همشهری آنلاین - فاطمه عسگری‌نیا: این فضای بیدفاع شهری، همان‌گونه که در گزارش‌های همشهری محله در سال‌های گذشته اشاره شده بود، جاذب آسیب‌دیدگان و محلی برای سکونت موقت بی‌خانمان‌های شهر تهران است که هرکدام با دلنوشته‌ای روی دیوارهای زهوار دررفته این فضا یادگاری از خود به جا گذاشته‌اند. این موقعیت سبب شده که زمین شیطان به جز خوابگاهی برای بی‌خانمان‌ها، مأمن مجرمان و وقوع جرم هم باشد. کشف یک جسد در این محوطه بهانه‌ای شد برای اینکه بار دیگر به دل محله هلال‌احمر برویم و درباره این نقطه بیدفاع شهری از نگاه شهروندان بنویسیم.
با اطلاع از کشف جسدی در محله هلال‌احمر راهی محله شدیم. اهالی محل گروه گروه سر کوچه‌ها و معابر محله درباره این اتفاق صحبت می‌کردند. وقتی نشانی محل جنایت را پرسیدیم همه نشانی زمین شیطان را دادند؛ محوطه چند هزار متری که بیشتر شبیه لوکیشن‌های فیلم‌هاست. نخل خشکیده‌ای که روی تپه‌های خاکی قرار گرفته و مخروبه‌هایی که در همسایگی چند کانکس است، در نگاه نخست تصویری از یک منطقه جنگی را تداعی می‌کند.
زمین شیطان در واقع یکی از نقاط بیدفاع عریض و طویل در خیابان شهید مرادی، مقابل بوستان رازی است. وقتی رسیدیم هنوز بازپرس ویژه قتل، کارشناسان پزشکی قانونی، تشخیص هویت و پلیس جنایی در زمین شیطان حضور داشتند.
«محمدجواد شفیعی» بازپرس ویژه قتل در گفت‌وگو با ما گفت: «عصر روز دوشنبه، ۶ مرداد، مأموران پسماند منطقه ۱۱ مردی را همراه با چرخ‌دستی در حال خروج از زمین متروکه و رهاشده در خیابان شهید مرادی می‌بینند. چرخ او حاوی مقدار زیادی کارتن بوده و مأموران به گمان اینکه او مشغول جمع‌آوری غیرمجاز زباله‌هاست، دستور توقف می‌دهند. مرد هراسان از هشدار مأموران پسماند با رها کردن چرخ‌دستی از محل متواری می‌شود.»
او افزود: وقتی مأموران پسماند منطقه سراغ چرخ‌دستی می‌روند با کنار زدن کارتن‌ها با پیکر بی‌جان و عریان زنی جوان روبه‌رو می‌شوند و مراتب را به کلانتری و اگاهی اطلاع می‌دهند. با حضور در محل جرم مشخص شد جسد متعلق به زنی حدودا ۴۵ ساله، معتاد و کارتن‌خواب است و شواهد جسد حکایت از قتل او در روز دوشنبه ۶/۵/۹۹ در این نقطه بیدفاع شهری در منطقه ۱۱ دارد.»
زمین شیطان یکی از اراضی بیدفاع شهری بزرگ در منطقه ۱۱است که همشهری محله ۳ سال پیش درباره وضعیت نابسامان آن گزارشی تهیه کرد. در کوچه کنار این زمین که کوچه شهید ریاحی نام دارد حدود ۳۰ خانه کوچک و فرسوده قرار دارد که به دلیل همسایگی با این زمین به خانه‌های شیطان مشهور شده‌اند. اهالی این کوچه از قدیمی‌های تهران هستند و سابقه سکونت بسیاری از آنها در این کوچه بالای ۵۰ سال است، «مجید حسینی» یکی از این اهالی می‌گوید: «از وضعیت پیش روی محله خسته شده‌ایم. هرکسی می‌خواهد خلافی کند به خاطر وجود این زمین به محله ما می‌آید. قاتل این زن را همه دیدیم، اما نمی‌دانستیم قاتل است. قبل از این سابقه حضور در محله را نداشت.»او می‌افزاید: «تکرار این جرائم و دیدن این صحنه‌ها برای بچه‌های نوجوان محله خوب نیست و تأثیر منفی روی آنها می‌گذارد.»
آقا مجید هم از وجود این زمین خالی و بلااستفاده در محله اظهار گلایه می‌کند و می‌گوید: «روزی ده بار شهردار و مدیرانش از مقابل این زمین عبور می‌کنند. آیا این وضعیت را نمی‌بینند؟! »
«حمیده محمدصادقی» یکی از بانوان ساکن در کوچه شهید ریاحی‌پور است. او هم از وضعیت ناامن محله گلایه دارد؛ چراکه فرزند نوجوانش را ۸ ماه پیش در بوستان ولایت به قتل رسانده‌اند. او می‌گوید: «قاتلانی که هنوز شناسایی نشده‌اند بعد از ضرب و شتم فرزندم او را روی ریل قطار رها می‌کنند و همین مسئله باعث مرگ فرزندم می‌شود. حالا ۸ ماه از آن جنایت می‌گذرد. من هر روز صدای فرزندم را از روی ریل می‌شنوم و مانند دیوانه‌ها به آن نقطه می‌روم وزاری می‌کنم.»
