شمیران قلل نام آشنایی دارد که یک کوهنوردی نیم روزه می‌تواند شما را به هرکدام از این قله‌ها برساند و تنها برای رسیدن به قله ۳هزار و ۹۰۰ متری توچال بیش از نیم روز زمان نیاز دارید. کوهپایه و قلل شمیران برای صعودکنندگان جاذبه‌های تفریحی مختلفی هم دارد. در دسترس بودن این قله‌ها و کوهپایه‌ها باعث شده تا علاوه بر کوهنوردان حرفه‌ای، افراد مبتدی و خانواده‌ها هم سفر به آن را در برنامه‌های تفریحی و گردشگری ماهانه خود جا دهند. اگر قصد سر زدن به کوه‌های شمیران را دارید راهنمای این صفحه را بخوانید.
- گردشگری در توچال
سالانه بیش از ۵۰۰هزار نفر به منطقه توچال مراجعه می‌کنند. توچال و سایر قلل منطقه شمیران، هم محلی برای صعود کوهنوردان حرفه‌ای است و هم گردشگاهی برای مردمی که آخر هفته دل به کوهستان می‌زنند تا هوایی تازه کنند. به همین دلیل شکل حوادث کوهپایه‌های شمیران با هم متفاوت است و البته زیاد.
- توچال، پرحادثه
میدان سربند، پایگاه شیرپلا و ایستگاه سوم کلکچال ۳پایگاه امداد و نجات کوهستان شمیران تهران هستند. به گفته معاون امداد و نجات شمیران، حوادث کوهستان شمیران در زمستان و تابستان شکل‌های مختلفی به خود می‌گیرد. دبیر فدراسیون کوهنوردی و معاون امداد و نجات شمیران می‌گوید: «اغلب افرادی که در این فصل به کوهستان می‌روند کوهنوردان‌حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای هستند. با این حال نبود تجهیزات کافی و گرفتار شدن در طوفان کار دست آنها می‌دهد. به‌طور متوسط هر هفته ۴ اعزام تیم‌های امداد و نجات و ماهی یک پرواز امدادی در شمیران داریم.»
صعود و حضور بالای کوهنوردان و شهروندان در توچال، آن را به پرحادثه‌ترین منطقه کوهستانی کشور تبدیل کرده است. «علی‌افشاری» می‌گوید: «کنترل حوادث کوهنوردی در شمیران، ارتباط مستقیمی با همکاری تیم‌های کوهنوردی و پایگاه امداد و نجات دارد. اینکه ما در جریان صعودها قرار بگیریم و بدانیم چه تیمی، با چه تعداد اعضا، از چه مسیری به کدام قله صعود می‌کند، اطلاعات اولیه‌ای است که هنگام بروز حوادث به ما کمک زیادی می‌کند.
مهم‌ترین کمک هم بالا بردن سرعت عملیات امدادرسانی است. به دلیل ارتباطی که من با فدراسیون کوهنوردی دارم معمولاً باشگاه‌های کوهنوردی ما را در جریان برنامه‌های خود می‌گذارند. اما صعودهایی هم هستند که به‌صورت مستقل و گاهی انفرادی انجام می‌شوند و حتی خانواده فرد هم اطلاع درستی از اینکه کوهنورد قرار است به کدام قله برود ندارد. این موضوع کارامدادرسانی و جست‌وجو را برای ما مشکل می‌کند.»
افشاری از مهارت‌های تیم امداد و نجات کوهستان کلکچال می‌گوید: «سال گذشته با همکاری صلیب‌سرخ جهانی در شمشک، دوره‌های امداد و نجات برگزار کردیم. در این دوره‌ها می‌دیدیم که تیم‌های امداد و نجات ما فاصله زیادی با تیم‌های اروپایی ندارند و حتی از نظر تکنیکی، امدادگران ما پیشرو هستند. مشارکت در عملیات‌های متعدد باعث شده تا تیم‌های ما به‌خصوص تیم بانوان توانمندی بالایی داشته باشند. اکنون تیم امداد و نجات بانوان شمیران قوی‌ترین تیم زنان کشور است.»
