همشهری آنلاین _ زهرا بلندی : «مریم خالقی» بانوی ۳۸ سالهای است که کارش را با مشارکت در گروه‌ها و مؤسسه‌های خیریه مختلف شروع و سال ۱۳۹۵ مؤسسه حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل را با نام «نهال» راه‌اندازی کرد. او از یک سال قبل فعالیت‌هایش گسترده‌تر شده و در مرکز پرتو شهرداری منطقه ۱۹ مستقر شده است. برای آشنایی بیشتر بااین بانوی خیّر و فعالیت‌هایش به مؤسسه نهال آمده‌ایم.
مؤسسه حمایت از تحصیل کودکان‌کار نهال بعد از میدان باران در خیابان مهرآور ۲ قرار گرفته است. در روزهای شیوع کرونا که بیشتر دانش‌آموزان در کلاس‌های آنلاین مدارس شرکت می‌کنند، بچه‌های این مدرسه به دلیل عدم دسترسی به تلفن همراه هوشمند، با رعایت نکات بهداشتی و فاصله اجتماعی طبق تقسیم‌بندی‌های مشخص روزانه یک ساعت به اینجا می‌آیند. ساعت نزدیک ۹ است. ا ولین گروه در حال خروج از مدرسه هستند و بچه‌های ساعت بعد شادی کنان از داخل بوستان نسترن وارد مدرسه می‌شوند. «رومینا» یکی از دانش‌آموزانی است که دوست دارد ضمن تقدیر از مدیر مدرسه، احساساتش را از حضور در اینجا ابراز کند.
این دانش‌آموز مقطع چهارم که در محله نعمت‌آباد سکونت دارد، با اشاره به اینکه همیشه دلش می‌خواست در کنار بچه‌های ایرانی تحصیل کند، اما به دلیل نداشتن مدارک لازم هویتی خواسته‌اش محقق نشده است، می‌گوید: «به پیشنهاد پسردایی‌ام که جزء دانش‌آموزان اینجا بود، از سال قبل در این مؤسسه نامنویسی کردم.» او از معلم‌های خوب و همکلاسی‌های مهربانش قدردانی کرده و می‌گوید: «از حمایت‌های خوب مسئولان این مدرسه قدردانی می‌کنم و دوست دارم روزی ما هم مانند همه بچه‌ها در مدارس دولتی درس بخوانیم. در آنجا دانش‌آموزان هدفمندتر درس می‌خوانند و این موضوع باعث می‌شود انگیزه ما برای ادامه تحصیل و معلمان هم برای تدریس بیشتر شود.»
«مسلم» یکی دیگر از بچه‌های این مدرسه است که از ۲ سال پیش با معرفی یکی از دوستانش در اینجا ثبت‌نام کرده است. این ساکن محله نعمت‌آباد می‌گوید: «دوره اول و دوم دبستان را در افغانستان گذراندم و بعد از گذشت ۵ ماه از مهاجرتمان در این مدرسه نامنویسی کردم. خدا را شکر با داشتن معلم‌های خوب رشد تحصیلی خوبی داشته‌ام. آنقدر شرایط اینجا را دوست دارم که دلم نمی‌خواهد به هیچ مدرسه دیگری بروم.»
آرزوی تحصیل در مدارس عادی
حداکثر ۸ دانش‌آموز با رعایت فاصله اجتماعی روی نیمکت‌های ۴ کلاس نشسته‌اند. بچه‌ها بدون ماسک مجوز ورود به کلاس را ندارند. به همین دلیل بیشترشان حین ورود ماسک به‌صورت زده یا در صورت نداشتن آن مستقیم به دفتر مدیر مجموعه مراجعه و ماسک رایگان دریافت می‌کنند. «شبیر» کودک ۱۰ سالهای است که از ۲ سال پیش دانش‌آموز این مدرسه است. او با اشاره به اینکه خیلی از ادامه تحصیل دادن در این مدرسه خوشحال است، می‌گوید: «سال گذشته دوره پیش‌دبستانی را گذراندم و امسال کلاس اول هستم. اینجا خانه دوم ماست. اینجا درس می‌خوانیم و از محبت‌های بی‌دریغ معلمان‌مان هم بهره‌مند می‌شویم.»
