آتش‌نشانی شغل نیست، هنر است با چاشنی رشادت و ایثار. عشق است، عشق به ایثارگری و از خودگذشتگی. و آتش‌نشانان هنرمندانی هستند عاشق. کدام ابرمرد را می‌شناسید که شعله‌های خشمگین آتش، با دیدن جلال و جبروتش سر تعظیم فرود آورد؟ کدام شغل را سراغ دارید که در آن، کسانی برای نجات دیگران به دل حادثه بزنند؛ برای نجات افرادی که حتی تاکنون آنان را ندیده و نمی‌شناسند. آتش‌نشانان به محل‌هایی وارد می‌شوند که همه از آن گریزانند. آنان کسانی هستند که برای کمک به دیگران خود را به ورطه خطر انداخته و در کنار فرد حادثه‌دیده قرار می‌گیرند و فقط همانان قادر به این ازخودگذشتگی هستند.
آنان با تمام وجود، خطر را لمس می‌کنند. خطر ماندن زیر آوار، خطر سوختن در آتش، سقوط از ارتفاع، گازگرفتگی در چاه، انفجار در صحنه تصادف و... نهایت آرزوی آتش‌نشانان این است که عملیات‌های خود را با موفقیت به اتمام برسانند. بدترین لحظه برای آتش‌نشانان زمانی است که آنان نتوانند در محل حادثه به فرد گرفتار کمک کنند. زمانی که یکی از شهروندان، جان خود را در حادثه‌ای از دست می‌دهد، آتش‌نشانان نیز غمگین و افسرده می‌شوند. آنان هیچ چیز این دنیا را با دعای پدری یا با اشک شوق مادری که فرزندش را از دل حادثه خارج کرده و به آغوشش بازگردانده‌اند معاوضه نمی‌کنند. به راستی چه کسی و با کدامین اجر و مزد دنیوی می‌تواند زحمات آتش‌نشانان را جبران کند؟
چه بسیار کسانی که به‌واسطه شغل خود جان افراد را نجات می‌دهند اما هیچ‌کدام برای این کار جان خود را به خطر نمی‌اندازند، اما آتش‌نشانان برای نجات دیگران، جان خود را نیز به خطر می‌اندازند و این همان عشق و هنر ارزشمندی است که هرکسی قادر به انجام آن نیست. برای آتش‌نشان بودن، باید عاشق بود. تا عاشق نباشی ممکن نیست بتوانی آتش‌نشان شوی.
آتش‌نشانان، شیفته خدمت به همنوعان هستند. برای آنان موقعیت اجتماعی، میزان تحصیلات، رنگ پوست، لهجه و گویش، دین و مذهب، ملیت و قومیت افراد گرفتار شده در حادثه مهم نیست و تنها به وظیفه ذاتی خود که همانا کمک کردن است می‌اندیشند. آتش‌نشانان حتی برای نجات حیوانات گرفتار شده نیز تلاش می‌کنند. آنان نیز مانند سایر اقشار جامعه دارای همسر و فرزند و خانواده هستند اما بر حسب وظیفه و وجدان کاری، با به صدا درآمدن زنگ حادثه همه چیز را فراموش و فقط به عملیات و نجات افراد فکر می‌کنند.
آتش‌نشانان درس عشق و ایثار را در مکتب مولای خود حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) فراگرفته‌اند. رشادت‌های آتش‌نشانان در سراسر کشور یادآور از خودگذشتگی‌های دلاور مردانی است که در طول هشت سال دفاع‌مقدس از جان شیرین خود گذشتند. آتش‌نشانی جزء معدود سازمان‌هایی است که هنوز هم باب شهادت در آن باز است و جهاد در آن ادامه دارد. هر از گاهی در گوشه‌ای از کشور، خبر شهادت یا مصدومیت شدید یکی از آتش‌نشان به گوش می‌رسد. خبری که ظاهراً تا به این لحظه آن‌گونه که باید، به گوش بعضی از مسئولان نرسیده است.
در تمام کشورها، آتش‌نشانان از جایگاه اجتماعی بسیار بالایی برخوردارند و این ناشی از درک زحمات و تلاش‌های آنان است. این حرفه در همه جای دنیا به‌عنوان یکی از سخت‌ترین و پرمخاطره‌ترین مشاغل به حساب می‌آید و در بسیاری از کشورها آتش‌نشانان از مزایای مشاغل سخت بهره‌مندند. در ایران نیز آتش‌نشانی جزء مشاغل سخت هست اما روند اجرای آن در تهران و بسیاری از شهرها با مشکلاتی مواجه است و متأسفانه به‌رغم اینکه آتش‌نشانان جزو بهترین و کارآمدترین نیروها هستند از این امتیازات به‌طور کامل برخوردار نیستند.