- توچال
اگر به قصد کوهنوردی به توچال می‌روید می‌توانید خود را از تنگه دارآباد به باغچه خلیل و سپس به دره آب زندگانی برسانید. بعد از گذر از پیازچال به سمت قله پیش بروید. برای طی کردن این مسیر یک روز زمان نیاز دارید. برای کوتاه شدن این مسیر می‌توانید از تله‌کابین توچال استفاده کنید. مسیر دیگر برای رسیدن به قله توچال طی کردن مسیر قله در راستای تله‌کابین است. بزرگ‌ترین استراحتگاه قلل شمیران در توچال قرار دارد.
- کلکچال
مسیر رسیدن به کلکچال از بوستان جمشیدیه آغاز می‌شود. برای رسیدن به قله تنها مسیر پیش روی خود را طی کنید. اخیراً مسیر تازه‌ای برای دسترسی به کلکچال باز شده است. خیابان بوکان را به سمت منطقه سرتپه طی کنید و خود را به مقبره الشهدا برسانید. ادامه این مسیر شما را به قله کلکچال می‌رساند. کوهنوردان حرفه‌ای برای طی کردن این مسیر ۲ ساعت و غیرحرفه‌ای‌ها ۴ ساعت زمان نیاز دارند. قله کلکچال استراحتگاه و خوابگاه کوهستانی برای تیم‌های کوهنوردی دارد.
- دارآباد
دارآباد برخلاف مسیر اولیه‌اش صعب‌العبورترین قله منطقه کوهستانی توچال است. برای رسیدن به قله توچال باید از مسیر تنگه دارآباد به سمت تنگه شن سیاه بروید و بعد تنها مسیر قله را پیش بگیرید. کوهنوردان حرفه‌ای برای رسیدن به این قله باید ۲ساعت به‌صورت مداوم کوهپیمایی کنند. این مسیر برای کوهنوردان غیرحرفه‌ای بیشتر از ۵ ساعت زمان می‌برد. قله توچال یک پناهگاه برای استراحت کوهنوردان دارد.
- قرارگاه پلنگچال
برای رسیدن به پلنگچال باید خود را به دره درکه برسانید. ادامه مسیر کوهپیمایی به قرارگاه پلنگچال می‌رسد. پلنگچال گرچه قله نیست اما قرارگاهی کوهستانی است که امکاناتی برای ماندن در شب در این قرارگاه فراهم است. کوهنوردان حرفه‌ای ۳ ساعت و کوهنوردان غیرحرفه‌ای ۶ ساعت برای رسیدن به این قرارگاه زمان نیاز دارند.
- کوهنوردان خانه خود را بازسازی می‌کنند
دهه۷۰ بود که کوهنوردان در قله دارآباد صاحب خانه شدند. پناهگاه دارآباد برای کوهنوردانی که مسیر صعب‌العبور قله را پشت سر گذاشته بودند خانه امیدی بود تا بتوانند ساعتی در آن استراحت کنند و دوباره راه کوهپایه را در پیش بگیرند. «غلام قیدی» از کوهنوردان قدیمی دارآباد و شورایار این محله می‌گوید: «وجود پناهگاه برای کوهنوردان اهمیت زیادی دارد. مدتی قبل خبر رسید که سقف پناهگاه دارآباد که از جنس پلیت ساخته شده خراب شده است و اگر به آن رسیدگی نشود امکان آسیب بیشتر به ساختمان پناهگاه وجود دارد. به کمک دوستان کوهنورد عده‌ای برای مرمت این سقف به سمت قله رفتند و تجهیزات لازم را همراه خود بردند. این سقف به‌طور موقت مرمت شد تا در فصل تابستان و در شرایط جوی بهتر به فکر تعمیر اساسی آن باشیم.» تنها پناهگاه دارآباد در ارتفاع ۲هزار و ۹۵۰ متری و در کنار قله قرار دارد. امکاناتی مثل چراغ نفتی و تجهیزات لازم برای شب ماندن در این پناهگاه مهیا شده است.