«زینب» دختر ۱۱ ساله ساکن خیابان سهیل، جزء دانش‌آموزان کلاس دوم این مدرسه است. او با اشاره به اینکه پدرش برای پیدا کردن چنین جایی خیلی زحمت کشیده است، می‌گوید: «پدرم تلاش کرد من را در مدارس بچه‌های ایرانی نامنویسی کند، اما به دلیل نداشتن شناسنامه چنین اتفاقی نیفتاد.» او از امکانات خوب اینجا یاد کرده و می‌گوید: «معلم‌ها و مدیر این مدرسه علاوه بر حمایت‌های تحصیلی، تکیه‌گاه امن برای ما محسوب می‌شوند. در این مدرسه لوازم موردنیاز تحصیل را به‌صورت رایگان دریافت می‌کنیم و کمک‌های مالی هم از ما دریغ نمی‌شود. اینجا را خیلی دوست دارم، ولی خیلی خوشحال می‌شوم که روزی بتوانم در مدارس عادی کنار بچه‌های ایرانی درس بخوانم.»
«ماریا» دختر ۱۰ ساله حاضر در این جمع است که از طریق یکی از دوستانش با این مدرسه آشنا شده. این ساکن کوره‌های آجرپزی شهرک دولتخواه که اکنون در پایه اول تحصیل می‌کند، از زحمات مدیر مدرسه و معلمانش قدردانی کرده و می‌گوید: «در اینجا راحت و بدون دغدغه درس می‌خوانیم. اینجا را خیلی دوست دارم و برای شرکت در کلاس‌ها لحظه‌شماری می‌کنم.»
۷ سال مددکاری
دست راست مدیر مرکز پرتو (مؤسسه حمایت از کودکان‌کار نهال) است و در نبود «مریم خالقی» مسئولیت مؤسسه را برعهده دارد.
با همه بچه‌ها به گرمی سلام و احوالپرسی می‌کند و غیرمستقیم تک تک آنها را زیرنظر دارد. «ناهید رضایی» مددکار ۳۵ سالهای را می‌گوییم که فعالیت خود در امور این چنینی را از ۷ سال پیش در این منطقه آغاز کرده است. رضایی با اشاره به اینکه از ۵ سال پیش با مؤسسه ایلیا در این مکان همکاری می‌کرد و با آمدن مؤسسه نهال، با این گروه همسو شده است، می‌گوید: «رشته تحصیلی‌ام امور اداری است، اما خیلی کار کردن در چنین فضاهایی و خدمت به کودکان به‌خصوص کودکانی که در نزدیکی محل سکونتم زندگی می‌کنند را دوست دارم. علاوه بر مدیریت داخلی این مجموعه در شناسایی بچه‌های بازمانده از تحصیل و جذب خیّران با گروه مشارکت می‌کنم.»
او با اشاره به اینکه بیشتر دانش‌آموزان اینجا کودکان بازمانده از تحصیل ساکن در کوره‌های آجرپزی شهرک‌های دولتخواه و اسماعیل‌آباد و دیگر محله‌های حاشیه‌ای منطقه هستند که به دلیل شرایط خاصی که داشته‌اند از تحصیل بازمانده‌اند، می‌گوید: «علاوه بر حمایت تحصیلی، برنامه بازدید از منزل هم داریم و به خانواده‌هایی که از شرایط مالی خوبی برخوردار نباشند کمک‌های مالی و معیشتی می‌دهیم. هرکدام از دانش‌آموزان پس از ورود به این مدرسه صاحب پرونده مددکاری می‌شوند که در آن شرایط خانوادگی آنها ذکر شده و مؤسسه تا جایی که در توان داشته باشد از آنها حمایت می‌کند.»
او از توزیع محلول‌های ضدعفونی‌کننده و ماسک بین خانواده‌های این دانش‌آموزان یاد کرده و می‌گوید: «من هر روز اینجا حضور دارم و ماسک همه بچه‌ها کنترل می‌شود. تمام سعی ما این است که مشکلی برای کودکان پیش نیاید.»
رضایی به اقدامات حمایتی مؤسسه که با وجود شیوع کرونا فعلاً اجرا نمی‌شوند، اشاره کرده و می‌گوید: «هر روز تا قبل از شیوع کرونا توزیع لقمه داشتیم. ورزش صبحگاهی در زمین بازی خارج از مدرسه، مشاوره فردی، بازدید از منزل و پر کردن فرم مددکاری، کارگاه کتابخوانی و... برگزار می‌شد، اما فعلاً به دلیل محدودیت‌های موجود این برنامه‌ها اجرا نمی‌شوند.»
