استقرار کانکس بازیافت در محله‌ها، تردد خودروهای ملودی در معابر، نصب مخازن آبی رنگ ویژه پسماند خشک و استقرار کلبه‌های بازیافت در مدارس، همه و همه برای جداسازی طلای کثیف از زباله‌ها و دورریزهای تر است. در این گزارش با شهروندانی که در این طرح مشارکت خوبی دارند و گپ‌وگفت با «مهدی کاوه» رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه ۶ تلاش کردیم آماری از اقدامات انجام شده و کارهای در دست اقدام ارائه دهیم تا امیدوار باشیم مشارکت شهروندان از ۴۷ به ۱۰۰درصد در منطقه برسد و همچنان جزء مناطق سبز در حوزه جداسازی پسماند خشک شهر تهران باشیم.
مهمانان می‌روند و خانم خانه کیسه پلاستیکی بزرگ را برمی‌دارد تا زباله‌ها را داخلش بریزد. پسر کوچک خانواده که کلاس سوم است صحنه را می‌بیند و به مادرش می‌گوید: «بطری‌های نوشابه را باید جدا جمع‌آوری کنید و تحویل غرفه بازیافت بدهید.» مادر کمی فکر می‌کند و یاد حرف‌های «فائزه توکلی» زن همسایه می‌افتد: «پسماندهای خشک قابل بازیافت هستند و باید از زباله‌های تر جدا شوند.» کیسه دیگری برمی‌دارد و زباله‌های تر و خشک را جداگانه جمع‌آوری می‌کند.
توکلی به دلیل تلاش‌های خوبش در ترغیب شهروندان به تفکیک زباله از مبدأ و مشارکت در این طرح، سال گذشته از سوی سازمان مدیریت پسماند شهر تهران به‌عنوان شهروند نمونه معرفی و از او تقدیر شد. او می‌گوید: «هر شهروندی وظیفه دارد محیط‌زیست را پاکیزه نگه دارد. متأسفانه سال‌ها پیش، ساکنان شهرک «والفجر» اهمیتی به محیط‌زیست نمی‌دادند و با موضوع تفکیک پسماند خشک آشنا نبودند. اما این کار به همت مسئولان اداره بازیافت شهرداری منطقه شروع شد و تعدادی از اهالی شهرک مشارکت کردند و پس از مدتی توانستیم سایر شهروندان را نیز همراه کنیم و خوشبختانه موفق شدیم که نمونه شویم.»
شهرک والفجر حدود هزار و ۹۲ خانوار دارد و از یک سال پیش در آنجا به شکل پایلوت، کار ویژه تفکیک پسماند خشک آغاز شده است. «مهدی کاوه» رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه می‌گوید: «حدود ۹۰درصد منطقه بافت تجاری، اداری، درمانی و آموزشی دارد و بیشترین بافت مسکونی در شهرک والفجر و محله‌های «توانیر» و «دوستان» است. اجرای طرح تفکیک پسماندهای خشک در این شهرک با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی روبه‌رو بود که با مشارکت برخی از شهروندان، مخالفان را با خود همراه کردیم و با توزیع حدود ۲۷۰ مخزن آبی رنگ مخصوص پسماندهای خشک، توانستیم فرهنگ تفکیک زباله از مبدأ را در بین ساکنان نهادینه کنیم.» به گفته کاوه، اهالی محله‌های توانیر و دوستان هم در موضوع تفکیک زباله از مبدأ همراهی خوبی داشتند:
«حدود ۲ ماه است که طرح تفکیک پسماند در این محله‌ها با جدیت پیگیری می‌شود و در این مدت حدود ۶۰درصد از اهالی با ما همراه شده‌اند و امیدواریم تا پایان سال همه ساکنان محله‌های توانیر و بوستان در این کار مشارکت کنند و مانند شهرک والفجر به محله نمونه تبدیل شوند.» مناطق شهر تهران براساس میزان مشارکت اهالی در طرح تفکیک زباله از مبدأ و حجم جمع‌آوری پسماند خشک، توسط سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران به رنگ‌های قرمز، زرد و سبز تقسیم‌بندی شده‌اند. رنگ قرمز نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب، رنگ زرد وضعیت متوسط و رنگ سبز به معنای خوب یا حتی عالی است. به گفته کاوه، وضعیت منطقه ما خوب بوده و به همین دلیل با رنگ سبز نشان داده می‌شود.
