دستگاه‌ها و سازمان‌های رسمی خود را متولی ساماندهی بخشی از این مشکلات می‌دانند و برخی مسائل و مشکلات دیگر را وا می‌نهند یا در اولویت قرار نمی‌دهند. همین مسئله زمینه‌ای را برای شکل‌گیری انجمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد با هدف رفع بخشی از مشکلات فراهم کرده است.
یکی از انجمن‌هایی که چندی است در حوزه مسائل اجتماعی، علمی و فرهنگی معلولان شکل گرفته، انجمن علمی و فرهنگی معلولان است. جهت شناخت بیشتر این انجمن و فعالیت‌های آن با مهندس برجیان مدیرعامل این انجمن به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
مهندس برجیان در کنار اقدامات و فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی برای معلولان اقدام به انتشار کتاب معرفی معلولان خلاق و نوآور باعنوان «نخبگان معلول» کرده است. حاصل گفت‌وگوی ما با مدیرعامل انجمن علمی و فرهنگی معلولان را می‌خوانید.
- انجمن علمی و فرهنگی معلولان چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
نخبگان، هنرمندان و فرهیختگان علمی و فرهنگی، دارای معلولیت، شهروندان طلایی هستند که در یک رقابت سالم در زندگی علاوه بر داشتن مشکلات و محدودیت‌های بسیار پیوسته با تلاش و پشت کار سعی کرده‌اند علاوه بر اینکه تحمیلی بر زندگی دیگران نباشند بلکه خود منشأ خدماتی به دیگر افراد جامعه باشند و این عزت نفس و روح والای انسانی قابل ارج خود یکی از اهداف شکل‌گیری این انجمن بوده است.
هدف دیگر آن، بالابردن سطح فرهنگ جامعه درخصوص شناخت معلولان و ارتقای این فرهنگ با چاپ کتب مرتبط، به‌قلم گروه هدف برای معلولان و دیگر اقشار جامعه و در نهایت فرهنگ‌سازی به معنا حقیقی آن است.
از طرف دیگر در ارتباط با مسائل علمی، فرهنگی و هنری معلولان تاکنون انجمن و اصولاً گروهی اعم از دولتی، خصوصی و مردم‌نهاد کاری نکرده و اگر کاری انجام شده بازتاب نداشته است.
- اساساً کار علمی و فرهنگی برای معلولان یعنی چه و کدام فعالیت‌ها را شامل می‌شود؟
اصولاً کارهای علمی و فرهنگی برای کلیه اقشار جامعه یکسان است و تفاوتی برای گروه خاصی ندارد. ولی چون در ارتباط با معلولان و مسائل ویژه آنان توجهی به خدمات علمی، فرهنگی و هنری آنان نشده است، لذا توجه به آن از اهمیت خاصی برخوردار است.
- آیا این امر با فرهنگ‌سازی برای معلولان تفاوت ماهیتی دارد؟
نه.
- مطلع هستیم که انجمن در زمینه چاپ و نشر آثار معلولان نیز فعالیت دارد چند نمونه از این آثار را می‌توانید نام ببرید؟
برخی از آثار منتشرشده توسط انجمن عبارتند از:
1 - نوابغ و مشاهیر معلول جهان
2 - مناسب‌سازی اماکن عمومی و تجاری (برای افراد دارای معلولیت)
3 - راهنمای ضایعات نخاعی
4 - کم‌شنوایی و سمعک
5 - مادران معلول و پرورش کودکان
6 - مسائل جنسی در ضایعات نخاعی
7 - معلولان، شهروندان طلایی (شامل 12 عدد کارت و بروشور)
برگزاری جشنواره رودکی معرفی نخبگان علمی، فرهنگی و هنری و چاپ بخشی از آثار آنان به 2زبان‌فارسی و انگلیسی از جمله دیگر فعالیت‌های انتشاراتی انجمن است.
