یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که در پهنه رودکی از سوی کارشناسان دنبال می‌شد ساخت پیاده‌راه شهریار بود؛ پروژه‌ای که در قالب ۲ فاز دنبال شد و در نخستین روزهای تابستان با حضور شهردار تهران فاز نخست آن به بهره‌برداری رسید.
- مصداقی بر شعار «تهران، شهری برای همه»
دومین روز تابستان ۹۹ در تاریخ فرهنگ و هنر پایتخت یک تاریخ ماندگار است. این روز با افتتاح پیاده‌راه شهریار در دل پهنه رودکی آغاز شد. خیابانی که تا پیش از این محل تردد خودروها و توقف تاکسی‌های زردرنگ بود حالا به پیاده‌راهی زیبا و چشمنواز تبدیل شده است.
ایجاد پهنه فرهنگی رودکی در قلب شهری که این روزها در کنار حرکت افسارگسیخته‌اش به سمت و سوی تجاری شدن، شاهد پویایی کانون‌های فرهنگی است، می‌تواند نویدبخش اتفاقات خوب باشد. همان‌گونه که شهردار تهران در مراسم بهره‌برداری از پیاده‌راه شهریار با ابراز خرسندی از به سرانجام رسیدن این پروژه گفت: «شاید پروژه پهنه رودکی در ردیف پروژه‌های کوچک‌مقیاس قرار بگیرد، اما باید قبول کرد که به لحاظ فرهنگی تأثیر بسزایی بر جامعه خواهد داشت. »
«پیروز حناچی» مناسب‌سازی صورت‌گرفته در پیاده‌راه شهریار را بسیار مطلوب ارزیابی کرد و اظهار می‌دارد: «این پیاده‌راه به‌عنوان یک فضای عمومی شهری از شرایط مناسبی برای تردد شهروندان معلول برخوردار است. هرچند همین مناسب‌سازی کمی زمان اجرای پروژه را طولانی کرد، اما به جرئت می‌توانیم بگوییم پیاده‌راه شهریار مصداق شعار تهران، شهری برای همه است. »
شهردار تهران در ادامه با اشاره به نزدیکی ۲ ایستگاه مترو به پیاده‌راه شهریار از شهروندان تهرانی خواست برای حضور در این پیاده‌راه تا حد امکان از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند.
پیاده‌راه شهریار در فضایی زیبا برای دورهمی اهالی فرهنگ و هنر آماده کرده است، اما حضور دستفروشان در این نقطه یک عامل تهدیدکننده محسوب می‌شود؛ موضوعی که حناچی هم منکر آن نشد و در این‌باره می‌گوید: «در چنین فضاهایی باید با ضابطه بستر عرضه محصولات مرتبط را دنبال کنیم. »
پهنه رودکی نخستین پهنه فرهنگی و هنری پایتخت ایران است، اما قرار است نمونه‌های مشابه در نقاط دیگر تهران هم ایجاد شود. شهردار تهران در حاشیه مراسم افتتاح پیاده‌راه خیابان شهریار می‌گوید: «تهران براساس طرح تفصیلی و جامع یک محور فرهنگی‌ـ تاریخی دارد که از لاله‌زارنو آغاز و به انتهای بازار ختم می‌شود. طبق برنامه مصوب شورای‌شهر تهران ساخت این محور در دستور کار قرار گرفته است. علاوه بر این، ساخت محور دیگری به‌عنوان محور فرهنگی‌ـ تاریخی در ری از چشمه‌علی تا حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفته است. »
- تمام‌قد در خدمت فرهنگ و ادب
رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران کسی بود که از ابتدا این پروژه را مطرح و از آن حمایت کرد. «محمدجواد حق‌شناس» می‌گوید: «خوشحالیم در تیرماه ۹۹ شاهد بهره‌برداری از پیاده‌راه شهریار در دل پهنه رودکی هستیم. »
او با اشاره به برگزاری بالغ بر ۴۰ جلسه هم‌اندیشی در ابتدای شروع پروژه از جلب مشارکت حوزه‌های مختلف مدیریتی برای به سرانجام رسیدن این پروژه ادامه می‌دهد: «پهنه محوری فرهنگ و هنر امروز در قالب پهنه رودکی در تهران بزرگ شکل گرفته است؛ پهنه‌ای که از خیابان حافظ و خیابان ولی‌عصر(عج) در محور شرقی و غربی شروع می‌شود و به خیابان انقلاب و نوفل نوشاتو در محور شمالی و جنوبی ختم می‌شود. »
پیاده‌راه شهریار نخستین فاز پهنه رودکی است که از این پس میزبان هنرمندان و علاقه‌مندان به هنر خواهد بود، اما حق‌شناس اظهار امیدواری می‌کند که با بهره‌برداری از فازهای بعدی این پهنه شاهد تحول عظیمی در حوزه فرهنگ و هنر پایتخت باشیم و این پهنه تمام‌قد در خدمت فرهنگ و ادب و هنر کشور باشیم.
