همشهری آنلاین - سمیرا باباجانپور:هر سال با آغاز فصل تابستان و برداشت میوه‌های خوش‌رنگ و لعاب تابستانی، بازار کسب و کار زنان روستاهای بالادست منطقه ۵ رونق می‌گیرد. تولید مواد غذایی از میوه‌های تابستانی و ذخیره برای زمستان، رسم چندین و چند ساله زنان روستا و محله‌های قدیمی غرب تهران بوده است. امسال نیز قرار بود با برگزاری جشنواره‌های تابستانی، اقتصاد خانگی و محلی کمی رونق بگیرد که متأسفانه با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی همه محافل عمومی و دوری از تجمع‌های غیرضروری این اتفاق نیفتاد. «ابراهیم عسگری»، دهیار روستای «سولقان»، در این باره می‌گوید: «چشم امید زنان شاغل روستا که در زمینه مشاغل خانگی فعالیت می‌کنند به جشنواره «شاتوت» بود که متأسفانه امکان برگزاری آن به موجب رعایت پروتکل‌های بهداشتی در زمان شیوع ویروس کرونا نبود. بی‌شک، حمایت از این بانوان از اهداف مهم دهیاری است. خوشبختانه تلاش کرده ایم در زمینه توسعه و پایدار کردن این مشاغل، اقداماتی انجام دهیم. ایجاد «بازارچه هفتگی دائمی» در روستا از اهداف مهم ما است چون باور داریم به سبب فاصله کم سولقان با تهران و حجم ورودی بسیار بالای گردشگر به‌ویژه در ۶ ماهه نخست سال، این بازارچه می‌تواند بسیار کارآمد باشد.»
- مهارت‌های محلی و اقتصاد روستایی
مشاغل خانگی اگرچه به‌عنوان یک اقتصاد غیررسمی تلقی می‌شود و بر پایه مهارت‌های شغلی محلی استوار است، اما نقش مهمی در اقتصاد خانواده به‌ویژه خانواده‌های بی سرپرست و بدسرپرست دارد. نقطه قوت این مشاغل که برپایه تهیه غذای خانگی و صنایع دستی استوار است، فروش به موقع و یافتن بازار کار مناسب است. «فریده مؤمنی»، از زنان هنرمند محله «کن» که سال‌ها است در زمینه تولید «صنایع دستی» فعالیت می‌کند، می‌گوید: «در محله کن و دیگر محله‌های قدیمی و حتی روستاهای منطقه ۵ مانند «امامزاده داود» (ع)، سولقان، «رندان»، «سنگان» و ... صنایع دستی خاصی وجود نداشت، اما خانم‌ها همچون زنان قدیم، دستی بر «بافتنی» و «گلدوزی» داشتند. از سویی به سبب اینکه شغل اهالی این محله‌ها «کشاورزی» و باغداری» بوده است، بیشتر زنان به تولید محصولات غذایی همچون انواع مرباها، شربت و غذاهای محلی گرایش داشتند. اکنون هم وقتی از مشاغل خانگی این زنان صحبت می‌کنیم، بیشتر این مشاغل مد نظراست.»
- رئیس اداره اموربانوان شهرداری منطقه ۵ خبر داد/ آموزش بازاریابی در فضای مجازی
اگرچه پیش از شیوع ویروس کرونا، یکی از مشکلات اصلی مشاغل خانگی و محلی بازار فروش مناسب بوده است، اما این روزها این مشکل بیشتر از همیشه خود را نشان می‌دهد. به گفته کارشناسان اقتصادی، از هر ۵ شغل، ۴ شغل در روزهای کرونایی با ضرر و ورشکستگی روبه‌رو شده‌اند. هرچند مشاغل خانگی جزو مشاغل غیررسمی تلقی می‌شوند و شاید جایگاه خاصی در میان آمارها نداشته باشند، ولی ضررو زیان جبران ناپذیری را متحمل شده‌اند.
«فرزانه لشکری»، رئیس اداره اموربانوان شهرداری منطقه ۵، درباره حمایت از مشاغل خانگی می‌گوید: «در بررسی‌هایی که انجام داده ایم، کرونا تأثیر زیادی بر کسب و کار خانگی گذاشته است. سود دهی و فروش این مشاغل به صفر رسیده است. قرار بود بازارچه‌های محلی و جشنواره‌های فصلی داشته باشیم، اما همه برنامه‌ریزی‌ها تحت تأثیر شرایط جدید قرار گرفت. بیشتر این بانوان اطلاع زیادی از بازاریابی به‌ویژه بازاریابی در فضای مجازی ندارند، در نتیجه بازار فروش خود را از دست داده‌اند. برای مثال، در همین بازار سنتی «جنت‌آباد» که در اختیار زنان توانمند بی سرپرست برای تولید صنایع دستی قرارگرفته است با مشکل نبود مشتری روبه‌رو شده ایم.» رئیس اداره امور بانوان شهرداری منطقه ۵، مهم‌ترین راه حل برای گذر از این شرایط را حمایت از مشاغل خانگی در فضای مجازی می‌داند. او می‌گوید: «در اداره بانوان قصد داریم این آموزش‌ها را به‌صورت آنلاین ارائه دهیم.»