- جمع‌آوری مخازن زباله از راسته تجاری
خیابان‌های ولی‌عصر(عج)، کارگر شمالی، انقلاب و بلوار کشاورز راسته‌های مهم تجاری منطقه هستند که روزانه هزاران نفر در آن تردد می‌کنند. بنابراین، ساماندهی مخازن زباله در این محورها اهمیت زیادی دارد که به گفته رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه، کارهای مطالعاتی پلاک به پلاک واحدهای تجاری در خیابان ولی‌عصر(عج) از تئاتر شهر تا پل همت انجام شده است. «محسن برهانی» حوالی میدان فاطمی گالری دارد و به گفته خودش پسماندهای خشک را تفکیک می‌کند و با جمع‌آوری مخازن زباله در این راسته موافق است. او می‌گوید: «اگر کاسبان با هم متحد شوند و پسماندهای خشک را در گوشه‌ای از مغازه یا انبار نگهداری کنند و آخر وقت هر روز تحویل مأموران بازیافت دهند، مخازن زباله دیگر کاربردی نخواهند داشت.»
رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه در تأیید حرف‌های این کاسب قدیمی می‌گوید: «متأسفانه کاسبان به دلیل عوارضی که به شهرداری می‌پردازند بر این باورند نیروهای شهرداری موظف به جمع‌آوری بی‌چون و چرای زباله‌هایشان هستند و در زمینه تفکیک پسماندهای خشک همکاری خوبی ندارند. آنها توقع دارند برای همراهی در این طرح، تسهیلاتی مانند تخفیف در عوارض به آنها بدهیم.»
کارشناسان اداره بازیافت برای همراه کردن کاسبان راسته‌های تجاری منطقه، آموزش چهره به چهره را آغاز کرده‌اند و به گفته رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه، در مرحله اول مطالعات راسته خیابان ولی‌عصر(عج) به پایان رسیده است: «برای ساماندهی مخازن این راسته تجاری تعدادی از مخازن جمع‌آوری و برخی هم به داخل کوچه‌ها منتقل می‌شود. در صورت تمایل می‌توانیم به اغذیه‌فروشی‌ها، مخازنی بدهیم که داخل مغازه‌هایشان قرار دهند. در حاشیه خیابان ولی‌عصر(عج) هم مخازن کوچک زباله مانند سطل‌های بوستانی قرار می‌دهیم تا عابران پیاده برای انداختن زباله‌های کوچک مانند قوطی دلستر و پاکت شیر و کاغذ کیک و بیسکویت دچار مشکل نشوند.» قرار است زباله‌های تر خیابان ولی‌عصر(عج) به همت ۱۰ کارگر با مخازن چرخدار جمع‌آوری شود.
- جایزه برای دانش‌آموزان و دانشجویان
آموزش در مدارس اثرگذاری بیشتری خواهد داشت. بنابراین، مدیران شهری به داخل مدارس و دانشگاه‌های منطقه وارد شدند و در اجرای طرح تفکیک پسماند خشک دانش‌آموزان و دانشجویان را همراه کرده‌اند. «علیرضا ایمان‌نژاد» دانش‌آموز مدرسه شهید رجایی می‌گوید: «کاغذهای باطله و نوشت‌افزارهایی را که بلااستفاده هستند تحویل کلبه بازیافت مدرسه می‌دهیم و در قبال آن دفتر و نوشت‌افزار نو می‌گیریم.
