همشهری آنلاین_ سحر رمضانعلی‌پور: هنوز کوچه باغ‌ها و خانه‌های قدیمی به جا مانده از روزگار گذشته این محله، حال و هوای همان روستای خوش آب و هوا را زنده نگه داشته‌اند.
همین کوچه‌های خاطره‌انگیز، حضور اقوام و فرهنگ‌های مختلف، خانه‌های سنتی، رستوران‌ها و مسیر قدیمی پیاده‌روی که به امامزاده داود(ع) می‌رسد، بزرگ‌ترین ظرفیت این محله برای توسعه همه‌جانبه در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی زیست‌محیطی و کالبدی است. این روزها دفتر توسعه محله فرحزاد با همکاری اهالی و شورایاران با اجرای پروژه «تام» یا همان توانمندسازی و توسعه اجتماعی، اقتصادی و محله تلاش می‌کند مشکلات اقتصادی و اجتماعی محله را کاهش دهد. با مدیر دفتر توسعه فرحزاد و اهالی این محله درباره ابعاد و ویژگی‌های این طرح گفت‌وگو کردیم.
- توسعه محله با تکیه بر ویژگی‌های طبیعی و گردشگری
محله فرحزاد که به دلیل قرار گرفتن در مسیر کوهپایه‌ای دسترسی به امامزاده داود(ع) و وجود ویژگی‌های طبیعی مانند روددره فرحزاد، باغ‌ها، درختان سرسبز، کوچه‌های پلکانی، فضاهای تاریخی مانند حسینیه، زورخانه و وجود رستوران‌های بسیار، از دیرباز به‌عنوان یکی از گردشگرپذیرترین مناطق تهران محسوب می‌شد، یکی از همان محله‌های شهر است که ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری، کارآفرینی و رونق کسب و کار اهالی محله دارد. اگرچه این سال‌ها نام محله فرحزاد یادآور برخی آسیب‌های اجتماعی بوده است، اما مسئولان و مدیران شهری طرح‌ها و برنامه‌هایی برای رفع این آسیب‌ها با تکیه بر توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست‌محیطی این محله دارند. همان‌طور که شورای عالی معماری ـ شهرسازی تهران با تصویب طرح کاهش تراکم ساخت‌وساز به ۳ طبقه، طرح توسعه فرحزاد را براساس گردشگری مصوب کرده است. «مژگان احمدیه» مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد از طرح‌ها و برنامه‌های اشتغالزایی و توسعه گردشگری در این محله می‌گوید: «در فرحزاد رستوران‌ها و مراکز تفریحی بسیاری وجود دارد که سال‌هاست پذیرای گردشگرانی از دیگر نقاط شهر هستند. در طرح توانمندسازی اقتصادی فرحزاد، برای بهره‌مندی اهالی بومی محله از حضور گردشگران، برنامه‌ریزی کرده‌ایم. علاوه بر ساکنان قدیمی محله، اقوام مختلفی از کرد، ترکمن، لر و... در طول سالیان گذشته به فرحزاد مهاجرت کرده‌اند که همین تنوع قومی یک فرصت مناسب برای توسعه محله است. هماهنگی‌هایی با چند رستوران انجام شده تا بانوان وجوانان هنرمند ساکن فرحزاد از فرهنگ‌های مختلف بتوانند در ارائه خدمات مرتبط با زنجیره ارزش غذایی و به‌ویژه طبخ غذاهای محلی با پوشش اقوام در فعال‌تر شدن رستوران‌ها همکاری کنند. »
- کارآفرینی برای بانوان
