توصیة مندرج در «دستور کار تونس برای جامعة اطلاعاتی‌» (مصوب دومین مرحلة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» : تونس، 16 تا 18 نوامبر 2005) مأموریت یافته بود، تا از طریق مشاوره با «هیأت اجرایی عالی هماهنگی نهادهای ملل متحد» و با همکاری این هیأت، «گروه ملل متحد در مورد جامعة‌اطلاعاتی» را در جهت تسهیل پی‌گیری‌ و اجرای تصمیمات ومصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، تشکیل دهد و در این زمینه، به ویژه از تجربه‌ها و فعالیت‌های «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد» (یونسکو) و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، در این زمینه استفاده کند(5)

الف. هدف‌های گروه

هدف‌های مهمی که برای این گروه جدید در نظر گرفته شده‌اند، به این قرارند:

1- مهم‌ترین هدف «گروه ملل متحد در مورد جامعة‌اطلاعاتی» ، هماهنگ‌سازی فعالیت‌ها و سیاست‌های نظام ملل متحد در زمینة اجرای «برنامة عمل» مصوب اجلاس عالی ژنو و «دستورکار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، مصوب اجلاس عالی تونس ‌است.

2- گروه مذکور، به منظور تحقق هدف یاد شده، موظف است در اجرای مصوبات مندرج در این دو سند، از طریق وارد کردن و اولویت‌دادن برنامه‌های مورد نظر آن‌ها در رأس فعالیت‌ها و اقدام‌های نهادهای عضو این گروه، کمک کند و به این گونه، مکانیسم‌های اجرایی برنامه‌های ملی ومنطقه‌ای و بین‌المللی مربوط به جامعة‌اطلاعاتی را بر مبنای بندهای 100 و 101 و همچنین بندهای 108 تا 110 «دستورکار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، کاملاً هماهنگ سازد، با توجه به ضرورت این هماهنگی، شرایطی ایجاد کند که فعالیت‌ها و اقدام‌های نهادهای تخصصی عضو نظام ملل متحد در زمینة پیشبرد هدف‌های مربوط به جامعة اطلاعاتی ، جنبه‌های تکراری و همپوشی نداشته باشند و این نهادها حداکثر کوشش را برای همکاری مشترک در زمینه‌های پیگیری و اجرای تصمیمات و مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، به عمل آورند.

 گروه جدید ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی،‌همچنین باید سعی کند تا آگاهی‌های عمومی راجع‌به اقدام‌های نظام ملل متحد برای اجرای هدف‌ها و توصیه‌های مندرج در بندهای«برنامة عمل» و «دستور کار» را افزایش و گسترش دهد.‌(6)

ب. وظایف گروه

برای «گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی»، وظایف خاصی به ترتیب زیر پیش‌بینی شده‌اند:

1- راهبری فعالیت‌ها و پیشرفت‌های مربوط به پی‌گیری و اجرای تصمیمات و مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، براساس اطلاعات و گزارش‌های نهادهای عضو هیأت اجرایی هماهنگی این نهادها.

2- همکاری با «برنامة ملل متحد برای توسعه»، به منظور حصول اطمینان نسبت به همبستگی هرچه بیشتر اجرای برنامه‌های عملی مورد نظر اجلاس‌های عالی دوگانة ژنو و تونس، با برنامه‌ریزی‌ها و پی‌گیری‌های طرف توجه در «چارچوب مساعدت به کمک‌های ملل متحد» .

3- تسهیل مبادلة اطلاعات، اقدامات و تجربیات میان سازمانی نهادهای تخصصی ملل متحد و از جمله، تجربه‌ها و سرمشق‌های آن‌ها راجع‌به تحقق هدف‌های مصوب مراحل دوگانة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، از طریق ایجاد توازن و هماهنگی بین کوشش‌های اجرایی.

4- همکاری نزدیک با «برنامة مشارکتی سنجش تکنولوژ‌ی‌های اطلاعات و ارتباطات برای توسعه» ، در جهت گرایش دادن رویکرد نظام ملل متحد، به توسعة شاخص‌های مناسب در این زمینه.

5- پیشبرد ارتباط مؤثر وهمکاری مناسب، بین نظام ملل متحد، سازمان‌های بین‌الدول خارج از این نظام، سازمان‌های وابسته به جامعة مدنی و بخش خصوصی، از جمله در زمینة فعالیت‌های گروه‌های چند جانبه‌‌ای و شبکه‌ای.

6- تعیین اقدام‌های کلیدی و اتخاذ توصیه‌های ضروری، در مورد سیاست‌های عمومی و پیشنهاد ارائة گزارش‌های مؤثر راجع به اجرای تصمیمات و مصوبات «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، به منظور ارزیابی از سوی نظام ملل متحد.

