همشهری آنلاین_ راحله عبدالحسینی: به همین دلیل هم سیاست‌های مدیریت شهری بر اجرای پروژه‌های کوچک‌مقیاس در محله‌ها متمرکز شده و اجرای پروژه‌های کوچک محلی اولویت پیدا کرده است. هرچند تا به حال پروژه‌های کوچک‌مقیاس از دید مدیران شهری مغفول نمانده اما در سایه طرح‌های بزرگ و فرامنطقه‌ای فرصتی برای پرداختن و رسیدگی به آن فراهم نمی‌شد. پروژه‌های کوچک‌مقیاس که در مقایسه با پروژه‌های کلان علاوه بر هزینه کمتر، رضایت شهروندان را در بردارد با ضرباهنگ تندی در منطقه یک از ابتدای مرداد ماه آغاز می‌شود و تا پایان سال به نتیجه خواهد رسید. در گفت‌وگو با «مجید افشاری» سرپرست معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری منطقه یک از زیر و بم این رویداد خوب باخبر می‌شویم.
درتعریف طرح تفصیلی جدید که مبتنی بر رویکرد راهبردی و ساختاری است، طرح‌ها و پروژه‌های شهر باید در مقیاس خرد و از پایین به بالا تهیه شوند. سرپرست معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری منطقه یک در این‌باره بیشتر توضیح می‌دهد: «از سال ۱۳۹۸ تا سال ۱۴۰۳ برنامه پنجساله سوم توسعه شهر تهران در حال اجراست. یکی از اصول در اجرای برنامه سوم، تعریف پروژه‌ها از پایین به بالاست. در توضیح بیشتر باید بگویم که طرح‌ها در کلانشهر تهران از سوی مدیران نیازسنجی و تعریف می‌شد. رویکرد در برنامه سوم به این‌گونه است که مسائل و مشکلات از محله‌ها شناسایی شود و بعد از بررسی قابلیت اجرای پروژه، تعریف شود.» «سیدحمید موسوی» شهردار منطقه یک نیز در این زمینه این‌طور عنوان می‌کند که شکل‌گیری پروژه‌ها در مقیاس خرد در محله‌ها، سبب کارآیی بیشتر آنها و از طرفی صرف هزینه درست منابع درآمدی در شهر خواهد شد. بنابراین ما باید ناحیه به ناحیه و محله به محله پروژه‌های خرد که اثربخشی آن برای شهروندان بالاست دریافت کنیم و براساس بضاعت شهرداری و مشکلات منابع درآمدی که داریم بتوانیم آنها را به سرانجام برسانیم.
- گام نخست شناسایی مشکلات محلی
برای شناسایی مشکلات محلی باید به دل محله‌ها رفت و از مشکلاتی پرسید که شهروندان با آنها، مواجه و به دنبال راهی برای رفعشان هستند. افشاری درباره چگونگی شناسایی مشکلات شهروندان برای اجرای پروژه‌های کوچک مقیاس می‌گوید: «شناسایی مسائل و مشکلاتی که شهروندان در محله‌های خود دارند از طریق دریافت بازخوردها از جانب اهالی محله صورت می‌گیرد. ضمن اینکه هدف این است که بتوانیم با هزینه کم به رفع مشکلات بیشتر بپردازیم. مشکلاتی که در نگاه کلان، بسیار جزئی به نظر می‌رسد ولی برای شهروندان آن محله در اولویت است.»