ایجاد پاتوق‌های فرهنگی و هنری برای دورهمی‌های هنرمندان و اهالی فرهنگ و ادب از دیگر اهداف اولیه شکل‌گیری پهنه رودکی بود که امروز با بهسازی و نوسازی بناهای تاریخی و ایجاد کافه در آنها به سرانجام رسیده است و اتنظار می‌رود تعداد این مراکز در فاز دوم پروژه افزایش یابد. حق‌شناس می‌گوید: «آماده‌سازی بستر این پهنه کار مدیران شهری بود و برنامه‌ریزی برای پویایی آن برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان یکی از بهره‌برداران است. »
او با اشاره به وجود تالار رودکی و تئاتر شهر به‌عنوان بزرگ‌ترین مجموعه‌های فرهنگی و هنری در تهران می‌افزاید: «امیدواریم با شکل‌گیری پهنه رودکی چراغ این دو مجموعه فرهنگی بیش از پیش روشن باشد و میزبان هنرمندان و هنردوستان باشند. »
- جلب مشارکت شهروندان محلی ضروری است
«خسرو طالب‌زاده» عضو شورای راهبردی پهنه رودکی نیز در حاشیه بهره‌برداری از پیاده‌راه شهریار می‌گوید: «ما امروز شاهد افتتاح فاز نخست پیاده‌راه شهریار هستیم و فاز بعدی به‌زودی اجرایی خواهد شد. » به گفته طالب‌زاده جدا از پیاده‌راه در سایر بخش‌های پهنه رودکی دیگر ساخت‌وساز چندانی صورت نمی‌گیرد، بلکه بیشتر زیرساخت‌های نرم‌افزاری است که باید اجرایی شود. او معتقد است مجریان طرح تفصیلی باید برای جلب مشارکت اهالی این محدوده طرح‌های تشویقی بگذارند تا پلاک‌ها و خانه‌های ارزشمند به فعالیت‌های فرهنگی روی آورند.
- تولید محتوا را به هنرمندان واگذار کنید
در مراسم بهره‌برداری از پیاده‌راه شهریار «داریوش ارجمند» هم حضور داشت؛ هنرمندی که معتقد است اگر مسئولان دنبال اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری خاص در پهنه رودکی و پیاده‌راه شهریار هستند، باید به نظرات و گفته‌های هنرمندان گوش دهند. او ادامه می‌دهد: «اگر واقعاً قرار است در پهنه رودکی اتفاقی ویژه برای اهالی هنر و هنرمندان بیفتد، باید از این افراد در تعیین محتوای برنامه‌ها استفاده کنند. حوزه هنر یک حوزه تخصصی است و مدیران شهری نمی‌توانند برای این حوزه برنامه‌ای تهیه و تدوین کنند. »
او ادامه می‌دهد: «بستر پهنه رودکی توسط شهرداری و مدیریت شهری آماده شده است و ما قدردان این زحمت هستیم، اما تصمیم‌گیری بعد از این مرحله باید با حضور هنرمندان صورت گیرد. »
- مراقبیم پیاده‌راه شهریار بازار دستفروشی نشود
«نصرالله‌آبادیان» شهردار منطقه ۱۱ هم درباره فعالیت دستفروشان در خیابان شهریار می‌گوید: «برای چنین فضاهایی که به پیاده‌راه تبدیل می‌شوند، نظام بهره‌برداری تعریف می‌شود. امیدوارم با این نظام بهره‌برداری شاهد اتفاقات فرهنگی در آن باشیم. »
او در پاسخ به سؤال خبرنگار همشهری محله که چه تضمینی برای جلوگیری از فعالیت دستفروشان در خیابان شهریار وجود دارد، می‌افزاید: «تضمینی در این مورد وجود ندارد، اما نیروهای یگان حفاظت حضور دارند و قطعاً مانع این کار می‌شوند. »
شهردار منطقه ۱۱ در ادامه با بیان اینکه طرح پهنه رودکی جزء برنامه دوم توسعه شهرداری تهران بوده، اظهار می‌دارد: «سال ۱۳۸۳ نخستین مطالعات برای ایجاد یک فضای فرهنگی در محدوده مجموعه تئاترشهر و تالار وحدت (رودکی) آغاز شد و پس از تصویب در برنامه ۵ ساله دوم توسعه، عملیات اجرایی آن به‌عنوان پهنه فرهنگی رودکی یا پهنه هنرهای نمایشی و موسیقی، آغاز شد. »