7- برقراری مکانیسم‌های لازم برای ارائة گزارش‌های منظم در زمینة فعالیت‌های گروه، به دست‌اندرکاران «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه‌ اطلاعاتی» (دولت‌ها، جامعة مدنی وبخش‌ خصوصی)، به ویژه در مورد تدارک گزارش‌های طرف توجه در مصوبات اجلاس‌های عالی ژنو و تونس، به منظور عرضه به شورای اقتصادی و اجتماعی و مجمع عمومی ملل متحد.

8- انتشار اطلاعات راجع به وضع پیگیری و اجرای تصمیمات و مصوبات «اجلاس جهانی سران دربارة جهانی اطلاعاتی»، در داخل نظام ملل متحد و برای استفادة مخاطبان عمومی (7)

پ. شیوه‌های عمل گروه

«گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی»، دارای رئیس و سه معاون رئیس است. رئیس گروه و دو تن از معاونان وی، هر سال به طور متناوب و به صورت چرخشی، از میان همکاران «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، برگزیده می‌شوند و معاون سوم رئیس گروه هم به طور سالانه و به صورت چرخشی، از میان همکاران سایر نهادهای عضو آن، انتخاب می‌گردند. خدمات دبیرخانه‌ای و پشتیبانی تدارکاتی گروه مذکور، نیز از سوی نهادهای شرکت کننده در مدیریت آن، تأمین می‌شوند.

در سال اول فعالیت گروه، ریاست آن با دبیر کل «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و معاونت آن با نمایندگان «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه» و «سازمان جهانی بهداشت»، خواهد بود.
«گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی»، برای فعالیت‌ها و اقدام‌های خود یک برنامة کار تعیین می‌کند که هر دوسال یک بار، مورد تجدید نظر قرار می‌گیرد.

این گروه، حداکثر استفاده را از شیوه‌های کار گروهی الکترونی، به عمل خواهد آورد و در هر سال بیش از یک نشست حضوری برگزار نخواهد کرد.

گروه یادشده، به صورت مناسب با کمیسیون‌های منطقه‌ای ملل متحد ونهادهای مبتنی بر توافق‌های «برتون وود» (بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول)، همکاری خواهد کرد.

مقررات مربوط به تشکیل و فعالیت گروه، به طور مقتضی و در زمان ضروری، مورد تجدید نظر و اصلاح قرار خواهند گرفت و روزآمد خواهند شد (8)

در نخستین نشست این گروه، در 14 ژوئیة 2006 در ژنو، ضمن بررسی هدف‌ها و وظایف آن، علاوه بر نکاتی که در مقررات مربوط به تشکیل و فعالیت گروه مذکور پیش‌بینی گردیده‌اند، ضرورت توجه خاص به کاربرد تکنولوژی‌های اطلاعات وارتباطات در اجرای «هدف‌های توسعة هزاره» نیز مورد تأکید واقع شدند.

 در این نشست، اعضای گروه تصمیم گرفتند، کوشش‌های جمعی خود را در هر سال بر یک یا دو موضوع مربتط با هم در چند کشور مورد انتخاب، متمرکز کنند. به همین لحاظ، مقرر شد که دورة یک سال آیندة گروه، بر توسعة دسترسی به ارتباطات، از طریق مراکز چندرسانه‌ای جماعتی، فروشگاه‌های خرید الکترونی و همچنین اقدامات مربوط به گسترش بهداشت الکترونی و گردشگری الکترونی، معطوف گردد و در این جهت، به کمک «برنامة ملل متحد برای توسعه»، چگونگی آمادگی یک یا دو کشور در مورد استفاده از استراتژی‌ها و سیاست‌های الکترونی، برای تدارک امکانات برخورداری از مزایای جامعة اطلاعاتی در کشورهای در حال توسعه، بررسی شود.‌(9)

3- پیگیری و اجرای مصوبات اجلاس های عالی ژنو و تونس

در پی تصویب «سند تعهد تونس» و «دستورکار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، در دومین مرحلة برگزاری «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» (تونس: 16 تا 18 نوامبر 2005)، برمبنای مقررات مندرج در بخش سوم دستورکار مذکور، که بندهای 83 تا 122 آن را دربرمی‌گیرند، ازسوی دبیرخانة سازمان ملل متحد و تعدادی از نهادهای تخصصی این سازمان، که به‌عنوان هماهنگ کنندگان و تسهیل کنندگان اجرای هدف‌های یازده‌گانة موردنظر در «برنامة عمل» مصوب اجلاس عالی ژنو و «دستور کار» مصوب اجلاس عالی تونس، انتخاب شده‌‌اند ، کوشش‌ها و اقدام‌های مهمی برای تحقق این هدف‌ها آغاز گردیده‌اند. (10)

