همشهری آنلاین- رابعه تیموری: این امر تنها گلایه شهروندان از متولیان و اداره‌کنندگان موقوفه‌ها نیست و درباره شیوه خدمت‌رسانی موقوفه‌ها پرسش‌هایی وجود دارد. حجت‌الاسلام «مرتضی صادقی» رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ری در گفت‌وگوی زیر به این پرسش‌ها و گلایه‌ها پاسخ داده است. او شفاف‌سازی را شرط لازم برای جلب اعتماد عمومی می‌داند.
مردم انتظار دارند نرخ خدمات موقوفه‌های خدماتی و به‌ویژه مراکز درمانی پایین و یا حتی رایگان باشد، اما چنین نیست و نرخ خدمات این مکان‌ها با مراکز غیرموقوفه یکسان است. دلیل این امر چیست؟
عرصه (زمین) و قسمتی از اعیان(بنا) بیمارستان‌هایی مانند آیت‌الله فیروزآبادی، فریده قربی و... برای ساخت بیمارستان وقف است، اما تأمین تجهیزات، پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان و سایر هزینه‌ها برعهده وزارت بهداشت و درمان است که برای تأمین آنها از بیماران هزینه دریافت می‌شود.
نیات بعضی از موقوفه‌ها و رقبات آنها برای پرداخت هزینه‌های درمانی است که درآمد حاصل از اجاره آنها جوابگوی بخش کوچکی از هزینه‌های درمانی بیماران نیازمند و صعب‌العلاج است. از محل درآمد این موقوفه‌ها قسمتی از هزینه درمان این بیماران را برعهده می‌گیریم. البته هزینه‌های تولد نوزادان کامل پرداخت می‌شود تا باری از دوش این خانواده‌ها برداشته شود.
گاهی در تعیین نرخ املاک خصوصی موقوفه میان اداره اوقاف و شهرداری اختلاف نظر وجود دارد و این اختلاف نظر هنگام خرید و فروش ملک مشکلاتی را برای مالک به وجود می‌آورد. چگونه می‌توان از بروز این مشکلات جلوگیری کرد؟
املاک خصوصی با نظر کارشناس دادگستری قیمت‌گذاری می‌شود و بر اساس‌درصدی که در قانون مشخص شده سهم اداره اوقاف از هزینه نقل و انتقالات تعیین می‌شود. تعیین نرخ املاک سلیقه‌ای نیست و ما بدون نظر کارشناس رسمی دادگستری قدم از قدم برنمی داریم.
لازم است این نکته را هم اشاره کنم که بیشترین درآمد موقوفات از نقل و انتقالات املاک است و اگر این درآمد نبود با اجاره املاک نمی‌توانستیم هزینه‌هایی مانند هزینه‌های سنگین درمانی یا برگزاری جلسات روضه‌خوانی را پرداخت کنیم. بسیاری از املاک فقط عرصه آنها وقف است. مثلاً مبلغ اجاره آپارتمان ۱۰۰ مترمربعی که سهم‌العرصه اش ۱۰ متر است، در طول یک قرارداد، که معمولا ۳ ساله بسته می‌شود، بسیار ناچیز است.
در تعیین اجاره موقوفات هم تابع نظر کارشناس رسمی دادگستری هستیم و در تعیین نرخ اجاره‌بها اعمال نظری نداریم، اما بر اساس قانون اعتبار هر نظر کارشناسی ۶ ماه است و اگر مستأجر ۶ ماه تأخیر در پرداخت اجاره‌بها داشته باشد دوباره و با نرخ روز کارشناسی می‌شود که معمولاً بیشتر از نرخ قبل است.