آبادیان ادامه می‌دهد: «سیاست‌های تدوین‌شده برای پهنه فرهنگی رودکی، بر محور شهریار به‌عنوان محور فرهنگی ـ اجتماعی به دلیل وجود عناصر شاخص فرهنگی درون محدوده تأکید کرده است. از جمله برنامه‌های پیش‌بینی شده برای این محور می‌توان به تنوع و تکثر کاربری‌ها در کنار تقویت کاربری‌های فرهنگی، تقویت دسترسی‌های محور و کنترل حرکت سواره در راستای دسترسی مناسب عابرپیاده به مجموعه فرهنگی رودکی اشاره کرد. »
شهردار منطقه ۱۱ در ادامه اصول مورد تأکید در اجرای طرح پهنه رودکی را حفظ الگوی مسکونی موجود، مداخله نکردن در زندگی ساکنان محله و تغییر ندادن ساختار جمعیت ساکن در پهنه برشمرد و اظهار می‌دارد: «در واقع ما خواهیم کوشید در راستای سیاست افزایش حضورپذیری مردم با ایجاد کاربری‌های خدماتی مورد نیاز در محله، توجه به کاربری‌های مسکونی، تشویق به سکونت هنرمندان در پهنه در افق بلندمدت و توجه به جریان زندگی ضمن تقویت افزایش سکونت شهروندان در پهنه، از تهدید احتمالی خالی شدن پهنه از سکونت هم بکاهیم. »
او با اشاره به پیاده‌راه شهریار هم می‌گوید: «پیاده‌راه محور استاد شهریار، زمینه ایجاد فضای مکث در پهنه و احداث پلازای شهریار برای افزایش تعاملات اجتماعی را فراهم خواهد کرد. »
- بافت تاریخی و ارزشمند تهران احیا شد
«پهنه رودکی نقطه قوت حوزه هنر و فرهنگ در پایتخت است. » این صحبت‌های «زهرانژادبهرام» درباره پهنه رودکی و پیاده‌راه شهریار است. او با ابراز خرسندی از اجرای این پروژه می‌گوید: «ما در سایه اجرای این پروژه توانستیم بناهای ارزشمند تاریخی تهران را هم احیا کنیم. بناهایی مثل هتل‌بوتیک حنا و قنادی بامداد و خیلی از خانه‌های قدیمی‌که به انبار تبدیل شده بودند، اما در مسیر اجرای پروژه پهنه رودکی به کافه‌گالری‌های ارزشمند یا مجموعه‌های بوم‌گردی تبدیل شدند. »
- برنامه‌های پهنه رودکی بر اساس نظر مردم باشد
«شهربانو امانی» عضو شورای اسلامی شهر تهران هم در حاشیه افتتاح پیاده‌راه شهریار به همشهری محله می‌گوید: «ایجاد پیاده‌راه شهریار یکی از اقدامات خوب شهرداری تهران در مسیر توسعه شهر است؛ اقدام ارزشمندی که امید است با برنامه‌ریزی صحیح محتوایی زمینه کسب تجربیات مفید شهری را فراهم آورد. »
او با بیان اینکه شهر تهران امروز به پارکینگ بزرگی تبدیل شده است و اجرای چنین پروژه‌هایی می‌تواند به افزایش آرامش روحی و روانی شهروندان کمک کند، اظهار می‌دارد: «انتظار می‌رود با افتتاح پیاده‌راه شهریار شاهد بهره‌مندی خانواده‌های تهرانی از مزایای اجرای این طرح باشیم که با توجه به ماهیتش قطعاً به سلامتی شهروندان تهرانی کمک خواهد کرد. »
از روزی که طرح پیاده‌راه شهریار در پهنه رودکی کلید خورد، شهروندان و کارشناسان شهری چندان به آینده آن خوش‌بین نبودند، چراکه تجربیات مشابه این طرح مانند خیابان سی تیر و خیابان ۱۷ شهریور در تهران نتوانسته بود در مسیر درست حرکت کند. امانی هم با قبول این موضوع می‌گوید: «عامل اصلی شکست این طرح‌ها بی‌توجهی به نظرات مردم و اجرا نشدن تعهدات مسئولان به مردم و کاسبان بوده است. این نقطه ضعف نباید در پهنه رودکی تکرار شود. »
امانی می‌گوید: «گاهی اوقات مسئولان شهری برای مجاب کردن مردم آنقدر نقاط قوت یک طرح را بزرگ می‌کنند که به وقت افتتاح مردم شاهد تمام این ویژگی‌ها در طرح نیستند و همین مسئله نارضایتی آنها را به دنبال دارد. »
تمرکز بر اجرای پروژه‌های کوچک‌مقیاس محلی مورد تأکید امانی است؛ چراکه معتقد است مسیر توسعه شهری از این مسیر می‌گذرد. این عضو شورای اسلامی شهر تهران ادامه می‌دهد: «ما در بودجه ۹۹ بر اجرای پروژه‌های شهری کوچک‌مقیاس تمرکز کرده‌ایم؛ چراکه معتقدیم توسعه شهر در گروی توسعه محلی تهران است و در این مسیر نیازمند همراهی و همکاری شهروندان هستیم. »