یازده هدف طرف توجه دراین زمینه، که با عنوان «خط عمل» مشخص شده‌اند و نهادهای تخصصی مهم سازمان ملل متحد که برای هماهنگی و تسهیل اجرا و تحقق آن‌ها تعیین گردیده‌اند، در جدول زیر معرفی می‌شوند:

خط‌ عمل‌های یازده‌گانه

1-نقش مقام‌های راهبردی و تمام دست‌اندرکاران (دولت، جامعة مدنی و بخش خصوصی) در پیشبرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات برای توسعه
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد»، «کمیسیون‌های منطقه‌های سازمان ملل متحد» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

2-زیرساخت اطلاعات و ارتباطات
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

3-دسترسی به اطلاعات و معرفت‌ها
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «یونسکو»

4-توانمند‌سازی

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «برنامة ملل متحد برای توسعه» ، «یونسکو» ، «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»

5-ایجاد اطمینان و امنیت در کاربرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»

6-آماده‌سازی محیط

نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «کمیسیون‌های منطقه‌ای سازمان ملل متحد» و «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»

7-کاربردهای تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات:
- دولت الکترونی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «برنامة ملل متحد برای توسعه» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»
- تجارت الکترونی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «سازمان جهانی تجارت»، «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»، «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «اتحادیة پستی جهانی»
- فراگیری الکترونی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: یونسکو ، «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور و «سازمان توسعة صنعتی ملل متحد»
- بهداشت الکترونی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: سازمان جهانی بهداشت و اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»
- اشتغال الکترونی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «سازمان بین‌المللی کار» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»
- محیط زیست الکترونی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «سازمان جهانی تجارت»، «سازمان جهانی هوا‌شناسی»، «سازمان جهانی هواپیمایی کشوری»، «دفتر امور مسکن ملل متحد» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»
- کشاورزی الکترونی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «سازمان خواربار و کشاورزی» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»
- علم الکترونی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: «یونسکو»، «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»

8-تنوع فرهنگی و هویت، تنوع زبانی و محتوای محلی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: یونسکو

9-رسانه‌ها
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: یونسکو

10-ابعاد اخلاقی جامعة اطلاعاتی
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: یونسکو

11-همکاری بین‌المللی و منطقه‌ای
نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کننده: کمیسیون‌های منطقه‌ای سازمان ملل متحد، «برنامة ملل متحد برای توسعه، اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور، یونسکو و «شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد»

الف. برنامه‌های برگزاری نشست‌های مشورتی

برگزاری نشست‌های مشورتی نهاد های مسئول هماهنگ‌سازی و آسان‌سازی فعالیت‌ها و اقدام‌های مربوط به خط عمل‌های یازده‌گانة فوق، از ماه فوریة 2006 آغاز شده‌است و درماه‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت.

در این جا، ابتدا چگونگی برگزاری این نشست‌ها ازلحاظ تقدم و تأخر زمانی آن‌ها عرضه می‌شود و به‌دنبال آن، مختصری از گزارش‌های منتشر شدة برخی از نشست‌ها ارائه می‌گردد.

1- نخستین نشست عمومی نهادهای هماهنگ‌ساز و آسان‌ساز پیگیری و اجرای خط عمل‌های مذکور، درتاریخ 24 فوریة 2006، باهمکاری «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، در کاخ ملل در ژنو تشکیل شد.

2- اولین نشست مشورتی خط عمل شمارة 2، دربارة زیرساخت اطلاعات و ارتباطات، در 9 مارس 2006، ازسوی «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» در «دوحه» پایتخت قطر برگزار گردید.

3- نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة 4، راجع به «توانمند سازی»، در 11 مه 2006، به‌وسیلة «برنامة ملل متحد برای توسعه»، در کاخ ملل در ژنو، تشکیل شد.

4- اولین نشست مشورتی خط عمل شما رة 6، درمورد «ایجاد محیط مناسب»، در 11 مه 2006، ازسوی «برنامة ملل متحد برای توسعه»، در کاخ ملل ژنو برگزارگردید.

5- نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة 8، راجع به «تنوع فرهنگی و هویت، چند زبانی‌گرایی و محتوای محلی»، در 12 مه 2006، ازسوی «یونسکو» در کاخ ملل در ژنو، تشکیل‌شد.

6- اولین نشست مشورتی خط عمل شمارة 11، در بارة «همکاری‌ منطقه‌ای و بین‌المللی»، در 15 مه 2006، به‌وسیلة دبیرخانة سازمان ملل متحد در کاخ ملل، در ژنو برگزارگردید.

7- نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة 5، درمورد «ایجاد اطمینان و امنیت درکاربرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات»، در روزهای 15 و 16 مه 2006، ازسوی «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، در مقر این اتحادیه در ژنو، تشکیل‌شد.

8- اولین نشست مشورتی خط عمل شمارة 1، راجع به «نقش مقام‌های راهبری عمومی و تمام دست‌اندرکاران درپیشبرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات دور»، در 16 مه 2006، به‌وسیلة دبیرخانة سازمان ملل متحد، در کاخ ملل در ژنو، برگزارگردید.

9- نخستین نشست مشورتی خط عمل شماره 7، دربارة «دولت الکترونی»، در 16 مه 2006، ازسوی دبیرخانة سازمان ملل متحد، در کاخ ملل، در ژنو تشکیل‌شد.

10- اولین نشست مشورتی خط عمل شمارة 7، درمورد زیرمجموعه‌های «تجارت الکترونی»، و «اشتغال الکترونی»، در 17 مه 2006، باهمکاری «کنفرانس ملل متحد برای تجارت و توسعه»، «سازمان بین‌المللی کار» و «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، در کاخ ملل درژنو، برگزارگردید.

11- دومین نشست مشورتی خط عمل شمارة 2، راجع به‌ «زیرساخت اطلاعات و ارتباطات »، در 18 مه 2006، ازسوی «اتحادیة بین‌الملل ارتباطات دور»، درمقر این اتحادیه در ژنو، تشکیل‌شد.
نشست‌های مشورتی دیگری نیز دربارة فعالیت‌ها و اقدام‌های مربوط به برخی از خط عمل‌های موردنظر، در ماه اکتبر 2006، ازسوی «یونسکو»، در مقر این سازمان در پاریس، برگزار خواهند شد، که دراین‌جا زمان برگزاری و مشخصات آن‌ها، ذکر می‌شوند:

1- نشست مشورتی مربوط به خط عمل شمارة 3، در زمینة «دسترسی به اطلاعات و معرفت‌ها» در تاریخ 16 اکتبر 2006.

2- نشست مشورتی راجع به خط عمل شمارة 10، درمورد «ابعاد اخلاقی جامعة اطلاعاتی»، درتاریخ 17 اکتبر 2006

3- نشست مشورتی مربوط به خط عمل شمارة 7، دربارة زیرمجموعة «فراگیری الکترونی»، درتاریخ 18 اکتبر 2006

4- نشست مشورتی راجع به خط عمل شمارة 9، درمورد «رسانه‌ها»، درتاریخ 19 اکتبر 2006

5- نشست مشورتی مربوط به خط‌ عمل شمارة 7، دربارة زیر مجموعة «علم الکترونی»نیزقراراست در تاریخ 22 اکتبر 2006، با سرپرستی «یونسکو»، در هتل «هوآرون» در پکن،پایتخت چین، برگزار گردد.
با توجه به امکانات دسترسی اینترنتی به گزارش‌های برگزاری نشست‌های مشورتی مربوط به خط عمل‌های مختلف پیگیری و اجرای هدف‌های اجلاس‌های عالی ژنو و تونس، خلاصه‌ای از برخی از گزارش‌های منتشر شدة نشست‌های مذکور، دراین‌جا، ارائه می‌شوند. (11)

ب. نشست مشورتی هماهنگ سازان و تسهیل کنندگان

نخستین نشست مشورتی هماهنگ‌سازان و تسهیل‌کنندگان خط عمل‌های پیگیری و اجرای هدف‌های موردنظر مراحل دوگانة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، در روز 24 فوریة 2006، با مدیریت مشترک «اتحادیة بین‌الملل ارتباطات دور»، «یونسکو»، و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، که نهادهای اصلی مسئول فعالیت‌ها و اقدام‌های مربوط به خط عمل‌های مذکور هستند، برگزار شد. دراین نشست، 132 نفر نمایندگان دولت ها، سازمان‌های غیرد ولتی، جامعة مدنی و مؤسسات بخش خصوصی، شرکت داشتند.

نشست مشورتی یادشده، باسخنرانی دبیرکل «اتحادیة بین‌الملل ارتباطات دور»، افتتاح شد. وی دراین سخنرانی، برضرورت همکاری تمام دست‌اندرکاران «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» برای تحقق هدف‌های آن، تأکید گذاشت.