اشتغالزایی برای بانوان فرحزادی با همکاری رستوران‌های محله، تنها راهکار موجود برای کارآفرینی در فرحزاد نیست. راه‌اندازی صندوق توسعه محله یکی دیگر از اقداماتی است که تأثیر بسزایی در کارآفرینی خواهد داشت. احمدیه می‌گوید: «اکنون صندوق توسعه محله با ۲۰ عضو از بانوان توانمند فرحزاد در ۳ حوزه طراحی و دوخت، صنایع غذایی و معرفی فرهنگ راه‌اندازی شده است. به‌طور کلی حدود ۲۰۰ نفر از اهالی محله که در این ۳ حوزه توانمند هستند، شناسایی شده‌اند که با راه‌اندازی ۲ صندوق توسعه دیگر، ۴۰ نفر از این افراد هم برای ورود به بازار کارآفرینی و درآمدزایی انتخاب می‌شوند. در صندوق توسعه محله، شرایط برای اعطای وام به کارآفرینان فراهم می‌شود تا علاوه بر درآمدزایی برای خود، زمینه درآمدزایی دیگر اهالی توانمند محله را هم فراهم کنند. » این طرح با استقبال خوب اهالی و به‌ویژه بانوان هنرمند فرحزاد هم روبه‌رو شده است. «رعنا زارعیان» یکی از همان بانوان هنرمند محله است که با هنر آشپزی و طبخ غذاهای محلی می‌خواهد وارد عرصه کارآفرینی شود. او از دلایل استقبال بانوان محله از این طرح می‌گوید: «سال‌ها در محیط خانه با تهیه انواع ترشی بخشی از هزینه‌های زندگی را تأمین کرده‌ام. در فرحزاد رستوران‌های زیادی وجود دارد که ما می‌توانیم محصولات خانگی‌مان را به این رستوران‌ها ارائه کنیم و با پخت غذاهای محلی اقوام مختلف درآمد بیشتری کسب کنیم. این روزها دوره‌های آموزشی این حوزه با مشارکت بانوان محله در حال برگزاری است و امیدواریم به‌زودی همگی به‌صورت جدی وارد بازار کار شویم. »
- نوسازی با حفظ باغ‌ها
یکی از مهم‌ترین محورهای پروژه توسعه محله فرحزاد، نوسازی بافت فرسوده با شرط حفظ پوشش گیاهی، درختان، باغ‌ها و باغ‌راه‌های فرحزاد است. از طرفی بافت فرسوده فرحزاد، همان خانه‌ها و آلونک‌های قد و نیم‌قدی که در محدوده خیابان‌های تبرک، حسینیه، امامزاده داود(ع)، کوهسار، لآلی و... قرار گرفته‌اند، نیاز به نوسازی و مقاوم‌سازی دارد که باید با شرط حفظ پوشش گیاهی و باغ‌های دل‌انگیز فرحزاد انجام شود. مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد در این‌باره می‌گوید: «علاوه بر اهمیت حفظ درختان فرحزاد برای محیط‌زیست شهر، هنوز شغل برخی از اهالی محله باغداری است. آنها با درآمدزایی از باغ‌های توت، شاتوت، خرمالو و برگزاری بازارچه‌های نوبرانه روزگار می‌گذرانند. بنابراین نوسازی محله فرحزاد باید با شرط حفظ حریم روددره و باغ‌ها و پوشش گیاهی وتوپوگرافی فرحزاد انجام شود. اکنون در طرح جامع سه بعدی محله فرحزاد که ابتدا توسط سازمان نوسازی شهر تهران و در نهایت توسط شورای عالی معماری شهرسازی به تصویب خواهد رسید، برای پهنه‌های مسکونی و غیرمسکونی فرحزاد مجوز ساخت بنای ۳ طبقه بر اساس پهنه R۱۱۲ ارائه می‌شود تا آسیبی به پوشش گیاهی و ویژگی‌های طبیعی فرحزاد به‌عنوان یکی از ریه‌های تنفسی شهر وارد نشود. »
- همه اقوام محله برای توسعه بوم‌گردی
