به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، دکتر آزاده سادات زنده‌باد متخصص طب سالمندان گفت: با توجه به افزایش جمعیت سالمندی در جهان، شیوع بیماری‌های مرتبط با سالمندان از جمله دمانس رو به افزایش است به گونه‌ای که طبق آمار جهانی منتشرشده از طرف انجمن آلزایمر جهانی در سال ۲۰۱۹، تعداد ۵۰ میلیون نفر در سراسر دنیا با دمانس و بیماری آلزایمر زندگی می‌کنند.
وی بیان کرد: بر این اساس، تشخیص زودهنگام این بیماری ضروری است تا از سرعت پیشرفت بیماری به مراحل وخیم‌تر کاسته شود.
زنده‌باد یکی از روش‌های تشخیص زودهنگام آلزایمر را تست بویایی دانست و افزود: اختلال در حس بویایی به عنوان یک روش غربالگری ارزان، ساده، در دسترس و غیرتهاجمی برای شناسایی علائم اولیه افراد مبتلا به آلزایمر شناخته شده است.
این محقق به ارتباط حس بویایی و تشخیص دمانس اشاره کرد و در این باره توضیح داد: در افرادی که دچار آلزایمر می‌شوند، قبل از ظاهر شدن هر علامت بالینی دیگری، حس بویایی دچار اختلال می‌شود. بنابراین با انجام تست‌های ساده بویایی می‌توان تا حدی پیش‌بینی کرد که یک فرد میانسال یا سالمند در معرض ابتلا به آلزایمر هست یا نه.
وی گفت: معتبرترین تست بویایی جهان تست تشخیص بویایی دانشگاه پنسیلوانیا (UPSIT) است، این تست بویایی را در ایران یک گروه مهندسی پزشکی مطابق با فرهنگ ایرانی هنجاریابی کرده است.
به گفته زنده‌باد، در این مطالعه که به سرپرستی دکتر مریم نوروزیان، استاد بیمارهای‌های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس دپارتمان حافظه بیمارستان روزبه، انجام شد به ارزیابی تست بویایی در بیماران مبتلا به آلزایمر و اختلال خفیف شناختی در مقایسه با گروه سالم پرداخته شد.
این متخصص طب سالمندان به بیان جزئیات اجرای این مطالعه اشاره کرد و افزود: این مطالعه روی افراد مراجعه‌کننده به ۲ کلینیک ارجاعی شناخت و اختلالات حافظه در تهران، در ۳ گروه کنترل، اختلال خفیف شناختی و آلزایمر انجام شد. سپس برای ارزیابی عملکرد بویایی افراد از ۶ رایحه در آزمون تشخیص بویایی ایران (آتبا) که نسخه ایرانی دانشگاه پنسیلوانیا UPSIT است، استفاده شد.
این دانش‌آموخته دانشگاه علوم پزشکی تهران ۶ رایحه مورد تست روی گروه‌های مورد مطالعه را شامل موز، نعنا، سیر، طالبی، دارچین و گلاب دانست و یادآور شد: اختلاف بین عملکرد بویایی در افراد با وضعیت شناختی طبیعی از افراد با اختلال خفیف شناختی و افراد مبتلا به آلزایمر از افراد با اختلال خفیف شناختی معنی‌دار بود.
وی به بیان نتایج به دست آمده از این تحقیق پرداخت و تصریح کرد: نتایج این مطالعه نشان داد آزمون تشخیص بویایی ایران (آتبا) به عنوان یک ابزار غربالگری بسیار ساده و ارزان و در دسترس و در کنار سایر ابزارهای نوروسایکولوژیک و تصویربرداری حائز اهمیت است و می‌تواند آلزایمر را در مراحل اولیه و اختلال خفیف شناختی تشخیص دهد.
زنده‌باد ادامه داد: در واقع تست بویایی برای تشخیص آلزایمر، ارزان‌ترین، کم‌خطرترین و در دسترس‌ترین وسیله برای تشخیص زودهنگام آلزایمر به شمار می‌رود.
- تشخیص وضعیت اختلال بویایی افراد در کمتر از ۱ دقیقه
پیش‌تر نیز محققانی از دانشگاه صنعتی امیرکبیر براساس ۲۴ نوع بوی آشنا در فرهنگ کشور تست ارزیابی حس بویایی را ویژه مردمان ایرانی ارائه کردند که از طریق آن می‌توان در کمتر از یک دقیقه وضعیت اختلال بویایی افراد را تشخیص داد. این یافته پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تهران را بر آن داشت از آن به منظور تشخیص زوال عقل بهره ببرند.
دکتر صفا طاهرخانی، مجری این طرح، با تاکید بر این‌که در این پروژه تحقیقاتی موفق به ارائه محصولی برای تست بویایی مردم ایران شدیم، گفت: حس بویایی حسی است که بسیار به قومیت، جغرافیا، فرهنگ و زندگی مردم مرتبط است و می‌توان گفت حس بویایی «منطقه‌ای» است. از این رو تست بویایی کشوری برای سایر مناطق جغرافیایی معتبر نیست و ما با اجرای مطالعاتی اقدام به طراحی تست بومی بویایی در کشور کردیم.
وی این تست را شامل یک کیت ساده دانست و اظهار کرد: در این تست، بیماران را در معرض یک سری از بوها قرار می‌دهیم و براساس پاسخ‌هایی که از بیمار دریافت می‌شود می‌توان وضعیت اختلال بویایی فرد را بررسی کرد.
مجری طرح با بیان این‌که این تست دارای بانک داده‌هایی از بوهای مرتبط با فرهنگ مردم ایران است، افزود: برای طراحی این تست ۷۰ نوع از بوهایی را که در فرهنگ ایران آشناتر بودند انتخاب کردیم و آن را با اجرای طرح‌های تحقیقاتی مختلف روی ۵۵۷ نفر تست کردیم.
طاهرخانی با بیان این‌که این تست در میان جمعیت مردم ایران شامل زنان و مردان از گروه‌های سنی مختلف انجام شد، توضیح داد: در نهایت از میان ۷۰ تست بویایی، تست ۲۴ تایی برای بررسی وضعیت بویایی جامعه ایران ارائه شد.
این محقق با تاکید بر این‌که بوهای انتخاب‌شده برای تست بوهایی هستند که مردم ایران بیشترین آشنایی را با آنها دارند، گفت: افرادی که برای مطالعات میدانی این پروژه تحقیقاتی انتخاب شدند قبل از انجام تست از نظر حس بویایی و شرایط فیزیکی بررسی شدند و افرادی که از نظر حس بویایی در شرایط نرمالی قرار داشتند، برای انجام تست برگزیده شدند.
وی به اهمیت این تست اشاره کرد و ادامه داد: در حال حاضر حس شنوایی را می‌توان از طریق «ادیو متر»، تنفس را با استفاده از «اسپیرومتر» و بینایی را با «اپتومتر» بررسی کرد، ولی برای بررسی حس بویایی سیستمی نداریم و این امر در مواردی که حس بویایی دچار اختلال می‌شود بسیار حائز اهمیت است.
طاهرخانی انجام تست در کمتر از یک دقیقه، آسان و کم‌هزینه بودن را از مزایای این تست نام برد و یادآور شد: این تست در بیمارستان امیراعلم و بسیاری از کلینیک‌های مراکز درمانی استانی برای تشخیص تمارض استفاده می‌شود.