کسی در این وانفسا دنبال کمک به دیگری نبود و هرچه بود تلاش برای بقا و زنده ماندن بود. بازرگانان آن سال‌ها با اینکه زخم جنگ، تن آنها را نیز نحیف کرده بود دست یاری سوی مردم دراز کردند و با ایجاد خیریه‌ای به داد مردم رنج دیده، گرسنه و بیمار شهر رسیدند. خیریه‌ای که آن زمان با اتاقی کوچک کارش را شروع کرد، اکنون تبدیل به بیمارستانی شده که با همه فراز و فرودهایی که از بدو تأسیس تا به امروز داشته از کمک به نیازمندان دریغ نکرده است.
ناصر ایروانی‌منش-رئیس بیمارستان بازرگانان
اسناد و مدارک وزارت امور خارجه و کتابخانه ملی ایران نشان می‌دهد که بیمارستان «بازرگانان» در «سبزه‌میدان» نقش مهمی در حوزه سلامت به‌ویژه در جنوب پایتخت و منطقه ۱۲ در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ داشته است. رئیس بیمارستان بازرگانان مرد خوش مشربی است که به تاریخ علاقه دارد و بر این باور اهمیتی که هویت بیمارستان دارد از اهمیت خدماتی که به مردم ارائه می‌کند، دست‌کمی ندارد. دکتر«ناصر ایروانی‌منش» می‌گوید: «میرزا علینقی کاشانی» یا «کاشانچی» یکی از بازرگانانی بود که همراه تاجران خوشنام دیگر تهرانی، در سال ۱۳۲۰ برای کمک به مشکلات مردم خیریه‌ای را دایر کرد. علینقی دختری به نام «نصرت‌الملوک» داشت. او از نخستین دانشجویان دوره دکترای پزشکی دانشگاه تهران بود که پس از فارغ‌التحصیلی در دانشگاه، برای ادامه تحصیل در رشته «مامایی» عازم پاریس شد و پس از فارغ‌التحصیلی به ایران بازگشت و تلاش کرد از دانشش برای کمک به درمان بیماران استفاده کند.»
- درمانگاهی که پرآوازه شد
هنگامی که نصرت الملوک به ایران آمد، ایده تأسیس یک بیمارستان، ملکه ذهنش شده بود. نصرت الملوک از پدرش علینقی کمک خواست تا درمانگاهی برای درمان بیماران بی‌بضاعت بسازد. خبر ساخت درمانگاهی برای نیازمندان خیلی زود در شهر پیچید. این موضوع دردسرهایی را برای نصرت الملوک ایجاد کرد: «وقتی درمانگاه تأسیس شد، تعداد مراجعان به قدری زیاد شد که نصرت الملوک با دست تنها نمی‌توانست از پس این تعداد مراجعه‌کننده برآید. در نتیجه برای نصرت‌الملوک چاره‌ای جز دریافت کمک برای ادامه کار درمانگاه باقی نماند.»
- شجاعت یک دختر و سنگ بنای بیمارستان
تجار و بازرگانان تهران در سال‌های پس از جنگ برای خود تشکیلات سازمان یافته‌ای به نام «اتاق بازرگانی» ایجاد کرده بودند. جلسات اتاق هرچند وقت یکبار در خانه یکی از اعضا برگزار می‌شد و خانه علینقی کاشانچی نیز محل برگزاری یکی از این جلسات شد. نصرت‌الملوک از این فرصت استفاده کرد. ایروانی در این‌باره می‌گوید: «رسم نبود دختران در محافل مردان حضور داشته باشند. هنگامی که پدر و برادران نصرت‌الملوک متوجه شدند که او قصد دارد درباره زنان محروم نطق غرایی در جمع مردانه ایراد کند مانع شدند و قصد کردند که او را از جلسه بیرون کنند.» او هنگام خروج با صدای بلند به تجار گفت: «من حجت را بر شما تمام کردم، حال شما می‌دانید و وجدانتان.» ایروانی ادامه می‌دهد: «نصرت الملوک بعدها در شرح ماجرای بعد آن نطق گفته بود پس از نیم ساعت برادرش سراغش رفته و به او گفته مهمانان با او کار دارند. اینجا بود که بازرگانان برای ساخت بیمارستان اعلام آمادگی کردند.»
- ساخت بیمارستان با ۵ میلیون تومان
با مساعدت بازرگانان پایتخت برای ساخت بیمارستان، روند ساخت آن آغاز شد. رئیس بیمارستان بازرگانان می‌گوید: «اتاق بازرگانی برای دریافت مجوز ساخت بیمارستان، نامه‌ای به هیئت دولت وقت می‌دهد. شهرداری، زمین ۱۰هزارمترمربعی را که در ابتدا سربازخانه و پس از آن اسب‌خانه شهرداری یا همان واحد نقلیه بود برای فروش به بازرگانان پیشنهاد می‌کند. زمین، ۱۵ دی ماه سال ۱۳۲۵ خریداری و با تصویب هیئت دولت کار ساخت بیمارستان آغاز می‌شود. ۱۰ بهمن سال ۱۳۲۷ با طراحی آلمانی‌ها بیمارستانی با ۲۰۰ تختخواب و امکانات مدرن به بهره‌برداری می‌رسد. برای ساخت بیمارستان ۳میلیون و۲۰۰ هزارتومان و برای تجهیز و تأمین امکانات نیز یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان هزینه می‌شود. ۲۵۰ هزار دلار نیز صرف خرید تجهیزات درمانی از آلمان می‌شود.»
درمان چهره های سیاسی در «بازرگانان»
بستری شدن آیت الله کاشانی در بیمارستان بازرگانان
کیفیت بالای خدمات پزشکی در این مرکز درمانی سبب شد خدمات بیمارستان منحصر به قشر خاصی نباشد. بستری شدن چهره‌های سرشناس سیاسی، اجتماعی فرهنگی و اقتصادی در بیمارستان بازرگانان نشان می‌دهد که این مرکز از بیمارستان‌های معتبر و مهم آن سال‌های پایتخت بوده است. رئیس بیمارستان بازرگانان توضیح می‌دهد: «وزرای دولت وقت مانند پروفسور «عدل» که وزیر آموزش و پرورش بود یا چهره‌های سیاسی دیگر مانند آیت‌الله «کاشانی» در این بیمارستان بستری و جراحی شدند. آیت‌الله کاشانی آخرین روزهای حیات خود را در یکی از اتاق‌های همین بیمارستان گذراند و در اسفند سال ۱۳۴۰ درگذشتند. این موضوع نشان‌دهنده اعتبار بیمارستان بوده است.»
- نخستین تجربه ساخت اندام مصنوعی در ایران
یکی از نکاتی که درباره بیمارستان بازرگانان جالب توجه است، ساخت و تولید نخستین دست و پای مصنوعی کشور در این بیمارستان است. رئیس بیمارستان بازرگانان می‌گوید: «سال ۱۳۲۸، آلمانی‌ها کارگاه ساخت دست و پای مصنوعی را در ضلع شرقی بیمارستان ساختند که متأسفانه از بین رفته است و اثری از آن نیست.»
نظر شما