 «کوئیشیرو ماتسورا»، مدیرکل «یونسکو»، با خوشآمدگویی به شرکت‌کنندگان دراین نشست، خاطرنشان کرد که تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات تنها جنبة فنی ندارند و فقط در بستر فرایندهای معرفتی، فرهنگی، علمی، آموزشی می‌توانند نقش توسعه‌بخشی خود را ایفا کنند. نمایندة مدیرکل «برنامة ملل متحد برای توسعه» نیز در نشست اخیر از ضرورت کوشش‌های سریع و وسیع برای ترمیم شکاف موجود بین کشورهای پیشرفته و کشورهای درحال توسعه، برای نیل به جامعة اطلاعاتی سخن گفت.

در این نشست، نمایندگان تعدادی از نهادهای دیگر سازمان ملل متحد هم آمادگی خود را برای کمک به‌ فعالیت‌های هماهنگ‌کننده و تسهیل‌کنندة زمینه‌های اجرایی موردنظر اعلام داشتند و مخصوصاٌ تأکید کردند که برنامه‌های پیگیری و اجرای هدف‌های طرف توجه در اجلاس‌های عالی ژنو و تونس، باید جنبه‌های کاملاٌ فراگیرداشته باشند و برفرایندهای حرکت از پائین به بالا استوار باشند.

درهمین نشست، دبیر کل «اتحادیة بین‌الملل ارتباطات دور»، تاریخ‌های برگزاری نخستین نشست‌های آیندة برخی از نهادهای هماهنگ‌ساز و تسهیل ‌کنندة خط عمل‌های مختلف را به‌ترتیب زیر، مشخص ساخت:

1. نشست مشورتی مر بوط به خط عمل شمارة 2، دربارة «زیرساخت اطلاعات و ارتباطات»، باهمکاری «کنفرانس جهانی توسعة ارتباطات دور»، در 9 مارس 2006، در «دوحه» پایتخت قطر، تشکیل می‌شود.

2. برای خط عمل شمارة 5، درمورد «ایجاد اعتماد و امنیت درکاربرد تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات»، برگزاری نخستین نشست مشورتی، در روزهای 15 و 16 مه 2006، یک روز پیش از «روز جهانی جامعة اطلاعاتی» (17 ماه مه)، در ژنو برگزار می‌گردد.

3. نشست مشورتی مربوط به خط عمل شمارة 7، برای بخش «بهداشت الکترونی»، در روزهای 10 تا 13 اکتبر 2006، همزمان بابرگزاری کنفرانس «سازمان جهانی بهداشت»، در ژنو تشکیل می‌شود.

4. برای تشکیل نشست مشورتی خط عمل شمارة 8، راجع به «تنوع فرهنگی و هویت، تنوع زبانی و محتوای محلی»، که ازسوی «یونسکو» سرپرستی می‌شود، تاریخ 12 مه 2006، روز بعد از پایان سمپوزیوم مشترک «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و «یونسکو» دربارة «پیشبرد اینترنت چندزبانی»، (ژنو: 9 تا 11 مه 2006)، در ژنو، پیش بینی شده است.

در پایان نخستین نشست مشورتی یادشده، توصیه‌ها و تصمیم‌های زیر از سوی شرکت‌کنندگان آن، اتخاذ گردیدند:

1- فهرست اسامی تسهیل کنندگان پیگیری و اجرای خط عمل‌های موردنظر، جنبة اطلاع‌دهی‌ ‌ دارد و می‌تواند اسامی داوطلبان دیگری را نیز دربرداشته باشد.

2- ارزش برنامه‌های جمع‌آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات، که طرف توجه «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، قرار گرفته بودند، مورد تأیید و قدردانی است و این برنامه‌ها می‌توانند با غنی‌ترکردن جنبه‌های کمی و کیفی اطلاعات موجود، به‌ هدف‌های اجرایی موردنظر کمک کنند.

3- فرایند تسهیل‌کنندگی باید از پائین به بالا و فراگیر باشد و نقش اصلی آن بر راهنمایی نهادهای هماهنگ‌سازنده و تسهیل‌کننده درسطح‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، استوار باشد.

4- فرایند هماهنگ‌سازی درمیان گروه‌های مختلف دست‌اندرکار اجرای هدف‌های موردنظر، باید جنبة عملی و غیر بوروکراتیک داشته باشد و تاحد امکان به جای نشست‌های حضوری برارتباطات اینترنتی مبتنی باشد.

5- مهم‌ترین نقش تسهیل‌کنندگان هرخط عمل، باید برکوشش فعالانه برای یافتن سازمان‌های مشارکت‌کننده و معاضدت‌کننده، درمیان گروه‌های مختلف دست‌اندرکار پیگیری و اجرای هدف‌های «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، استوار باشد.

6- واحدهایی که درمورد یک خط عمل مشخص فعالیت می‌کنند، باید تشویق شوند که کارخود را درهمان زمینه آغاز نمایند و سعی کنند تا برای خط عمل‌های دیگر، کمک‌کنندگان و مشارکت‌کنندگان بیشتری بیابند و شیوه‌های کار بهتری پیدا نمایند.