مشاغل سخت، مشاغلی هستند که در آن یک یا چند عامل که محیط کار را از حالت طبیعی و استاندارد خارج می‌کند وجود داشته باشد. عواملی مثل: فعالیت به‌صورت شیفتی و شبانه، کار سنگین عملیاتی، کار در ارتفاع یا در زیر زمین، کار در محیط‌های نمناک و مرطوب و کم نور، محیط‌های سربسته پرحرارت و دودآلود، احتمال حوادثی مثل برق گرفتگی، انفجار و برخورد اجسام سنگین، استرس ناشی از رانندگی و ترافیک، اثرات نامطلوب ناشی از دود و گازهای سمی در محل عملیات، عوارض ناشی از ترشح هورمون‌های دفاعی و آمادگی بدن در برابر حوادث، اثرات تماس یا جذب مواد شیمیایی از طریق پوست، احتمال وقوع صدمات فیزیکی و...
با کمی دقت متوجه می‌شویم آتش‌نشانی جزء معدود مشاغلی است که در هر عملیات نه تنها یک مورد، بلکه مجموعه‌ای از این عوامل را یکجا و با هم دارد. ضمن اینکه موارد دیگری نیز هست که در این تعریف گنجانده نشده است. عواملی که بر روح و روان هر انسانی تأثیر منفی می‌گذارد مثل تأثیر مخرب دیدن صحنه‌های دلخراش، کار در محل حوادث که افراد مال‌باخته و عزیز از دست داده دائم در حال شیون وزاری هستند، استرس شدید حاصل از زنگ ایستگاه، بلندگو و چراغ گردان که به تأیید بسیاری از روان‌شناسان، تأثیر نامطلوب زیادی بر روح و جسم آتش‌نشانان می‌گذارد. به جرئت می‌توان گفت در آتش‌نشانی کمتر کسی را می‌توان یافت که دچار آسیب‌دیدگی نشده باشد؛ چه آسیب‌های جسمی چه آسیب‌های روحی. و چه بسا دردها و آلام ناشی از بعضی از این آسیب‌ها تا سال‌ها پس از دوران بازنشستگی نیز همراه آتش‌نشانان خواهد بود. البته در تهران، برای آتش‌نشانان از مزایای مشاغل سخت اقدامات خوبی صورت گرفته و شهرداری و شورای‌شهر تهران نیز گام‌های بسیار مثبتی در این خصوص برداشته‌اند اما در نهایت به تأیید مدیران محترم دولتی نیاز است که آتش‌نشانان بتوانند از مزایای آن به‌طور کامل استفاده کنند.
نبود یک تشکل یکپارچه کشوری برای آتش‌نشانان، یکی دیگر از کاستی‌هاست. تمام سازمان‌های امدادی کشور، یکپارچه و سراسری‌اند اما سازمان‌های آتش‌نشانی در هر شهر فقط مختص به همان شهر بوده و ارتباط رسمی با سایر شهرها ندارند. در حالی‌که یکپارچه شدن سازمان‌های آتش‌نشانی در سطح کشور فواید زیادی دارد. با این کار بسیاری از برنامه‌های آتش‌نشانی در سراسر کشور مانند مسائل آموزشی و پیشگیری یکی شده و می‌توان آیین‌نامه ملی و یکسانی را تنظیم کرد و در تمام کشور به اجرا گذاشت. انتقال تجربیات و دانش از شهرهای بزرگ‌تر به شهرهای کوچک‌تر از محاسن دیگر این کار است. همچنین با این کار تهیه و تقسیم تجهیزات آتش‌نشانی بین شهرها منظم‌تر خواهد شد. ضمن اینکه این کار باعث می‌شود که سازمان‌های آتش‌نشانی از تجهیزات و خودروهای خریداری شده سایر آتش‌نشانی‌ها آگاهی به دست آورده و حتی با تولیدکنندگانی که در داخل کشور در زمینه تولید انواع البسه و تجهیزات آتش‌نشانی فعال هستند نیز آشنا شوند.
باز هم خاطر نشان می‌کنم، آتش‌نشانی شغل بسیار محترم و مقدسی است و آتش‌نشانان کشور جان خود را که گرانبهاترین دارایی هرکسی است، برای تأمین ایمنی هموطنان در کف اخلاص گذاشته و آماده جانفشانی و خدمت‌رسانی هستند و این خدمت را مدال افتخار خود می‌دانند.
در پایان ضمن تشکر از شهردار محترم تهران که در سال‌های اخیر، برای ارتقای سازمان آتش‌نشانی پایتخت و به‌ویژه در به‌روزرسانی تجهیزات و خودروها و دانش تخصصی این حرفه و همچنین بهبود اوضاع معیشتی آتش‌نشانان از هیچ کوششی دریغ نکردند، اعلام می‌کنم که آتش‌نشانان یکبار دیگر با تمام هموطنان گرامی تجدید بیعت کرده و برای نجات حادثه‌دیدگان از تمام توان خود بهره خواهند برد و تنها خواسته ما از همشهریان این است که ضمن نهادینه کردن فرهنگ ایمنی در زندگی و رعایت این اصول، ما را از دعای خیر خود بی‌بهره نگذارند که تنها بضاعت، سرمایه و دل خوشی ما آتش‌نشانان همین است.
دلاوران آتش‌نشان، خداقوت...
*مدیر روابط عمومی و سخنگوی سازمان آتش نشانی شهرداری تهران