یکی دیگر از ظرفیت‌های فرحزاد در حوزه توسعه گردشگری، برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی بوم‌گردی با شناسایی خانه‌های سنتی این محله است که می‌تواند به اشتغالزایی و درآمدزایی بیشتر اهالی محله کمک کند. «زهره فرحزادی» یکی از اهالی محله فرحزاد می‌گوید: «بوم‌گردی می‌تواند علاوه بر گردشگران تهرانی، پای گردشگران دیگر شهرها و مناطق کشور را به فرحزاد باز کند. از طرفی چون محله فرحزاد در مسیر قدیمی دسترسی به امامزاده داود(ع) قرار دارد، برای بانوان هنرمند و کارآفرین محله امکان برگزاری بازارچه‌های سنتی برای ارائه محصولات مختلف فراهم می‌شود. من در خانه محصولات غذایی مختلف آماده می‌کنم اما فضای مناسبی برای فروش این محصولات ندارم. یکبار به بازارچه‌ای در سعادت‌آباد رفتم اما اگر این بازارچه‌ها در محله ما برپا شود، بانوان بسیاری از آن استقبال می‌کنند. » مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد از برداشته شدن گام‌های نخست برای توسعه بوم‌گردی در این محله می‌گوید: «توسعه بوم‌گردی در فرحزاد تنها به شناسایی خانه‌های سنتی محله محدود نمی‌شود. حضور اقوام مختلف در فرحزاد یک فرصت جدی برای فعالیت در این حوزه است. با شناسایی چند خانه سنتی و برگزاری جشنواره‌ای به نام «همه اقوام محله ما» شناخت اقوام از توانمندی‌های یکدیگر و زمینه گفت‌وگو با اقوام مختلف در محله، فراهم و به‌زودی پس از خروج از شرایط کرونا نشست‌هایی با استارتاپ‌های گردشگری برگزار می‌شود. »
- کارآفرینی علیه آسیب‌های اجتماعی
اگرچه تجمع معتادان و کارتن‌خواب‌ها در حاشیه روددره فرحزاد با همکاری اهالی محله، شورایاران و مسئولان شهری و انتظامی، کمرنگ‌تر از سال‌های گذشته شده، اما هنوز هم تجمع آنها و مصرف گروهی موادمخدر، نگرانی شماره یک اهالی محله است. با وجود این، یکی دیگر از شاخص‌های پروژه تام محله فرحزاد، توانمندسازی اجتماعی محله با هدف کاهش این آسیب‌هاست. احمدیه از تشکیل ۳ کارگروه برای افزایش حضورپذیری در حاشیه روددره فرحزاد وکاهش آسیب‌های اجتماعی می‌گوید: «۳ کارگروه حفاظت از محیط‌زیست روددره، کارگروه ورزشی ـ هنری کودک وجوانان و کارگروه کارآفرینی برای تحقق این هدف تشکیل شده است. بیشتر اعضای کارگروه حفاظت از محیط‌زیست را بانوان محله تشکیل داده‌اند. آنها با همکاری دیگر اهالی برای حفظ نظافت روددره، تبادل فرهنگ اقوام مختلف، ارتقای همبستگی اجتماعی و... تلاش می‌کنند. وظیفه کارگروه ورزشی ـ هنری، مناسب‌سازی و تشویق کودکان وجوانان هنرمند و ورزشکار مستعد محله به فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی است. به‌عنوان مثال، یکی از مربیان فوتبال محله، به‌صورت داوطلبانه پا پیش گذاشته تا تیم فوتبال جوانان روددره فرحزاد را آموزش دهد. » مدیر دفتر توسعه محله فرحزاد از کارگروه کارآفرینی می‌گوید: «بیکاری یکی از مهم‌ترین عوامل رشد بزهکاری و آسیب‌های اجتماعی است. برای حل این معضل، اعضای گروه کارآفرینی علاوه بر جوانان توانمند، با همکاری سمن‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد محله، توانمندسازی و کارآفرینی افرادی که ازبند اعتیاد رها شده‌اند را هم در دستور کار قرار داده‌اند. »