برنامه پنجساله سوم توسعه شهر تهران ۳ اصل مهم دارد که شامل تمرکز بر مسائل مهم‌محله‌ها، توجه به برنامه‌ریزی از پایین به بالا و توجه به برنامه‌ریزی مسئله محور و پرهیز از برنامه‌ریزی جامع است. با هزینه هنگفت، یک پروژه در شهر تهران اجرا می‌شود در حالی که با همان هزینه، ده‌ها پروژه خرد و کوچک در محله انجام می‌شود که به مراتب تأثیر بیشتری در زندگی روزمره و رضایت خاطر شهروندان دارد. افشاری ادامه می‌دهد: «از طریق سامانه‌های ۱۳۷ و ۱۸۸۸، شورایاران به‌عنوان بازوی ارتباطی شهروندان و مدیران شهری، مدیران محله و انجمن‌های مردم‌نهاد نظر شهروندان محله دریافت می‌شود. در مرحله نخست بیشتر رابطان ما با شهروندان اعضای شورایاری و مدیران محله هستند.»
- کم‌برخوردارها در اولویت
رویکرد مهم دیگر تمرکز بر محله‌های کم‌برخوردار است. به‌طور کلی محله‌ها به ۳ دسته برخوردار، کم‌برخوردار و محروم دسته‌بندی می‌شود. مشکلات محله‌های کم‌برخوردار که در رده محله‌های دارای بافت فرسوده قرار می‌گیرند، پیش از این از سوی دفاتر نوسازی محله احصا شده است. شورایاران این محله‌ها نیز مسائل اصلی محله را مطرح کرده‌اند. «پیروز حناچی» شهردار تهران نیز پیش از این گفته بود اولویت پروژه‌های توسعه محلی با محله‌های کم‌برخوردار است. افشاری در توضیح بیشتر می‌گوید: «پس از جمع‌آوری مشکلات محله‌ها و تعریف پروژه‌های کوچک‌مقیاس محله‌ای، پروژه‌ها از سوی شهرداری منطقه تأیید شده و حالا منتظریم با اختصاص بودجه برای آنها از سوی شورای شهر، پروژه‌ها اجرایی شود. در محله‌های برخوردار سیاست تبعیض مثبت به نفع محله‌های کم‌برخوردار اجرا می‌شود.» محله‌های محروم با بافت فرسوده در منطقه یک شامل چیذر، امامزاده قاسم(ع)، دربند، گلابدره و قیطریه می‌شود. سند توسعه برای این محله‌ها از سوی دفاتر توسعه محله‌ای تعریف شده‌است و حالا باید کارهای اجرایی آن انجام شود. افشاری در مورد محله‌های برخوردار هم این‌طور توضیح می‌دهد: «برخوردار از نظر امکانات محله‌ای از جمله سرانه فضای سبز، فرهنگی، اجتماعی، عمرانی و ورزشی است. شاید کسی اسم محله قیطریه یا چیذر را بشنود در ذهنش محله برخوردار تلقی شود، در حالی که این محله با داشتن بافت فرسوده در رده محله برخوردار دسته‌بندی نمی‌شود.»
- همکاری شهروندان اساس کار است
شهروندان در طرح‌های کوچک مقیاس محله‌ای چه نقشی دارند؟ سرپرست معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهری منطقه یک در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «اساس تعریف طرح‌های کوچک مقیاس محله‌ای برمبنای مشارکت شهروندان است. برخی از پروژه‌های کلان در تهران صرفاً از سوی شهرداری انجام می‌شود. اما در طرح‌های کوچک مقیاس محله‌ای مشارکت صددرصدی شهروندان لازم و ضروری است و بدون مشارکت شهروندان اجرای این پروژه‌ها عملی نیست. نیازسنجی برای اجرای طرح‌های کوچک مقیاس محله‌ای مدتی است که آغاز شده. در محله‌هایی که بافت فرسوده دارند، تهیه سند توسعه محلی از ۲ سال پیش آغاز شده و به اتمام رسیده‌است. در محله‌های دیگر بررسی مشکلات در جلسات یک ماه پیش به تأیید شورایاری محله‌ها رسیده‌است. به محض تصویب بودجه در شورای‌شهر اجرای طرح‌های کوچک مقیاس محله‌ای در منطقه ما تا اول مرداد ماه آغاز می‌شود. پایان طرح‌های کوچک مقیاس محله‌ای در برنامه زمانبندی تا آخر سال در نظر گرفته‌است.» افشاری می‌گوید: «منطقه یک جزو نخستین مناطقی است که طرح‌ها را آماده کرده و به امضای شورایاران رسانده و تحویل مدیر کارگروه برنامه و بودجه و شورای‌شهر داده است.»