با این کار دورریزهای خشک مدرسه بسیار کم شده است و دریافت هدیه‌های هرچند کوچک سبب ترغیب بیشتر دانش‌آموزان شده است.» به گفته رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه در ۶ مدرسه از جمله مدرسه شهید «رجایی»، کلبه بازیافت مستقر شده است: «علاوه بر اینکه دانش‌آموزان پسماندهای خشک را به متصدیان کلبه تحویل می‌دهند، هفته‌ای ۳ روز کارشناسان اداره بازیافت در کلبه حاضر می‌شوند و نکات مربوط به تفکیک پسماند را آموزش می‌دهند.
کوی دانشگاه نیز نقطه مهمی بوده که مدیریت شهری منطقه به آن وارد شده و با مشارکت مســـــئولان دانشگاه تهران، دانشجویان را در طرح تفکیک پسـماند همراه کرده‌اند. مهدی کاوه می‌گوید: «علاوه بر مخزن جمع‌آوری پسماند خشک، دستگاه «آر. وی. ان» در سلف‌سرویس دانشگاه قرار داده‌ایم که دانشجویان با انداختن «پت» یا قوطی‌های فلزی در آن، فیش دریافت می‌کنند و می‌توانند رایگان از خدمات فرهنگی دانشگاه بهره‌مند شوند.»
به گفته رئیس اداره بازیافت شهرداری منطقه، دستگاه آر. وی. ان دیگری هم در بازارتره‌بار «قزل‌قلعه» نصب شده است که شهروندان با انداختن پت در دستگاه و دریافت فیش، مشخصات و شماره تماسشان را روی فیش ثبت می‌کنند و تحویل متصدی غرفه بازیافت مستقر در میدان‌تره‌بار می‌دهند. فیش‌ها جمع‌آوری و در پایان ماه به قید قرعه به برندگان جوایزی اهدا می‌شود. جمع‌آوری پسماندهای الکترونیک، طرح دیگری است که به شکل پایلوت اجرای آن از ۲۶ آبان در مجتمع تجاری «رضا» و مدرسه شهید رجایی شروع شده است. کاوه می‌گوید: «خوشبختانه کاسبان بازار رضا که مرکز فروش کامپیوتر است، همکاری خوبی دارند و پسماندهای الکترونیکی را تحویل مأموران بازیافت می‌دهند. دانش‌آموزان مدرسه شهید رجایی نیز می‌توانند پسماندهای الکترونیکی را به کلبه بازیافت تحویل بدهند و جایزه بگیرند.»
- جمع‌آوری پسماند خشک مراکز درمانی
سازمان انتقال خون و مراکز درمانی مانند بیمارستان‌های امام خمینی(ره)، شریعتی و ۱۳ آبان در تفکیک پسماندهای خشک همکاری خوبی با اداره بازیافت شهرداری منطقه دارند. کاوه می‌گوید: «در این مراکز کارشناسان و مسئولان محیط‌زیست حضور دارند و با دقت زیاد جمع‌آوری پسماندهای خشک غیرعفونی را نظارت می‌کنند و به موضوع ایمنی، بهداشت و سلامت تأکید دارند. بنابراین تحت هیچ شرایطی پسماندهای خشک عفونی تحویل نیروهای شهرداری داده نمی‌شود و همه زباله‌های عفونی بیمارستان‌ها یا در کوره‌های زباله‌سوز، سوزانده می‌شوند یا توسط مأموران ویژه جمع‌آوری
می‌شوند.»
- جمع‌آوری روزانه ۴۵ تن پسماند خشک
به دلیل نبود فضای مناسب در میدان «آرژانتین» و ایستگاه بازیافت در داخل محوطه اداره بازیافت شهرداری منطقه احداث شده است. در منطقه روزانه ۴۰ تا ۴۵تن پسماند خشک از طریق ۲۶ خانه بازیافت و ۴۵ خودرو ملودی از محله‌ها جمع‌آوری و به اینجا منتقل می‌شود. در ایستگاه، ۴۰ کارگر به شکل سنتی و دستی کار جداسازی کارتن و کاغذ، بطری، نان خشک، زباله‌های شیشه‌ای و فلزی و قالب‌بندی آنها را انجام می‌دهند. پروژه ساخت ایستگاه جدید با الزامات زیست‌محیطی جنب ایستگاه قبلی در حال ساخت است که ۲ هزار و ۳۶۰مترمربع مساحت دارد و سالن پردازش آن حدود هزارو۵۰۰ مترمربع است. همه مراحل جداسازی و پردازش، مکانیزه خواهد بود و این خط در یک شیفت‌کاری، حدود ۵ تا ۶ تن زباله جداسازی خواهد شد.