تحقق یک رویا
رسم کمک به همنوعان و انجام فعالیت‌های خیرخواهانه به شیوه‌های مختلف را در دوران کودکی از پدر و مادرم یاد گرفتم. همیشه آرزویم این بود که من هم روزی بتوانم مثل آنها به‌صورت مستقل فعالیت‌های خیرخواهانه انجام بدهم.
«مریم خالقی» مدیر ۳۸ ساله مرکز پرتو (مؤسسه حمایت از کودکان‌کار نهال) این موضوع را بیان کرده و می‌گوید: «سال ۱۳۸۶ به رویای همیشگی‌ام سازوکار بخشیدم. راه‌اندازی یک مؤسسه برای خدمت‌رسانی به بچه‌های آسیب دیده به هدف اصلی‌ام تبدیل شد و نخستین فعالیت‌های این چنینی را با کمک به اقشار آسیب دیده، چه به‌صورت فردی و چه گروهی، با همکاری مؤسسه‌های خیریه مختلف شروع کردم.»
وی با اشاره به اینکه تا قبل از سال ۱۳۹۵ فعالیت‌هایش به همین شکل ادامه داشت تا اینکه با نوشتن یک پروپوزال (پیشنهاد پژوهشی) درباره راه‌اندازی مؤسسه نهال، مقدمات کار اصلی‌اش چیده می‌شود، می‌گوید: «ابتدا همراه گروهی دیگر، به مدت کوتاهی در ارائه خدمات آموزشی، فرهنگی، درمانی، مهارت‌های زندگی، تغذیه و... برای بچه‌های بازمانده از تحصیل کوره‌های آجرپزی شمس‌آباد مشارکت داشتم. در آن مدت با فضای حاکم در کوره‌های آجرپزی آشنا شدم و بعد از مدتی کوتاه از طریق یک تماس تلفنی به کوره‌های آجرپزی دولتخواه جنوبی دعوت شدم.
بعد از آشنایی با کودکان ساکن در این کوره‌ها و بعد از یک ماه فعالیت در سرای محله و برگزاری کلاس‌های آموزشی، فعالیت جدی خود را با ایجاد مؤسسه حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل نهال در سرای محله شهید کاظمی با حمایت از ۴۵ دانش‌آموز آغاز کردم.» وی ادامه می‌دهد: «با مشارکت خیّران ضمن برگزاری دوره‌های تقویتی برای همه مقاطع تحصیلی، اقدامات دیگری همچون پر کردن کوله‌های پشتی دانش‌آموزان با نوشت‌افزار و رفع سوء‌تغذیه و... را در دستورکار قرار دادیم.» وی با بیان اینکه آن روزها همه دبیران داوطلبانه و بدون حقوق در اینجا کار می‌کردند، می‌گوید: «روزهای پنجشنبه و جمعه که روز تعطیلی معلمان بود، به مؤسسه می‌آمدند تا به دانش‌آموزان خدمات آموزشی رایگان ارائه کنند.
خودمان به کوره‌های آجرپزی می‌رفتیم و از خانواده‌ها می‌خواستیم تا کودکان‌شان را برای استفاده از امکانات رایگان تحصیلی در این مؤسسه ثبت‌نام کنند. تعداد شاگردان در سرای محله شهید کاظمی به مرور زمان به ۸۵ نفر رسید که در همه مقاطع تحصیلی مورد حمایت قرار می‌گرفتند.» او از ورود مؤسسه نهال به فعالیت‌های مرکز پرتو و حمایت‌های خوب شهرداری منطقه ۱۹ به‌عنوان یک معجزه یاد کرده و می‌گوید: «در تمام سالهای فعالیت در کنار این بچه‌ها هیچ‌وقت احساس ثبات نمی‌کردم و می‌ترسیدم یک روز به دلیل نداشتن فضایی مناسب برای حضور این بچه‌ها شرمنده‌شان بشوم.
