همشهری آنلاین_ رابعه تیموری: فراوانی این مشکلات ریز و درشت سبب شد مدیریت شهری منطقه طرح تبدیل ۳زیرگذر پیاده‌رو به معابر سواره‌رو را جزء اولویت‌های عمرانی خود قرار دهد. این طرح در حالی اجرا می‌شود که استانداردترین زیرگذر سواره‌رو منطقه به پارکینگ خودرو و پاتوق افراد بی‌خانمان تبدیل شده است. این زیرگذر که زیرگذر شهید «داود سلامت» نام دارد، دهه۷۰ ساخته شده، اما ساخت آن نه تنها برای گره‌های ترافیکی منطقه راهگشا نبوده، بلکه ساکنان محله‌های حاشیه ریل آهن تهران‌ـ اهواز را با مشکلات تازه‌ای روبه‌رو کرده است.
در زیرگذر سواره‌رو شهید آقایاری لحظه‌ای سروصدای گوشخراش رفت‌وآمد خودروها و موتورسیکلت‌ها قطع نمی‌شود. رانندگان بی‌توجه به یکطرفه بودن این زیرگذر تنگ و تاریک در ۲جهت آن در حال حرکتند و وقتی با هم سرشاخ می‌شوند،های و هویشان سروصدای زیرگذر را دوچندان می‌کند. زیرگذر عبدل‌آباد هم پر از هیاهوست و رانندگان برای خلاصی از ترافیک و راهبندان ابتدای زیرگذر قانون و باید و نبایدها را کنار گذاشته‌اند و از هر روزنه‌ای برای عبور از زیرگذر استفاده می‌کنند. در فاصله این ۲معبر سواره‌رو، زیرگذر شهید داود سلامت قرار دارد که بی‌خبر از اطرافش ساکت و آرام به چرت شامگاهی فرو رفته است. این زیرگذر ارتفاع و عرض مناسبی دارد و برخلاف سایر زیرگذرهای حاشیه ریل آهن تهران‌ـ اهواز در یک تونل تنگ و تاریک خلاصه نمی‌شود، اما در این زمان اوج ترافیک که در اغلب زیرگذرها و معابر منطقه بروبیای قابل توجهی جریان دارد، در زیرگذر شهید داود سلامت، حتی یک خودرو درحال حرکت هم دیده نمی‌شود. خودروهایی که دوبله و سوبله در حاشیه زیرگذر پارک شده‌اند، این معبر را به پارکینگی بزرگ و طولانی تبدیل کرده‌اند.
- میانبرها خواهان دارند
زیرگذر «شهید سلامت» حدود ۲دهه پیش برای خروج خیابان داود سلامت ایجاد شده است. «سیدفرج‌الله‌میرعظیمی» در زمان ساخت زیرگذر، شهروند و یکی از کاسبان این خیابان بوده است. او می‌گوید: «اوایل دهه۷۰ برای ساخت این زیرگذر و ایجاد خط ارتباطی میان خیابان‌های شهید سلامت و شهید متین بسیاری از املاک مسکونی مسیر آن را تخریب و با هزینه‌های گزافی این زیرگذر را ساختند، اما به دلیل اینکه میدان بهاران در مسیر رانندگان قرار می‌گیرد و برای طی مسافت ۲خیابان باید مسیری طولانی را پشت سر بگذارند، زیرگذرهای آقایاری و عبدل‌آباد را به‌عنوان مسیر دسترسی خود انتخاب می‌کنند. این زیرگذر هم متروکه رها شده و اهالی به‌عنوان پارکینگ از آن استفاده می‌کنند.»
زیرگذر، بخش وسیعی از عرض خیابان شهید سلامت را اشغال و آن را به ۲نیمه تقسیم کرده است. «سیداحمد عظیمی» از کاسبان این خیابان است. او می‌گوید: «در دهه۷۰ بسیاری از اهالی و کاسبان با نارضایتی و در ازای دریافت مبالغ پایینی، ملک خود را به شهرداری واگذار کردند. پس از ساخت زیرگذر این خیابان رونق گذشته‌اش را از دست داد و املاکی هم که در مسیر اجرای طرح نبودند کار و بارشان کساد شد. ساخت زیرگذر دید اغلب مغازه‌های مجاور آن را کور کرده و کاسبی‌شان را از رونق انداخته است.»
- زیرگذر یا پاتوق معتادان و بی‌خانمان‌ها
خلوتی زیرگذر شهید سلامت باعث شده معتادان و افراد بی‌خانمان این محل را پاتوق خود قرار دهند و هر شب بساط دود و دم و شب‌نشینی خود را زیر سقف زیرگذر پهن کنند. عظیمی می‌گوید: «اینجا محل پرسه و زندگی معتادان شده و چندین بار شاهد تولد فرزندان زوج‌های بی‌خانمان در این محل بوده‌ایم. این زیرگذر محله را ناامن کرده و پای افراد ناباب را به خیابان باز کرده است.» در حالی که زیرگذر شهید سلامت به زخم چرکی محله‌های وصفنارد و زمزم تبدیل شده، اهالی محله‌های حاشیه ریل آهن با مشکل کمبود تعداد زیرگذرهای سواره‌رو دست و پنجه نرم می‌کنند. مدیریت شهری منطقه برای حل این مشکل طرح تبدیل ۳زیرگذر پیاده‌رو به سواره‌رو را در اولویت برنامه‌های عمرانی منطقه در سال جدید قرار داده که لااقل ۲تا ۳میلیارد ریال هزینه به مدیریت شهری تحمیل می‌کند.