- از مناسب‌سازی بوستان تا ساخت پاتوق محله
نگاهی به درخواست شهروندان و تعریف پروژه‌های کوچک مقیاس محله‌ای در منطقه یک نشان می‌دهد که مشکلات بیشتر در چه زمینه‌ای است و پروژه‌ها چطور تعریف می‌شود. افشاری می‌گوید: «موضوعات مهم در حوزه فنی و عمرانی شامل مناسب‌سازی پیاده‌روهای شهری برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، معلولان و سالمندان، در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک، ساخت و تجهیز پارکینگ‌های محلی و مسیرهای دوچرخه‌سواری، در حوزه خدمات شهری، ساخت و تجهیز فضای سبز و بوستان‌های محلی و میدان‌های میوه و تره‌بار، در حوزه اجتماعی و فرهنگی، ایجاد کوچه‌های سبز و ایمن، کوچه‌های امن و سالم دوستدار کودک و کاربری‌های فرهنگی کوچک مقیاس، در بحث معماری و شهرسازی، ایجاد و تجهیز پاتوق محله‌ها را شامل می‌شود.»
- نگاهی به برخی از پروژه‌های کوچک مقیاس به تفکیک محله‌ها
- فرمانیه: تعریض معابر پیاده‌روی خیابان دوقوز و دیباجی، آسفالت خیابان پاسداران، احیای روشنایی فضای سبز حاشیه شمالی بزرگراه صدر.
- حصار بوعلی: گذر فرهنگی نیاوران، اصلاح هندسی معابر منتهی به اطلس مال، ساخت بازار میوه و تره‌بار در میدان شکوفه، ایجاد مسیر دوچرخه‌سواری از ابتدای کاخ نیاوران تا میدان نوبنیاد و از چهارراه پاسداران تقاطع لواسانی تا تقاطع کامرانیه.
- زعفرانیه: اصلاح هندسی خیابان آصف، ساماندهی پیاده‌روهای خیابان پسیان و اکبری، تجهیز سوله ورزشی پارک ریحانه، بهسازی کتابخانه سرای محله زعفرانیه، کفپوش چمن مصنوعی زمین کنار رودخانه.
- محمودیه: بهسازی پیاده‌روی خیابان مقدس اردبیلی، اصلاح نهر خیابان صهبای اصفهانی، بهسازی چمن مصنوعی سرای محله.
- اوین: تعویض کفپوش زمین چمن محله اوین، ساخت پارکینگ مشارکتی روبه‌روی حسینیه اوین، ساخت فضای سبز کنار ورزشگاه اوین، ایجاد پاتوق محله، زیباسازی پله‌های کوچه امامزاده.
- هزارسنگ (کوهسار) :ایجاد ایستگاه آتش‌نشانی و امداد، ساخت میدان میوه تره‌بار و نانوایی، ایمن‌سازی دیواره خیابان هزارسنگ.
- درکه: ایجاد پارکینگ روباز در خیابان شهید موسوی مطلق، تکمیل زیباسازی جدول‌های کناری و رفیوژ میانی خیابان احمدپور.
- ولنجک: بهسازی بوستان عدالت، ایجاد مسیر دوچرخه‌سواری از خیابان ولی‌عصر(عج) تا پارک‌وی و از خیابان فلاحی به سمت مقدس اردبیلی.
- دربند: ایجاد پاتوق محله در باغ شاطر، ایمن‌سازی دیواره مسیل دربند.
- گلابدره: ایجاد چمن مصنوعی بالای سورتمه، ترمیم چمن مصنوعی سرای محله بوکان.