- یکی از برنامه‌های انجمن شما، فعالیت در زمینه حمل‌ونقل معلولان اعلام شده است. چه کاری در این زمینه انجام داده‌اید؟
این انجمن سعی کرده با توجه به مشکل ایاب و ذهاب معلولان، نبود وسائط نقلیه عمومی مناسب‌سازی شده، عدم‌امکان استفاده معلولان از این وسایل و از طرف دیگر اهمیت و تاثیر وجود وسیله حمل‌ونقل و جابه‌جایی برای انجام امور روزمره (از جمله رفتن به مدرسه، دانشگاه، محل کار یا حتی مراجعه به مراکز درمانی و فیزیوتراپی) با کمک شهرداری نسبت به ایجاد وراه‌اندازی ناو حمل‌ونقل ویژه معلولان اقدام کند.
خوشبختانه این ناوگان حمل‌ونقل تحت عنوان «خدمات آسایش» توانسته منشأ خدماتی ویژه و ارزنده‌ای باشد. جا دارد که مسئولان حمل‌ونقل کشور و دیگر سازمان‌های ذی‌ربط و ارگان‌های مرتبط، ما را در اجرای کامل‌تر این طرح که حقیقتاً در شرایط فعلی بسیار کارآمد و کارگشاست یاری و مساعدت فرمایند. تا ان‌شاءالله به امید روزی که سامانه حمل‌ونقل شهری مناسب‌سازی شده و دیگر به ارائه خدمات جداگانه نیازی نباشد و این امر محقق نمی‌شود مگر با همکاری و حمایت مسئولان از این طرح ویژه و تلاش برای اصلاح سامانه موجود.
- آیا این فعالیت می‌تواند به‌عنوان رقابت با شرکت بهزیستکار قلمداد شود؟
به اعتقاد من رقابت از نوع سالم آن بسیار سازنده خواهد بود همان‌طوری‌که در این اقدام عملاً مشاهده شده است که اتومبیل‌های خدمات آسایش کاملاً مناسب‌سازی شده و دارای تجهیزات ویژه هستند. از طرف دیگر این قبیل خدمات فقط از انحصار خارج شده است و رقابت سازنده به ارتقای خدمات کمک خواهد کرد. این امرنشان از آگاهی و توجه به نیاز معلولان و جانبازان است و هنوز برای اینگونه خدمات و توسعه آن جای کار بسیار وجود دارد.
- بزرگ‌ترین مشکل جامعه معلولان ایران چیست؟
به‌نظر من عدم‌مناسب‌سازی محیط به معنای حقیقی آن یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مشکلات جامعه معلولان ایران است؛ چرا که وقتی امر مناسب‌سازی صورت نگیرد چگونه شما می‌توانید مشارکت و حضور فعال معلولان و جانبازان را در جامعه شاهد باشید. متأسفانه مناسب‌سازی در کشور ما جدی گرفته نشده و در بعضی موارد صرفاً ساخت یک سطح شیبدار یا رمپ را هم به‌صورت غیراستاندارد اجرا کرده و فکر می‌کنند مناسب‌سازی کرده‌اند. مناسب‌سازی باید در اماکن شهری، عمومی، تجاری و سامانه ناو حمل‌ونقل کشوری، مبلمان شهری و غیره به‌صورت جدی و اساسی انجام شود.
لازم می‌دانم توجه ستاد مناسب‌سازی کشور را به جدیدترین طرح افتتاح شده به‌نام سینمای آزادی جلب کنم و بگویم که متأسفانه ورود به این سینما برای عزیزان معلول - این بزرگ‌ترین اقلیت کشور - مناسب و علمی نیست.
اگر امر مناسب‌سازی به‌صورت جدی و اصولی پیگیری و اجرا شود و ما شاهد حضور فعال معلولان و جانبازان در سطح جامعه باشیم تأثیر روحی، روانی و توانبخشی مبتنی بر جامعه و در نهایت استفاده و بهره‌مندی از این نیرو را در سطح جامعه خواهیم بود.