در بعضی از بناهای تاریخی شهرری مانند قلعه گبری قسمتی یا کل بنا موقوفه است و این مسئله نگهداری و رونق ظرفیت گردشگری این آثار باستانی را با محدودیت‌هایی روبه‌رو می‌کند. برای حل این مشکل چه اقداماتی انجام شده است؟
به تازگی جلسات هم‌اندیشی و مذاکرات زیادی با رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ری داشتیم و قرارداد و تفاهمنامه همکاری مؤثر و جامعی امضا کردیم که زمینه حفظ و رسیدگی به موقوفه‌های تاریخی بیش از گذشته فراهم شود. این جلب همکاری در سطوح بالاتر و میان رؤسای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان اوقاف شهر تهران انجام شده است. سعی و سیاست اداره اوقاف شهرری بر حفظ بناهای تاریخی است و برحفظ این شناسنامه‌های شهرری تأکید داریم، بنابراین هرگونه ساخت‌وساز در این مکان‌ها با هماهنگی اداره میراث فرهنگی انجام می‌شود.
مردم شهرری در تعیین نیّات وقف خود به چه میزان به رفع نیازهای روز جامعه توجه می‌کنند؟
ما به کسانی که تصمیم گرفته‌اند ملک خود را وقف کنند مشاوره می‌دهیم و او را تشویق می‌کنیم نیّات موقوفات خود را برای مواردی مانند تأمین هزینه‌های درمانی بیماران صعب‌العلاج، رسیدگی به افراد بی‌بضاعت، تأمین هزینه ازدواج ومسکن جوانان و... قرار دهند. گاهی هم موقوفه برای اجرای نیت واقف مناسب نیست و ما با تجربه‌ای که در این زمینه داریم واقفان را راهنمایی می‌کنیم. مثلاً بانویی نیت کرده بود آپارتمان ۹۰ متری خود را در مجتمعی ۱۰ طبقه وقف ساخت شیرخوارگاه کند که وقتی مشکلاتی مانند سلب آسایش همسایگان، نامناسب بودن فضا برای شیرخوارگاه و... را توضیح دادیم نیت وقف خود را تغییر داد.
در آغاز مسئولیت خود در اداره اوقاف شهرری شفاف‌سازی را به‌عنوان محور فعالیت‌های مجموعه عنوان کردید. به این هدف تا چه میزان دست پیدا کرده‌اید؟
در پایان نیمه اول و دوم هر سال گزارش درآمد و هزینه‌های بقاع متبرکه کنار در بقاع نصب می‌شود تا مردم و مستأجران موقوفات از چگونگی هزینه شدن نذورات و اجاره‌های خود مطلع شوند. شفاف‌سازی سفارش رهبر معظم انقلاب است و باعث جلب اعتماد مردم به سازمان اوقاف می‌شود.
اعتماد مردم بهترین سرمایه سازمان اوقاف است. مثلاً اگر اهالی بدانند از محل درآمد و اجاره‌های موقوفه فخرالدوله که برای پرداخت هزینه‌های درمانی نیت شده در موج دوم کرونا ۲۰۰ هزار ماسک تولید و در اختیار هیئت‌های گذاشته شده با رضایت بیشتری اجاره مستغلات موقوفه را می‌پردازند.
شهر ری مدفن حضرت عبدالعظیم(ع) و امامزاده‌های زیادی است که وجود آنها باعث رونق فرهنگ وقف می‌شود. واقع شدن این منطقه در جنوب تهران این ظرفیت را تحت تأثیر قرار داده است؟
اداره اوقاف شهرری در ثبت موقوفه‌ها و اجرای نیات واقفان در میان اداره‌های اوقاف مناطق شهر تهران در ماه‌های مرداد و شهریور امسال رتبه اول و در ۶ ماهه اول سال جاری رتبه سوم را به دست آورده است. این توفیق با وجود شیوع ویروس کرونا و قرار گرفتن منطقه در جنوب تهران اتفاق افتاده است.
ما مردم خوبی داریم که در کارهای خیر به خوبی مشارکت می‌کنند. تلاش همکارانم هم در این موفقیت و جلب مشارکت بی‌تأثیر نبوده است. آنها با وجود خطر ویروس کرونا تا دیروقت در محل کار خود هستند و به مردم خدمت می‌کنند. ما حتی برای مراجعه بیماران و همراهان‌شان که در بیمارستان فیروزآبادی به دلیل ابتلا به ویروس کرونا بستری بودند محدودیت ایجاد نکردیم و آنها برای پیگیری خدماتی مانند دریافت کمک هزینه درمان به راحتی به اینجا مراجعه می‌کنند.