- ۱۷زیرگذر در منطقه۱۷
۲۲۲هزار و ۲۱۰مترمربع از مساحت منطقه۱۷ را حریم ریل آهن در برگرفته که با اجرای طرح زیرزمینی شدن خط آهن تهران– تبریز، از مساحت این فضا کاسته شده است. در حریم راه‌آهن تعداد زیادی زیرگذر ایجاد شده که از سال۱۳۹۲ همسطح‌سازی آنها آغاز شده و تاکنون همسطح‌سازی ۷زیرگذر توسط شهرداری منطقه به سرانجام رسیده است. اکنون در حریم ریل ۱۳زیرگذر پیاده‌رو و ۴زیرگذر سواره‌رو وجود دارد و بیشترین حجم رفت‌وآمد وسایل نقلیه به زیرگذرهای سواره‌رو شهید آقایاری و عبدل‌آباد تحمیل می‌شود. این زیرگذرها در محله‌های زهتابی، زمزم، جلیلی و بلورسازی گسترده شده‌اند که بیشترین تعداد آنها در خیابان‌های شهید آقایاری و زمزم قرار دارند. بنای هریک از این زیرگذرها شامل یک محوطه ورودی، تونل و منفذ خروجی است. فضای ورودی زیرگذرها ۷تا ۸مترمربع وسعت دارد و ارتفاع تونل و سقف آنها به حدود ۳متر می‌رسد. تونل زیرگذر شماره۵ مرتفع‌تر از دیگر زیرگذرهاست و ارتفاع آن به ۵متر می‌رسد. طول تونل‌ها به ۱۵متر می‌رسد و سطح زیرگذرها متغیر و متفاوت است، به‌طوری که سطح زیرگذر شماره۴ حدود ۱۳مترمربع است، اما سطح زیرگذر شماره۵ به ۲۴۹مترمربع می‌رسد. سطحی که تونل هر زیرگذر اشغال می‌کند، ثابت و به مقدار ۴۵مترمربع است.
مطالعات ترافیکی انجام نشده است
به گفته «مرتضی مرادی» شهردار ناحیه۳ منطقه۱۷، زیرگذر شهید سلامت تردد خودروهای امدادی منطقه را تسهیل می‌کند و در مواقع لزوم به عملیات‌های امدادرسانی سرعت می‌بخشد، اما قناعت کردن به چنین کارکردی برای چنین معبر عریض و طویلی چندان موجه به نظر نمی‌رسد. صحبت‌های «اردشیر میرزایی» رئیس اداره نظارت و اجرای معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری منطقه نشان می‌دهد بهره‌گیری از ظرفیت زیرگذر سواره‌رو شهید سلامت برای رفع مشکلات ترافیکی منطقه مقدمات و اقدامات ویژه‌ای می‌طلبد. میرزایی به پرسش‌های ما درباره شرایط این زیرگذر پاسخ گفته است.
زیرگذر «شهید داود سلامت» استانداردترین زیرگذر سواره‌رو منطقه۱۷ است، اما در بهبود شرایط ترافیکی منطقه هیچ نقشی ندارد. دلیل این امر چیست؟
این زیرگذر در دهه۷۰ برای اتصال خیابان شهید داود سلامت به خیابان‌های زمزم و شهید حمید عسگری ساخته شده، در حالی که خیابان شهید سلامت پیش‌بینی جذب سفر قابل توجهی ندارد و فقط اهالی بومی و محلی برای رفت‌وآمد از این خیابان شلوغ و کم‌عرض استفاده می‌کنند. در واقع این طرح بدون مطالعات ترافیکی در خیابانی که در جریان ترافیکی منطقه تأثیرگذار نبوده، اجرا شده است. خیابان سجاد که موازی این خیابان قرار گرفته، عرض مناسب و قابلیت جذب سفر دارد و اگر در این خیابان زیرگذر سواره‌رو ایجاد می‌شد، در بهبود حمل‌ونقل و ترافیک معابر مجاور خود نقش زیادی داشت.
چرا مدیریت شهری به جای ساخت زیرگذرهای جدید، این زیرگذر را اصلاح و فعال نمی‌کند؟
برای اصلاح این مسیر باید خیابان جدیدی ایجاد کنیم که برخلاف طرح جامع است. ایجاد خیابان با تعریض گذر و تملک املاک مجاور زیرگذر میسر است که هزینه زیادی دارد و با توجه به شرایط مالی مدیریت شهری در اولویت نیست.
وجود این زیرگذر کاسبی اصناف مجاور آن را کساد کرده و به معضلی برای اهالی تبدیل شده است. امکان تخریب زیرگذر وجود ندارد؟
اغلب املاک مجاور زیرگذر فرسوده هستند و اگر توسط مالکان نوسازی شوند و عقب‌نشینی املاک انجام شود، گذر را تعریض می‌کند که در بهبود نمای مغازه‌ها تأثیر زیادی دارد، ولی تخریب زیرگذر یا تعریض خیابان شهید سلامت هزینه زیادی به شهرداری تحمیل می‌کند که در شرایط فعلی میسر نیست.