7- شیوة گزارش‌دهی مناسبی درمورد فعالیت‌های مربوط به خط عمل‌های مختلف انتخاب شود تا ازطریق آن بتوان اطلاعات راجع به اقدام‌های خط عمل‌ها را به‌دست آورد و درجهت ایجاد هماهنگی آن‌ها به‌کار گرفت. برای مبادلة این گزارش‌ها، باید حتی‌الامکان از ارتباطات اینترنتی استفاده گردد تا از مشکلات ناشی از شیوه‌های بوروکراتیک، جلوگیری شود.

8- برای توسعة ابزارهای ارتباط اینترنتی، به‌منظور کاربرد آن‌ها ازسوی دست‌اندرکاران پیگیری و اجرای مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، کوشش بیشتری معمول گردد و به‌امکانات موجود اکتفا نشود.

9- برگزاری نشست‌های هماهنگ سازان و تسهیل کنندگان خط عمل‌های مختلف، به‌طور همزمان یا بافاصلة زمانی بسیارکم، در مواردی که درکنارهم امکان‌پذیر باشد، باید برای صرفه‌جویی‌های مالی و زمانی ناشی از آن، مورد توجه قرارگیرد. دراین زمینه، می‌توان اندیشة برگزاری یک «هفتة ویژة جامعة اطلاعاتی» در روزهای قبل و بعد از 17 ماه مه را، که «روزجهانی جامعة اطلاعاتی» شناخته شده است، دنبال کرد. (12)

پ . نشست مشورتی خط عمل شمارة 2: زیرساخت اطلاعات و ارتباطات

نخستین نشست مشورتی تسهیل اقدام‌های مربوط به خط عمل شمارة 2، راجع به «زیرساخت اطلاعات و ارتباطات»، در 9 مارس 2006، باشرکت بیش از 60 نفر نمایندگان دولت‌ها، سازمان‌های بین الدول، مؤسسات غیردولتی وابسته به‌جامعة مدنی و مؤسسات بخش خصوصی، همزمان با برگزاری کنفرانس «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» درمورد «توسعة جهانی ارتباطات دور»، در «دوحه»، پایتخت قطر تشکیل شد.

در مراسم افتتاح این نشست مشورتی، «یوشیواوتسومی»، دبیرکل «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، که ریاست نشست را نیز به‌عهده داشت، ضمن تأکید براهمیت نقش اتحادیة مذکور درسرپرستی هماهنگ‌سازی و آسان‌سازی پیگیری و اجرای خط عمل شمارة 2، دربارة «زیرساخت اطلاعات و ارتباطات»، هدف اصلی نشست یادشده را تبادل‌نظر مقدماتی راجع به چگونگی هماهنگی و آسان‌سازی فعالیت‌ها و اقدام‌های مربوط به آن، معرفی کرد.

شرکت کنندگان دراین نشست، در مورد مقررات شیوة کار خط عمل شمارة 2، باتوجه به مباحثاتی که در نخستین نشست مشورتی هماهنگ‌سازان و تسهیل‌کنندگان خط عمل‌های یازده‌گانة مصوب اجلاس‌های عالی ژنو و تونس، در 24 فوریة 2006، صورت گرفته بودند، تصمیم‌های زیر را اتخاذ نمودند:

1- هدف‌های طرف توجه در فرایند هماهنگ‌سازی و آسان‌سازی، باید روشن‌تر شوند.

2- بادرنظرگرفتن محدودیت منابع، جلب هرچه بیشتر دست‌اندرکاران مختلف برای همکاری درتحقق هدف‌های موردنظر، ضروری است.

3- برخورداری هماهنگ‌کنندگان و تسهیل‌کنندگان، از اطلاعات همه‌جانبه و شیوه‌های مطلوب کار، باید دراولویت قرارگیرد.

4- بین این خط عمل (خط عمل شمارة 2) با برخی خط عمل‌های دیگر، مانند خط عمل شمارة 6 دربارة «ایجاد محیط مناسب»، باید رابطه ایجاد شود.

در تبادل نظرهای نشست مذکور، ابراز علاقة «انجمن ارتباطات مترقی »، برای انتخاب به‌عنوان همکار تسهیل‌کنندة خط عمل شمارة 2 نیز مطرح شد و ازسوی رئیس نشست تأکید گردید که فهرست اسامی هماهنگ‌کنندگان و تسهیل‌کنندگان احتمالی، بسته نشده است.

در نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة 2، دربارة شیوه‌های کار آن، موضوع‌های زیر طرف توجه خاص قرارگرفتند:

1- چگونگی استفاده از امکانات جمع‌آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات، به‌صورت موردنظر «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی».

