همشهری آنلاین_سارا جعفرزاده: در روزهای آینده که هوا سردتر خواهد شد، تعداد افراد بی‌خانمان، معتاد و کارتن‌خواب که به مددسراها مراجعه می‌کنند افزایش پیدا می‌کند. هر چند دلیل عمده این افزایش جمعیت مراجعه‌کننده به چنین مراکزی را می‌توان علاوه بر سرمای هوا، ترس افراد یادشده از مبتلا شدن به کرونا دانست که در نهایت ترجیح می‌دهند در مددسراها قرنطینه شوند. در این زمینه، مدیران شهری مناطق شرق پایتخت، خدمات مختلفی در مددسراها برای این افراد در نظر گرفته‌اند. خدماتی از جمله، ۲۴ ساعته شدن پذیرش این افراد، غربالگری و معاینه پزشکی، ارجاع به مراکز درمانی و اجازه اقامت در طول روز که همه این اقدامات با هدف حفظ سلامتی این افراد، جلوگیری از شیوع کرونا و پیشگیری از ابتلای این افراد به کرونا انجام می‌شود. در حال حاضر این مراکز آمادگی خود را برای پذیرش مددجویان بیشتری در فصول سرد اعلام کرده‌اند.
- سلامت افراد آسیب دیده اهمیت دارد
برخی از شهروندان در مورد افراد معتاد و بی‌خانمان دیدگاه‌هایی دارند که با واقعیت‌های موجود چندان تطابق ندارد. نظراتی اغلب شخصی و احساسی که بیشتر بر اساس موقعیت ظاهری افراد معتاد و بی‌خانمان بیان می‌شود. در شرایط کنونی عده ای از افراد جامعه، معتادان و بی‌خانمان‌ها را عامل انتقال ویروس بیماری کرونا می‌دانند. رعایت نکردن اصول بهداشتی و استفاده مشترک از برخی اقلام ولوازم هم به این گمان آنها دامن می‌زند.
در مقابل، عده‌ای عقیده دارند درست است که افراد معتاد به دلیل نداشتن سرپناه، درآمد ثابت، اعتیاد به انواع مواد مخدر و... از وضع ظاهری مناسبی برخوردار نیستند و رعایت بهداشت فردی جایی در کارهای روزمره آنها ندارد اما چه از لحاظ انسانی و چه از لحاظ اجتماعی باید بپذیریم که این گروه از افراد جامعه بیمار هستند و باید برای مداوای آنها اقدام کرد. به عقیده این افراد درست نیست در شرایطی که جامعه با کرونا دست به گریبان است، این گروه به فراموشی سپرده شوند و سهمی از امکانات و اقدامات پیشگیرانه مدیریت شهری در مقابله با کرونا نداشته باشند. همسو با این دیدگاه انسان‌دوستانه، مدیریت شهری مناطق شرق تهران خوشبختانه در این زمینه اقدامات مثبتی انجام می‌دهد.
- تنها مددسرای بانوان در شرق تهران
تعداد مددسراهایی که در پایتخت ویژه بانوان باشد محدود است، با این حال، تنها مددسرای ویژه بانوان در شرق تهران، در منطقه ۸ فعال است. «جعفر امیرآبادی‌زاده» معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۸ در این‌باره می‌گوید: «با توجه به شرایط محدوده شرق پایتخت و نبود مددسرایی برای بانوان، با همت سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران، مددسرایی ویژه بانوان در این منطقه دایر شد.»
به گفته وی، مددسرای بانوان منطقه ۸ در گذشته با ۴۰ نفر ظرفیت اداره می‌شد اما در حال حاضر برای ارائه خدمات بهتر تعداد تخت‌های این مرکز از ۴۰ به ۲۰ تخت رسیده است و در واقع این تصمیم به این دلیل گرفته شد که فضای تفریحی هم برای این افراد ایجاد شود. در حال حاضر در شرایط شیوع بیماری کرونا روزانه ۸ تا ۱۰ نفر در این مرکز پذیرش می‌شوند. این مرکز در خیابان گلبرگ، نرسیده به بزرگراه شهید باقری، داخل بوستان یاسمن واقع شده است.
