محله زاهد گیلانی بخشی از روستای قاسم آباد بود

همشهری آنلاین- مژگان مهرابی: «مفت‌آباد» نام عجیبی است اما در سال‌های دور عنوان محله‌ای بوده که حالا از آن زمان فرسودگی‌اش باقی مانده‌است. امروزی‌ها آن را به نام محله «زاهد گیلانی» می‌شناسند اما سالمندانی که ۷۰ یا ۸۰ سال از خدا عمر گرفته باشند هنور از آن با اسم «مفت‌آباد» یاد می‌کنند. این میان برخی هم به این محله «زمین‌های مصدقی» می‌گویند. شکل‌گیری اینجا به اوایل دهه۲۰ برمی‌گردد. زمانی که حکومت قاجار برکنار شد و دولت پهلوی روی کارآمد. این‌طور که قدیمی‌های محله تعریف می‌کنند، زاهدگیلانی یا مفت‌آباد در دهه۲۰ و ۳۰ اراضی بایر و خاکی بوده‌است. تا اینکه در زمان مصدق دولت موقت اعلام می‌کند زمین‌ها رایگان است و همه می‌توانند صاحب خانه شوند. علتی که به اراضی بایر زمین‌های مصدقی یا مفت‌آباد می‌گویند، هم همین است. همین دلیلی می‌شود که افراد کم درآمد جامعه برای سکونت در این محله سوق داده شوند. از سوی دیگر پای مهاجران آذری زبان از روستاهای سراب، کلخوران و آذربایجان شرقی به اینجا باز شود. اما نحوه تملک زمین در اراضی مفت‌آباد داستان دیگری است. از قرار معلوم هرکسی با توجه به قدرت و نفوذی که داشته زمین بیشتری را صاحب می‌شده‌است. روش مشخص کردن محدوده زمین هم به این‌گونه بوده که فرد سنگی را پرتاب و با توجه به آن حیطه ملکش را تعیین می‌کرده است. کم‌کم محله رنگ و رخی به خود گرفته و تک تک خانه‌ای در آن بنا شده تا امروز که جمعیت چشمگیری در کوچه و خیابان محله ساکن هستند اما در کتاب تاریخ تهران دراین‌باره آمده است: «محله زاهدگیلانی یا مفت‌آباد تا سال ۱۳۱۱ بخشی از روستای قاسم‌آباد بوده و در واقع خارج از حصار شهر به شمار می‌آمد. پس از دوره قاجار و با روی کارآمدن پهلوی، رضا خان اغلب نمادهای حکومت قاجار را از بین برد. مصداقش دروازه شهر بود که دیوار ناصری به دستور رضا خان برداشته شد. این شد که زمین‌های بایر هم جزو شهر حساب شدند.»