اهالی کوچه شیطان از نامی که به دلیل وجود این زمین خالی روی کوچه‌شان مانده است، اظهار گلایه می‌کنند و می‌گویند هرکسی می‌خواهد نشانی این کوچه را بدهد می‌گوید «کوچه شیطان» و همین اسم و آوازه موجب ترس مردم می‌شود.
«زهیر کامیاب» یکی از اهالی سابق این کوچه است که به خاطر مشکلات و اسم و آوازه سیاه کوچه رفتن را به ماندن در این کوچه ترجیح داده است. او می‌گوید: «خانه پدری ما در این کوچه بود، اما مجبور شدیم به خاطر این زمین دل از خانه پدری بکنیم.»
یاردیلو هم که چند روز پیش دوچرخه‌اش را در این محل به سرقت برده‌اند، می‌گوید: «هیچ‌کس صدای مردم این محل و خیابان را نمی‌شنود.»
«علی صالحی» یکی از شهروندان خیابان مرادی که خانه‌اش در همسایگی این زمین است، می‌گوید: «قبل از اینکه این زمین توسط شهرداری دیوارکشی شود به اردوگاه معتادان و سارقان خرد تبدیل شده بود. شب که می‌شد کسی جرئت تردد در خیابان را نداشت. هرچند الان هم از دیوارها بالا می‌کشند و خود را به خرابه‌های داخل زمین می‌رسانند و این مسئله سال‌های زیادی است که برای همسایگان مایه عذاب و درد شده است.»
- کاسبی مان کساد شده
دورتادور این فضای محصورشده یک آژانس کرایه اتومبیل هم فعال است که چندین بار از دیوار پشتی مورد دستبرد معتادان قرار گرفته است. یکی از رانندگان این مجموعه می‌گوید: «بلاتکلیفی این زمین باعث شده تا مجموعه ما هم نتواند تصمیم نهایی را برای تعیین تکلیف ملک بگیرد.» به گفته این راننده وضعیت ترسناک این محدوده در شب باعث می‌شود تا مسافران از مراجعه به آژانس هم خودداری کنند، چراکه کسی احساس امنیت نمی‌کند.
- ۲۰ سال بلاتکلیفی یک زمین!
دبیر شورایاری محله هلال‌احمر در گفت‌وگو با خبرنگار ما در این‌باره می‌گوید: «این عرصه وسیع رهاشده در محله هلال‌احمر حدود ۲۰ سال است که در دل محله ما به همین شکل رها شده و به‌رغم پیگیری‌های مداوم شورایاری و اهالی محل نتوانسته‌ایم شرش را از سر محله کم کنیم.»
«محمد خزائی» با اشاره به همسایگی این زمین با شهرداری منطقه ۱۱، کلانتری ۱۱۵ رازی، پلیس مبارزه با موادمخدر و فرهنگسرای رازی می‌گوید: «همه عوامل و دست‌اندرکارانی که باید این معضل را ببینند و برای رفع آن چاره‌ای بیندیشند، در همسایگی این محل قرار دارند. اما همه چشم‌ها روی این زمین و آسیب‌های اجتماعی‌زاده در دامنش، بی‌تفاوت هستند.»
به گفته او شهرداری منطقه مدعی واگذاری زمین به یکی از دانشگاه‌ها برای ساخت دانشکده یا خوابگاه شده و به خاطر همین نسبت به آن احساس بی‌مسئولیتی می‌کند. دبیر شورایاری محله هلال‌احمر ادامه می‌دهد: «دورتادور این زمین پر از چادرهایی است که محل زندگی معتادان بی‌خانمان و متجاهر شده است. زن و مرد هم ندارد. همه کنار هم در دل محله با آسودگی خاطر زندگی می‌کنند و هر از گاهی اهالی باید محل شاهد جنایت‌هایی باشند که در این نقطه از شهر اتفاق می‌افتد.»
او با اشاره به تأثیر منفی این زمین بر کیفیت زندگی اهالی محله هلال‌احمر می‌گوید: «کوچه ریاحی‌پور جنب این زمین قرار دارد؛ کوچه‌ای با بافت ریزدانه و فرسوده که در بین اهالی به خانه‌های شیطان مشهور است. این در حالی است که ساکنان این کوچه از تهرانی‌های اصیل و قدیمی هستند.»