- آدرنالین را بالا ببر!
تفریح در کوه‌های شمیران با وجود برف معنا پیدا می‌کند. پیست اسکی توچال، دربندسر، آبعلی و شمشک‌ـ دیزین محبوب‌ترین تفرجگاه‌های کوه‌های شمیران هستند که در آن علاوه بر ورزش اسکی می‌توانید از تله‌کابین و تل‌اسکی هم استفاده کنید. سورتمه گلابدره هم که چند سالی است در این منطقه راه‌اندازی شده هیجان تازه‌ای به گردشگران داده. بانجی جامپینگ توچال نیز از دیگر امکانات تفریحی است که آخر هفته، شهروندان را به کوه‌های شمیران دعوت می‌کند تا تفریحی متفاوت را تجربه کنند.
- آنچه برای یک کوهنوردی نیمروزه نیاز دارید
داشتن تجهیزات اولیه کوهنوردی شما را از آسیب دیدن در کوهستان دور می‌کند. وسایل اولیه برای یک کوهنوردی نیمروزه را می‌توانید از فروشگاه‌های لوازم کوهنوردی در دربند و درکه و توچال تهیه کنید. برای خرید تجهیزات تخصصی‌تر و حرفه‌ای بهتر است سری به فروشگاه‌های تخصصی لوازم کوهنوردی در میدان منیریه بزنید.
کفش کوهنوردی: کفش کوهنوردی مناسب برای زمستان ضد آب و برای تابستان ضد تعریق است
یخ شکن: عبور از صخره‌های برف گرفته و یخ زده، تنها با داشتن یخ شکن ممکن می‌شود.
پانچو و بارانی:مراقب باشید لباس‌هایتان در سرمای کوهستان به دلیل بارش برف و باران خیس نشود. روزهایی که هوای کوهستان بارانی یا برفی است دستکش ضد آب هم همراه داشته باشید.
بطری آب:ممکن است به دلیل سرمای هوا در ارتفاع احساس تشنگی نکنید اما به دلیل تحرک بدن در مسیر کوهنوردی حتماً باید آب بنوشید.
چوبه‌دست:داشتن عصای کوهنوردی یا چوبه‌دست به شما کمک می‌کند مسیرهای صعب‌العبور را راحت‌تر طی کنید. ضرورت این چوبه‌دست‌ها در زمستان بیشتر خود را نشان می‌دهد.
- تنها تیم امداد بانوان تهران در شمیران به کوهنوردان امدادرسانی می‌کنند
- سرخ‌پوشان کلکچال
تنها تیم امداد و نجات بانوان تهران در پایگاه امداد کوهستان کلکچال مستقر هستند و گروهی از کوهنوردان تازه‌نفس و حرفه‌ای داوطلبانه به آسیب‌دیدگان کوهستان امدادرسانی می‌کنند. «طیبه حقیقی» قدیمی‌ترین عضو تیم امداد کوهستان شمیران و سرپرست این تیم می‌گوید: «در بسیاری از عملیات‌ها به‌خصوص وقتی گروه‌های غیرحرفه‌ای برای کوهنوردی به شمیران می‌آیند زنان آسیب‌دیده ترجیح می‌دهند امدادگران خانم در کنارشان حضور داشته باشند.
به همین دلیل علاوه بر پایگاه کلکچال اگر در هر پایگاه دیگری از شمیران عملیات امداد کوهستان انجام شود معمولاً یکی از اعضای تیم بانوان آنها را همراهی می‌کنند.» «بهانه مشترکی اغلب اعضای تیم امداد بانوان را دورهم جمع کرده است. «هانیه زوله» از سال ۱۳۹۲ عضو تیم امداد کوهستان شمیران شده و عضو آزاد تیم‌ملی یخ‌نوردی است. او می‌گوید: «علاوه بر یخ‌نوردی، غارنوردی حرفه‌ای را هم دنبال می‌کنم.