- ۲۶ هزار سکنه منطقه ۱۱ در سامانه جمع‌آوری زباله خشک عضوند
- «سمپا» قابل اجرا در مناطق ۲۲گانه
- فاطمه عسگری‌نیا-خبرنگار
یک سال پیش بود که اجرای طرح «سمپا» یا همان «سامانه مدیریت پسماند» در شهرداری منطقه ۱۱ تهران کلید خورد. طرحی که مولود فکر و ایده‌پردازی کارشناسان معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری این منطقه بود. امروز مجریان طرح با رضایتمندی از نتیجه‌ای که کسب کرده‌اند از آن دفاع کرده و باور دارند «سمپا» باید در همه مناطق پایتخت اجرایی شود.
با توجه به تولید روزانه ۲۸۰ تن زباله در منطقه ۱۱، مسئولان شهری تصمیم گرفتند با طراحی سامانه «سمپا» و اجرای آن به شکل پایلوت در یکی از نواحی منطقه، بستر گستره اجرایی آن را نخست در منطقه و سپس در پایتخت فراهم کنند.» «کوروش خرد» معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه ۱۱ می‌گوید: «در طرح سمپا، شهروندان پس از دریافت اپلیکیشن سمپا و ثبت‌نام در آن، مشارکت در این طرح را با تحویل زباله‌های خشک آغاز می‌کنند و در قبال زباله‌های تحویلی ضمن شارژ کارت شهروندی خود که امکان دریافت خدمات شهری را برای آنها فراهم می‌کند،
می‌توانند در قرعه‌کشی ماهانه طرح شرکت کنند و از جوایز آن بهره‌مند شوند.» کوروش خرد با بیان اینکه از ابتدای اجرای این طرح تاکنون، ۷۰درصد از جمعیت ساکن منطقه در آن شرکت کرده‌اند، ادامه می‌دهد: «بالغ بر ۹ هزارو ۴۰۰ نفر از خانوارهای منطقه(۲۹ هزار نفر جمعیت) که معادل ۱۰درصد کل جمعیت ساکن در منطقه ۱۱ هستند، تعامل مداوم و مستمر با شهرداری در اجرای این طرح دارند.»
معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه ۱۱ می‌افزاید: «شهروندان منطقه، روزانه ۲ تن زباله خشک را از طریق اپلیکیشن به سامانه سمپا تحویل می‌دهند.» او می‌گوید: «از ابتدای اجرای این طرح تاکنون، بالغ بر ۵۳۰ تن زباله خشک از ساکنان منطقه جمع‌آوری شده است که در قبال دریافت این میزان زباله خشک، شهرداری منطقه بیش از ۱۵۰ میلیون تومان به حساب مشترکان طرح واریز کرده که شهروندان نیز از این واریزی‌ها بیش از ۳۰ میلیون تومان هزینه کرده‌اند.»
«سعید اسماعیلی» کارشناس خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه ۱۱ نیز به همشهری محله می‌گوید: «در راستای ارائه خدمات به شهروندان در قالب اجرای طرح سمپا، بیشتر از ۲۸ دستگاه ماشین‌آلات باری و ۱۴ فقره اسنپ موتوری، ۹ آموزشگر و ۶۰ نیروی خدماتی در منطقه فعال هستند و انتظار می‌رود با حمایت شهرداری تهران و پشتیبانی قوی، شاهد گسترش دامنه اجرای این طرح در پایتخت باشیم. او یادآور می‌شود در بین محله‌های ۲۰گانه منطقه ۱۱، محله‌های «سلامت» و «مخصوص» بیشترین تعامل و همکاری را با شهرداری منطقه در قالب طرح سمپا داشته‌اند.