2- نوع فعالیت‌های تسهیل‌کنندة موردنیاز

3- ضرورت ایجاد زیرگروه‌های تخصصی و موضوعی برای فعالیت‌های موردنظر
در طول این نشست، شرکت‌کنندگان آن، نکات زیر را مورد تأکید قراردادند:

1- تعداد زیادی از دست‌اندرکاران، باید با چگونگی فعالیت‌ها و اقدام‌های پیگیری و اجرای خط عمل شمارة 2 آشناشوند. زیرا این خط عمل تنها جنبة فنی ندارد و مشارکت نهادهای مالی وجماعت‌های کاربران اطلاعات هم درزمینة توسعة تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات، ضروری است.

2- فرایند تسهیل پیگیری و اجرای این خط عمل درسطح جهانی، باید با فعالیت‌های مربوط به‌آن درسطح‌های منطقه‌ای و ملی، مرتبط باشد.

3- نشست‌های مشورتی خط عمل‌های مختلف، برای جلب مشارکت هرچه بیشتر دست‌اندر‌کاران در مباحثه‌ها و تباد ل‌نظرهای هرکدام از آن‌ها، باید به‌طور همزمان برگزار شوند.

4- به‌منظور همکاری هرچه بیشتر دست‌اندرکاران در فرایند فعالیت‌های این خط عمل، باید امکانات مشورت از طریق مکتوب نیز فراهم گردند.

5- استفادة وسیع از ارتباطات مستقیم اینترنتی برای مشارکت بیشتر دست‌اندرکاران، بسیار حائز اهمیت است و به‌این منظور باید ابزارهای ارتباطی قابل دسترسی برای همگان، تدارک یابند.

6- تشکیل زیرگروه‌های تخصصی و موضوعی دربعضی زمینه‌ها مفید است. اما هنوز زمان شروع کار آن‌ها فرانرسیده است.

در پایان نشست، براهمیت تصمیم «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، راجع‌به جمع‌آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات موردنیاز برای پیگیری و اجرای هدف‌های خط عمل‌های مختلف، تأکید گذاشته شد و خاطرنشان گردید که باید طرح‌های ارائه شده دراین زمینه، بررسی و ارزیابی شوند.

 اجراکنندگان و مشارکت‌کنندگان آن‌ها مشخص گردند، طرح‌های قابل اجرا از طرح‌های غیرقابل اجرا تفکیک شوند و تمام آن‌ها نگهداری گردند. طرح‌های مفید در مقوله‌های خاصی طبقه‌بندی شوند، طرح‌های تکراری مجزا گردند و امکانات مشارکت‌های چندجانبه درمورد طرح‌های قابل اجرا، توسعه یابند.

درهمین نشست، نمایندگان «مؤسسة آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی» و دولت فرانسه، طرح‌های ویژة خود دربارة زیرساخت اطلاعات و ارتباطات را ارائه کردند و دبیرکل «اتحادیة بین‌المل ارتباطات دور» هم «کتاب طلایی اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» و «برنامة کلی جمع آوری و ذخیره‌سازی اطلاعات» را معرفی کرد (13)

ت. نشست مشورتی خط عمل شمارة 8: تنوع فرهنگی و هویت، تنوع زبانی و محتوای محلی
اولین نشست مشورتی تسهیل پیگیری و اجرای خط عمل شمارة 8، درمورد «تنوع فرهنگی و هویت، تنوع زبانی و محتوای محلی»، در 12 مه 2006، به‌سرپرستی «یونسکو»، درکاخ ملل، مقر دفتر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو، تشکیل شد.

در این نشست، 62 تن از نمایندگان دولت‌ها، سازمان های غیردولتی وابسته به جامعة مدنی، سازمان‌های بین‌الدول و مؤسسات خصوصی، شرکت داشتند. ریاست نشست مذکور را خانم «الیزابت لانگورث»، مدیربخش جامعة اطلاعاتی «یونسکو» و خانم «کاترینا استنو»، مدیربخش سیاست‌های فرهنگی و گفت‌و‌گوی فرهنگ‌ها» در «یونسکو»، به‌عهده گرفته بودند.

هدف‌های اصلی این نشست مشورتی، تسهیل عرضة دیدگاه‌های دست‌اندرکاران برگزاری دو اجلاس عالی ژنو و تونس، دربارة اولویت‌ها و کارشناسی‌های مربوط به خط عمل شمارة 8، تعیین یک گروه هسته‌ای برای تشکیل یک «هیأت چندجانبة» معرف دست‌اندرکاران یادشده، انتخاب تسهیل‌کنندة رسمی، تباد ل‌نظر راجع به طرزکار هیأت مذکور و تقسیم وظایف آن به جند زمینة تخصصی و موضوعی، معرفی شده بودند.