در حین صعودها آنقدر حوادث عجیب و غریب برای اعضای تیم رخ می‌داد که فکر کردم اگر آموزش امداد و کمک‌های اولیه را بلد باشم می‌توانم جلو بسیاری از آسیب‌ها را برای خودم و هم‌تیمی‌هایم بگیرم. بعد از آموزش دوره‌های کمک‌های اولیه و امداد و نجات، در هلال‌احمر ماندگار شدم. چون مثل دیگر هم‌تیمی‌هایم احساس می‌کنم در این پایگاه می‌توانم مفید باشم و در صورت لزوم جان کسی را نجات دهم.» حوادث کوهستان در ارتفاعات پایین برای کوهنوردان غیرحرفه‌ای و در ارتفاع بالاتر برای کوهنوردان حرفه‌ای شایع است. «زینب سورانی» عضو تیم واکنش سریع پایگاه کلکچال می‌گوید: «شمیران و به‌خصوص توچال، هم محل تفریح کوهنوردان غیرحرفه‌ای است و هم مقصد تیم‌های کوهنوردی.
به همین دلیل حوادث زیادی در این منطقه رخ می‌دهد. یکی از مشکلات رایج در این کوهستان، آشنا نبودن کوهنوردان با وضع آب و هوایی کوهستان و آشنا نبودن با تجهیزات کوهنوردی است. نقاطی در کوهستان هست که حتی در تابستان هم آب و هوای زمستانه دارد و برفگیر است و اگر کوهنوردان تجهیزات لازم برای عبور از این نقاط را به همراه نداشته باشند دچار مشکل می‌شوند. رصد وضع جوی یکی از ابتدایی‌ترین کارهایی است که هر کوهنورد باید انجام دهد اما متأسفانه بسیاری از افرادی که دچار حادثه می‌شوند از آن غافل بوده‌اند.»
- جای خالی زنان در امداد کوهستان
«مهین خلیلی» عضو تیم‌ملی کوهنوردی، مربی کوهپیمایی و سنگ‌نوردی طبیعی و برف‌نوردی و عضو تیم امداد و نجات پایگاه کوهستانی کلکچال است. او می‌گوید: «تیم‌های امداد و نجات به‌خصوص امداد کوهستان، معمولاً متشکل از کوهنوردان آقا هستند و حضور زنان کمتر در این تیم‌ها به چشم می‌خورد. تصور اشتباهی که در این زمینه وجود دارد این است که خانم‌ها قدرت بدنی کمتری دارند و از عهده مأموریت امداد و نجات آن هم در شرایط سخت کوهستان برنمی‌آیند. این تصور اشتباهی است که در جامعه همه‌گیر شده و حتی بسیاری از زن‌ها هم آن را باور کرده‌اند. من فکر می‌کنم کار در چنین فضایی بیش از هر چیزی به روحیه ریسک‌پذیری و هیجانی افراد بستگی دارد. کسی که چنین روحیه‌ای داشته باشد با تمرین و تلاش می‌تواند از عهده آن برآید.»
- مردم از دیدن ما تعجب می کنند
معمولاً مردم از دیدن ما در لباس امداد و نجات هلال‌احمر تعجب می‌کنند. به‌خصوص این موضوع برای گردشگران بسیار جالب است. بسیاری از آنها وقتی ما را در حین عملیات می‌بینند می‌گویند تصور نمی‌کردند زنان در ایران اجازه چنین‌کاری داشته باشند. خانم‌هایی که در کوهستان مصدوم می‌شوند از دیدن ما به‌عنوان امدادگر و در لباس هلال‌احمر احساس آرامش بیشتری می‌کنند و این موضوعی است که در هر مأموریتی از زبان آنها می‌شنویم.