- پذیرش نشدن بانوانی که بیماری واگیردار دارند
یکی از نکاتی که هنگام پذیرش بانوان در مددسرای منطقه ۸ مورد توجه قرار می‌گیرد، غربالگری این افراد از لحاظ تشخیص بیماری‌های واگیردار است.
امیرآبادی‌زاده در این‌باره می‌گوید: «نکته حائز اهمیت در پذیرش بانوان، سلامت آنهاست و با توجه به شرایط فعلی جامعه و شیوع بیماری کرونا، در هنگام جمع‌آوری بانوان بی‌خانمان و کارتن‌خواب توسط گشت‌های فوریت سازمان رفاه و خدمات اجتماعی، در همان خودروهای سیار این افراد توسط پزشک و کارشناسان غربالگری می‌شوند تا سلامت آنها از لحاظ بیماری‌های واگیردار بررسی شود. اگر فرد علائم اولیه بیماری را داشته باشد به بیمارستان و مراجع مربوطه منتقل و در صورتی‌که سلامت فرد تأیید شود به مددسرای بانوان معرفی می‌شود. » معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۸ ادامه می‌دهد: «با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، به محض ورود، این بانوان دوباره در مرکز مددسرا مورد تب‌سنجی و غربالگری قرار می‌گیرند و از خدماتی مانند غذای گرم، استحمام، خدمات مشاوره و پزشکی بهره‌مند می‌شوند. یکی از مواردی که در این مرکز رعایت می‌شود پذیرش نکردن همراه مددجو است. برخی از بانوان با فرزندان خود به این مرکز مراجعه می‌کنند که ما خدماتی برای کودکان بنا به محدودیت‌های موجود نداریم و از پذیرش کودکان در این مکان معذوریم.»
- شناسایی مکان‌های تجمع افراد بی‌خانمان
در هر منطقه از پایتخت که باشید یک گوشه دنجی وجود دارد که افراد معتاد، کارتن‌خواب و بی‌خانمان در آنجا تردد و تجمع می‌کنند و ترجیح می‌دهند دور از چشم دیگران در این مکان‌ها روز خود را بگذرانند. در منطقه ۸ این مکان‌ها شناسایی و اقدامات مستمری برای جمع‌آوری افراد معتاد و کارتن‌خواب انجام شده است.
امیرآبادی‌زاده در این‌باره می‌گوید: «بیشترین معضل در خصوص حضور بانوان معتاد، کارتن‌خواب و به‌صورت کلی بی‌خانمان در ناحیه ۳ منطقه ۸ دیده می‌شود. با همکاری سازمان رفاه و خدمات اجتماعی، گشت خودروهای سیار به‌صورت مستمر در این مکان‌ها حاضر می‌شوند و این افراد را جمع‌آوری می‌کنند. در منطقه ۸ افراد معتاد و بی‌خانمان بیشتر تمایل دارند در حاشیه بزرگراه‌ها، زیر پل‌های عابر پیاده، زمین‌های خالی و دنج تردد کنند و حضور آنها در این نقاط باعث به وجود آمدن فضای بی‌دفاع شهری می‌شود.
تمام تلاش ما در شرایط کرونا جمع‌آوری این افراد است. اگر مبتلا به کرونا باشند سازمان رفاه و خدمات اجتماعی آنها را به بیمارستان انتقال می‌دهد و در صورتی که سلامت باشند در مددسرا حضور می‌یابند تا آلوده نشوند. حضور این افراد در شرایط فعلی در جامعه ریسک بالایی دارد. در این شرایط شهروندان می‌توانند در صورت مشاهده افراد کارتن‌خواب، معتاد و بی‌خانمان با سامانه ۱۳۷ تماس بگیرند تا در اسرع وقت به وضع این افراد رسیدگی شود.»
- آمادگی در مددسرای شهید دوران
در سیزدهمین تکه از پایتخت هم در شرایط فعلی کرونا خدماتی برای افراد معتاد و بی‌سرو پناه در نظر گرفته شده است. ساختمان مددسرای این منطقه در ۳ طبقه ساخته شده و برای اوقات فراغت این افراد میزهای شطرنج و میزهای مخصوص مطالعه در سالن‌های اصلی قرار داده شده است.