برمبنای هدف‌های موردنظر، اسناد مختلف زیر، ازسوی یونسکو تهیه شده و در اختیار شرکت‌کنندگان نشست مشورتی، قرارگرفته بودند:

1- دستورکار موقت نشست

2- پیشنهادهای اولیه دربارة شیوه‌های کار هیأت چند جانبه و تشکیل زیرگروه‌های تخصصی و موضوعی

3- پیشنهاد طرزکارهای متناوب، براساس زمینه‌های راهبردی

4- تهیة طرح مقررات کار هیأت چندجانبة مأمور تدارک پیگیری و اجرای خط عمل موردنظر.
خانم «الیزابت لانگورث»، درمراسم افتتاح نشست مشورتی، از ضرورت همکاری جمعی برای مشخص‌کردن نتایج موردانتظار از پیگیری و اجرای خط عمل شمارة 8 و منافع حاصل از شیوة کار مبتنی‌ برفعالیت‌های هیأت چندجانبة یادشده سخن گفت. به‌دنبال وی «خانم کاترین استنو»، دربارة اهمیت ارزش گذاری و احترام به تنوع فرهنگی و ضرورت پیشبرد جریان آزاد اندیشه‌ها ازطریق نوشته و تصویر صحبت کرد و رسالت اصلی یونسکو را، کوشش درراه تحقق این دوهدف معرفی نمود.

 او درادامة بیانات خود، یادآور شد که تنوع فرهنگی دربرابر دوچالش قراردارد. تنوع فرهنگی ازیک سو، باید برتأمین همزیستی متوازن و احساس سرور افراد و گروه‌های دارای افق‌های فرهنگی مختلف، از زندگی جمعی در سایة آرامش و صلح پایدار، استوار باشد و ازسوی دیگر شرایط حراست از خلاقیت‌ها، با شکل‌های فراوان آن‌ها درجهت بیان فرهنگ‌ها را فراهم آورد.

 بنابراین، یونسکو خودرا موظف می‌داند برایجاد محیط مناسب برای احترام به حقوق بشر و آزادی‌های بنیادی، به‌ویژه حقوق و آزادی‌های اقلیت‌ها و خلق‌های بومی، کمک کند و از تدارک سیاست‌‌های مطلوب به‌منظور همگرایی و مشارکت تمام شهروندان در فرایندهای فرهنگی، حمایت نماید. به‌همین لحاظ، توجه خاص «یونسکو» به کثرت‌گرایی فرهنگی در همین‌ مسیر، معطوف شده است.

وی سپس دراین زمینه، ازنقش مهم تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات، به‌عنوان ابزارهای بیان فرهنگی و گفت و گوی میان فرهنگی در دنیای امروز، سخن گفت و براهمیت کاربرد آن‌ها در راه تحقق هدف‌های خط عمل شمارة 8 تأکید گذاشت. او درپایان سخنان خویش، جایگاه خاص «اعلامیة بین‌المللی یونسکو دربارة تنوع فرهنگی» (مصوب پائیز 2001) رابرای نیل به‌ هدف‌های یادشده، بسیار پراهمیت شناخت.

در ادامة تبادل‌نظرهای نخستین نشست مشورتی خط عمل شمارة8، عده‌ای از شرکت‌کنندگان آن، در مورد ضرورت استفاده از گزارش‌های فعالیت‌های گروه‌های هماهنگ‌کننده و تسهیل‌کنندة خط عمل‌های دیگر، اهمیت تبادل دیدگاه‌ها و تجربه‌های گروه‌های مذکور، شیوه‌های کار هیأت چند جانبه و ایجاد گروه‌های فرعی تخصصی و موضوعی مربوط به آن، مانند زیرگروه‌های «حافظه و میراث»، «محتوای محلی و بیان فرهنگ معاصر»، «تنوع زبانی» و «معرفت‌های بومی»، سخن گفتند.

در پایان نشست مذکور، شرکت کنندگان آن به‌اتفاق آراء، «یونسکو» را به‌عنوان «تسهیل‌کنندة رسمی» خط عمل شمارة 8 انتخاب کردند، طرح مقررات مربوط به شیوة کار هیأت چندجانبه‌ را مورد بررسی قراردادند و متن آن را برمبنای طرح مصوب نخستین نشست مشترک هماهنگ‌سازان و تسهیل‌کنندگان خط عمل‌های مختلف، که در 24 فوریة 2006 در ژنو تشکیل شده بود، تصویب نمودند. (14)

----------------------------------------------------------