- امامزاده قاسم(ع) :بهسازی میدان امامزاده قاسم(ع)، ساماندهی پایانه میدان امامزاده قاسم(ع)، ایجاد بوستان محلی در نبش خیابان یاس، تجهیز درمانگاه جنب سرای محله.
- جماران: ایجاد مرکز نوآوری و رشد در بوستان جمشیدیه، ساخت پارکینگ همسطح مجاور پارک جمشیدیه، جدول‌کشی و ساخت پیاده‌رو خیابان حسنی‌کیا.
- نیاوران: ساخت بوستان محله‌ای در خیابان اقاقیا، روکش آسفالت خیابان جبلی، زیباسازی میدان ده نیاوران.
- دزاشیب: روکش آسفالت خیابان آثار، مرمت پیاده‌روهای خیابان دزاشیب، روکش آسفالت خیابان جهانگیر.
- دارآباد: ساخت مرکز اورژانس در خیابان افتخاری.
- کاشانک: چمن مصنوعی ورزشگاه شهدای کاشانک، ساخت مخزن آب آشامیدنی اضطراری در بوستان پردیس، بهسازی میدان کاشانک و آبنمای آن.
- شهرک نفت: مرمت پیاده‌رو خیابان کوهستان یکم، دوم و سوم، روکش آسفالت خیابان یاران یکم، مرمت دیوار سنگی خیابان یاران، کف‌کشی نهر خیابان محک.
- گلها: مرمت پیاده‌رو خیابان یاسمن، نصب سرعتگیر خیابان مژدی.
- تجریش: ساماندهی پیاده‌رو میدان تجریش تا میدان قدس، بهسازی سنگفرش کوچه محمودی از خیابان شریعتی تا امامزاده صالح(ع)، ساخت زورخانه با مشارکت سرمایه‌گذار در ضلع جنوبی میدان تجریش، بهسازی روددره مقصود بیگ.
- باغ فردوس: ایجاد مرکز فن‌آوری موزه پروفسور حسابی، بازطراحی بوستان قلمستان برای تبدیل به بوستان آسیایی.
- قیطریه: بهسازی کوچه اسدالله گودرزی، ایجاد سرعتگیر در خیابان صبا.
- حکمت: نصب پل عابر تقاطع حکمت اندرزگو، ساخت سرویس بهداشتی در ابتدای خیابان صبا.
- چیذر: ایجاد فضای ورزشی غیرمسقف در باغ انصاری، استقرار گلدان در رفیوژ میدان سرچمن و میدان امامزاده، ایجاد چمن مصنوعی، ساخت پاتوق محله در میدان چمن.
- اراج: ساخت پاتوق محله.
- ازگل: ساماندهی میدان ازگل، ساخت زمین ورزشی جنب میدان میوه و تره‌بار، ساخت پاتوق محله در خیابان‌های مدرسه و گلستان دوم.
- محله سوهانک: اصلاح هندسی معابر اطراف دانشگاه آزاد اسلامی.
- مسیرهای دوچرخه‌سواری که به‌عنوان پروژه کوچک مقیاس در محله‌ها معرفی شده‌است:
- بلوار ارتش از ابتدای نیروی زمینی تاشهرک لاله.
- از ابتدای سوهانک تا میدان سوهانک.
- بلوار اندرزگو از ابتدای کامرانیه تا خیابان شریعتی.
- خیابان شریعتی از بزرگراه صدر تا میدان قدس در دو طرف خیابان.
- بلوار ارتش از ابتدای نیروی زمینی تا تقاطع اراج در ضلع جنوب.
- تقاطع خیابان لواسانی و خیابان پاسداران به سمت چهارراه پاسداران.
- خیابان باهنر از دوراهی دزاشیب تامیدان نیاوران در ضلع جنوب.
- از ابتدای میدان یاسر به سمت میدان قدس.
- از خیابان فلاحی به سمت مقدس اردبیلی وخیابان پسیان به سمت خیابان ولی‌عصر(عج).
- از ابتدای کاخ نیاوران تا میدان نوبنیاد.