خزایی خاطر نشان می‌کند: «در کوچه ندیمی و انتهای کوچه سعدی هم اهالی به دلیل وجود این زمین با چالش‌های بزرگ اجتماعی روبه‌رو هستند و فضای ناامنی ایجاد شده که هر لحظه امکان وقوع جرم و جنایت در آن وجود دارد.»
دبیر شورایاری محله هلال‌احمر از شهرداری منطقه می‌خواهد چاره‌ای برای این زمین بیندیشد و اهالی محله هلال‌احمر را از این وضعیت نجات دهد. او می‌گوید: «مساحت این زمین کوچک نیست و کارهای بزرگی می‌توان انجام داد که به نفع محله باشد. از ایجاد پارکنیگ گرفته تا یک بوستان محلی کوچک. درست نیست این فضا که کمتر از ۵۰متر با شهرداری و کلانتری و پلیس مبارزه با موادمخدر فاصله دارد، محل جولان معتادان متجاهر و فروشندگان موادمخدر باشد.»
- دانشگاه مالک است نه شهرداری
شهردار ناحیه ۴ منطقه ۱۱ هم در گفت‌وگو با خبرنگار ما در این‌باره می‌گوید: «این زمین در اختیار شهرداری نیست و دارای مالک خصوصی است. بخشی از این زمین در اختیار دانشگاه امیرکبیر است و پیگیر این موضوع هستیم که با حصارکشی منظم و استقرار نگهبان ثابت از حجم آسیب‌های اجتماعی آن کاسته شود.»
«محمدرضا فراقتی» با اشاره به وضعیت نابسامان کوچه مجاور ضلع جنوب زمین شیطان هم می‌گوید: «کوچه ریاحی‌پور سالیان سال است که شاهد هیچ‌گونه اقدام و برنامه خاصی در حوزه شهری نبوده است. یکی از مهم‌ترین مشکلات مردم این کوچه وجود نهری است که عمری ۵۰ ساله دارد و شهرداری ناحیه ۴ در صدد جمع‌آوری این نهر و ساخت کانیو در قالب پروژه‌های کوچک‌مقیاس محلی است.»
او ادامه می‌دهد: «کوچه ریاحی‌پور تا پیش از امسال به شبکه فاضلاب متصل نبود. امروز شاهد اجرای پروژه فاضلاب در این کوچه هستیم که بعد از تکمیل این پروژه عملیات جمع‌آوری نهر و کانیوبندی آن را شروع خواهیم کرد.»
شهردار ناحیه ۴ با اشاره به بافت فرسوده و ریزدانه این کوچه هم می‌گوید: «در ملاقات حضوری با مردم این کوچه از آمادگی شهرداری برای صدور پروانه تجمیع و نوسازی کوچه سخن گفتیم، اما کسی از این موضوع استقبال نکرد و همه خواستار بهبود وضع سیمای کوچه بودند، به همین دلیل موظفیم بنا به درخواست مردم به آسفالت کوچه و جمع‌آوری نهر اقدام کنیم که این امر در دستور شهرداری ناحیه قرار دارد.»
- انتخاب اول بزهکاران
اطراف بوستان رازی هنوز انتخاب اول بزهکاران اجتماعی است. «محمود سپایانی» فعال و کارشناس آسیب‌های اجتماعی با بیان این مطلب می‌گوید: «با ساخت بوستان رازی انتظار می‌رفت آسیب‌های اجتماعی از این بخش شهر رخت ببندند، اما همچنان کوچه‌پسکوچه‌های منتهی به بوستان رازی محل تردد بزهکاران اجتماعی مثل معتادان متجاهر و فروشندگان موادمخدر است. ضمن اینکه زنان آسیب‌دیده هم در این محل حضور دارند. این مسئله با توجه به تراکم بالای بافت مسکونی در محله هلال‌احمر موجب نارضایتی شهروندان شده است.»
او با اشاره به نقش فضاهای بیدفاع شهری در تقویت آسیب‌های اجتماعی محله هلال‌احمر می‌گوید: «فضای بیدفاع شهری موجود در خیابان شهید مرادی یکی از بزرگ‌ترین فضاهای بیدفاع شهری منطقه ۱۱ است که به دلیل داشتن مالک خصوصی نمی‌توان به این زودی‌ها انتظار بهبودی وضعیت موجود را داشت.»
این فعال اجتماعی با تأکید بر ضرورت اقدام جدی شهرداری برای بهبود این اراضی و صدور اخطار با کمک دادستانی تهران برای تعیین تکلیف آنها اظهار داشت: «شهرداری باید با کمک دستگاه قضا مالکان این فضاهای رهاشده را مجاب به تعیین تکلیف کند، چراکه در غیراین صورت باید هر روز شاهد اتفاق‌های تلخ و بدی در منطقه باشیم.»