- طراحی اپلیکیشن فروشگاهی
دهیاری سولقان برای نخستین بار و برای حمایت از مشاغل خانگی و فروش محصولات خانگی، «اپلیکیشن فروشگاهی» طراحی می‌کند. «ابراهیم عسگری»، دهیار سولقان، در این باره می‌گوید: «در ۲جشنواره ایی که سال‌های گذشته برگزار شد، بسیاری از بانوان با ارائه روش‌های بازاریابی، تبلیغات مناسبی انجام دادند که اثرات آن را هم زمان برگزاری جشنواره و هم بعد از آن مشاهده کردند، اما کافی نبود، چراکه حجم تولید به‌ویژه در یک سال اخیر، بیشتر از عرضه شده است. برای همین، تصمیم گرفتیم علاوه بر معرفی این محصولات در فضای‌های مختلف اعم از مجازی و محیطی، یک اپلیکیشن فروشگاهی طراحی کنیم که ویژه ارائه همه محصولات بانوان باشد که این اقدام در مرحله تحقیق و بررسی چگونگی اجرای آن است.»
- از بازارچه محلی در کن تا جشنواره شاتوت سولقان
سال ۱۳۹۷ به همت زنان محله کن، نخستین بازارچه حمایت از مشاغل خانگی راه‌اندازی شد. این بازارچه تا ۳ روز در حسینیه بزرگ محله «دارقاضی» کن دایر بود. به گفته مسئولان برگزاری این جشنواره، استقبال خوب بود اما متأسفانه برای استمرار آن متولی پیدا نشد و این نمایشگاه نتوانست سال‌های بعد نیز برگزار شود. این بازارچه‌های کوچک محلی نه تنها فرصتی برای معرفی محصولات خانگی زنان محله است بلکه می‌تواند انگیزه ای برای تولید بیشتر و تقویت کارآفرینی زنان شود.
«فاطمه محسنی»، از زنان فعال روستای سولقان است. او چند سالی می‌شود که در زمینه تولید موادغذایی خانگی فعالیت می‌کند و توانسته مشتریان بومی و غیربومی زیادی را راضی نگه دارد. عمده محصولات او برگرفته از میوه‌ها و سبزیجات محلی و تازه روستای سولقان است. او می‌گوید: «درست کردن مواد غذایی از سبزیجات کوهی، خشک کردن آنها و تهیه مربا و شربت از شاتوت معروف سولقان یک عادت عادی بین زنان روستا بوده است. هرچند در سال‌های اخیر، کمتر شده، اما در میان زنان سولقانی و روستاهای اطراف، تهیه مواد غذایی خانگی در فصل برداشت میوه، امری عادی است. به‌ویژه در گذشته که به‌گونه‌ایی ذخیره مواد غذایی برای فصل زمستان هم محسوب می‌شد. چند سالی برای خانواده واقوام مربا و شربت و شیرینی و ... درست می‌کردم.
کم کم ازدوست، آشنا و همسایه سفارش گرفتم. ۳ سال پیش، به پیشنهاد دهیار روستا، زمانی که نخستین جشنواره شاتوت سولقان برگزار شد، زنانی که در تولید مواد غذایی خانگی و مشاغل خانگی فعال بودند، به حضور در این جشنواره دعوت شدند. چند غرفه نیز برای ارائه محصولات در نظر گرفته شد. خوشبختانه آوازه این جشنواره در شهر پیچید و گردشگران و مشتریان زیادی از آن استقبال کردند بنابراین ما هم توانستیم محصولاتمان را مناسب بفروشیم و مشتریان جدید پیدا کنیم. همین موضوع انگیزه ای شد تا سال بعد فعال‌تر و پر بارتر در دومین جشنواره شاتوت شرکت کنیم. این‌بار غرفه‌های بیشتری در اختیار مشاغل خانگی روستا در نظر گرفته شد و شکر خدا استقبال هم بی نظیر بود. با همین ذهنیت، برای سومین جشنواره در سال ۱۳۹۹ آماده شدیم که متأسفانه کرونا همه چیز را برهم زد. جشنواره به صلاح دید دهیاری برگزار نشد و کلی محصول تولیدی روی دستمان ماند. اکنون کلی مربا و شربت ومواد غذایی در خانه مانده و از سویی مردم در این روزها به سبب رعایت موارد بهداشتی، کمتر از ما خرید کرده‌اند. هرچند باید بگویم که بسیار به بهداشت اهمیت می‌دهم، اما نمی‌توان به زور مردم را به خرید مجبور کرد. با این وضعیت ممکن است ماه‌ها و چه بسا تا پایان سال، کسی از ما خرید نکند.»