مدام با اداره و نهادهای مختلف مکاتبه می‌کردم، طرحم را ارائه می‌دادم و نیاز مؤسسه به یک فضای ثابت برای حمایت تحصیلی از کودکان بازمانده از تحصیل منطقه ۱۹ را مطرح می‌کردم تا اینکه از تیر سال ۱۳۹۸ با تخلیه این ساختمان توسط مؤسسه خیریه قبلی، با پیشنهاد شهرداری فعالیتمان را هم به شکل مدرسه روزانه برای ۱۳۰ دانش‌آموز پیش‌دبستانی تا پایه پنجم و هم دوره‌های تقویتی برای همه پایه‌های تحصیلی در روزهای پنجشنبه و جمعه آغاز کردیم.» وی که لیسانس ادبیات فارسی و فوق‌لیسانس مدیریت اجرایی دارد، با بیان اینکه با شیوع ویروس کرونا سازوکار این مدرسه هم مانند همه نهادها کمی تغییر کرده است، می‌گوید: «برگزاری دوره‌های تقویتی، کلاس‌های ورزشی، زبان انگلیسی، مهارت‌آموزی، کارآفرینی با چرم‌دوزی و نقاشی روی سفال و... جزء اقدامات مهمی است که با همکاری ۵۰ معلم داوطلب در این مؤسسه اجرا می‌شود.
این طرح قبل از شیوع ویروس کرونا به‌صورت ثابت در روزهای پنجشنبه و جمعه برای همه مقاطع سنی دانش‌آموزان برگزار می‌شد، اما با شیوع ویروس کرونا فعلاً متوقف شده است. کلاس‌های روزانه مدرسه هم به دلیل عدم دسترسی دانش‌آموزان به تلفن‌های همراه هوشمند، به شکل حضوری و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی طی ۴ نوبت و در هریک از کلاس‌ها با حداکثر ۸ دانش‌آموز برگزار می‌شود.» وقتی به بشقاب‌های رنگ‌آمیزی شده‌ای که روی دیوار راهرو نصب شده اشاره می‌کنیم و از او می‌خواهیم تا بیشتر درباره دوره‌های مهارت‌آموزی این مؤسسه حرف بزند، می‌گوید: «بعد از برگزاری دوره‌های هنری، مواد اولیه دراختیار بچه‌ها قرار می‌گیرد. هریک می‌توانند ضمن تولید آثار هنری، دست سازه‌های خود را در نمایشگاه‌هایی که در اینجا برپا می‌شود به فروش برسانند.»
او به یکی از نمایشگاه‌های مهمی که سال گذشته در اینجا برگزار شده اشاره کرده و می‌گوید: «سال گذشته برخی از هنرجویان، چهره هنرمندانی همچون «رضا یزدانی» و «شبنم مقدمی» را روی بشقاب‌هایشان نقاشی کرده بودند و این هنرمندان هم با حضورشان در این نمایشگاه، آثار مختص به خود را خریداری کردند.» همه کودکان این مدرسه در حال حاضر افغانستانی هستند. وقتی از خالقی می‌خواهیم تا در این‌باره توضیح بیشتری بدهد، می‌گوید: «هدف اصلی ما به‌صورت انحصاری حمایت از بچه‌های افغانستانی نبود، اما به مرور زمان تعداد دانش‌آموزان ایرانی کمتر شد و اکنون فقط ۸۵ دانش‌آموز از اتباع افغان که اغلب مدارک اقامتی و هویتی ندارند تحت پوشش ما هستند.
۶۸ دختر و ۶۸ پسر هم در اینجا تحصیل می‌کنند که برخی از آنها نتیجه شناسایی‌های خود ما بوده و برخی دیگر خودشان دهان به دهان شنیده‌اند و به اینجا مراجعه کرده‌اند.» خالقی به نیاز مؤسسه برای جذب خیّران بیشتر اشاره کرده و می‌گوید: «علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اقدامات این مؤسسه و حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل می‌توانند به این مرکز در بزرگراه شهید آیت الهی سعیدی، خروجی نعمت‌آباد، بلوار شهید ورامینی، بعد از میدان ثارالله، میدان باران، خیابان سهیل شمالی، خیابان مهرآور ۲، جنب ورزشگاه شهید باکری مراجعه کنند یا با شماره ۵۵۹۴۵۱۲۰ تماس بگیرند.»
خدمات مهم مرکز حمایت از کودکان کار
- تخصیص سرویس رفت و برگشت رایگان برای دانش‌آموزان
- توزیع سبد کالا بین خانواده‌ها
- ارائه مشاوره فردی و گروهی رایگان
- خدمات آموزشی و معیشتی در حد خوراک و پوشاک و اقلام آموزشی به دانش‌آموزان
- برگزاری کلاس‌های کارآفرینی، نقاشی روی سفال و چرم‌دوزی و فروش آثار دانش‌آموزان در نمایشگاه‌های کارآفرینی
- معاینه پزشکی مستمر دانش‌آموزان و ارائه خدمات درمانی به دانش‌آموزانی که دارای بیماری خاص هستند.