«سجاد سبحانی» معاون اجتماعی و فرهنگی شهرار منطقه ۱۳ درباره ظرفیت و پذیرش افراد بی‌خانمان در شرایط کرونا می‌گوید: «در مددسرای شهید دوران، ۸۰ تختخواب برای مددجویان تدارک دیده شده است. در مواقع اضطراری حدود ۱۰۰ نفر هم به‌صورت کف خواب می‌توانند در این مددسرا حضور داشته باشند. البته هر سال با فرا رسیدن فصل سرما این نگرانی برای ما وجود دارد که تعداد افراد مراجعه‌کننده افزایش یابد.
در حال‌حاضر شرایط بحرانی نیست و ما حدود ۲۰ نفر در طول شبانه‌روز مراجعه‌کننده داریم و پیمانکار مستقر در مددسرا به‌صورت کامل این افراد را غربالگری می‌کند که اگر شخصی مشکوک به کرونا بود شناسایی و اقدامات درمانی در خارج از مددسرا برای آن شخص انجام شود.»
مددسرای شهید دوران در بزرگراه شهید دوران، روبه‌روی پلیس راهور، مجاور پارکینگ ستاد فرمان اجرای امام خمینی(ره) واقع شده است.
- تدارک خوراک برای فصل سرد
هر سال در فصل سرما تعداد مراجعان به مددسراها افزایش می‌یابد و شهرداری منطقه و پیمانکار مستقر در مددسرا باید آمادگی‌های لازم برای ارائه خدمات به این افراد را داشته باشند. سبحانی با یادآوری این موضوع می‌افزاید: «با توجه به شرایط فعلی، نگهداشت اجتماعی شهر، یکی از وظایف اصلی معاونت اجتماعی و فرهنگی است و به همین دلیل از زمان شیوع کرونا با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مددسرای شهید دوران را اداره کرده و به افراد بی‌خانمان و آسیب دیده خدمات ارائه داده‌ایم. اما امکان دارد در زمستان امسال شرایط کمی بحرانی شود یعنی از طرفی با سرمای هوا مواجه هستیم و از طرف دیگر بیماری کرونا که همین موضوع کمی کار را دشوار می‌کند. البته ما با برنامه‌ریزی قبلی برای فصل سرد آماده شده‌ایم و با توجه به اینکه امکان دارد در روزهای آینده با سرمای هوا مواجه شویم از حالا اقلام خوراکی و بهداشتی تهیه کرده‌ایم و برای این شرایط آماده شده‌ایم.»
- افزایش پذیرش مددجو با شروع پاییز
مددسرای خاوران در شهرک رضویه را بیشتر ساکنان شرق تهران می‌شناسد. بعد از ورود به شهرک رضویه، به سمت این مددسرا می‌رویم. مرکزی که سازه آن به‌صورت سوله فلزی است و وسعت زیادی دارد. وارد شدن افراد عادی در شرایط فعلی به این مددسرا کار راحتی نیست و مسئولان این مرکز معتقدند محیط این مرکز ایزوله است و امکان انتقال بیماری با ورود افراد عادی بیشتر می‌شود.
به گفته مسئولان، با وجود افزایش پذیرش مددجو همزمان با فصل پاییز و برودت هوا، تمامی شیوه نامه‌های بهداشتی برای قطع زنجیره کرونا در مددسرای خاوران همچون ماه‌های گذشته رعایت شده است. «اکبرمختاری» معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۱۵ با اشاره به افزایش مراجعه مددجویان در شب‌های پاییز می‌گوید: «مددسرای خاوران در شب‌های عادی میزبان ۳۰۰ نفر است ولی با توجه به کاهش دما در شب‌های پاییزی، در طول هفته‌های گذشته ۴۲۰ نفر در این مددسرا پذیرش شده‌اند. زمان پذیرش این مرکز از ساعت ۱۸ تا ۳ بامداد است و هر مددجو تا هر زمان که بخواهد می‌تواند در مددسرا بماند.»
- یک مورد مشکوک به کرونا
در طول این مدت در مددسرای خاوران فقط یک مورد مشکوک به کرونا شناسایی شده است. مختاری با اشاره به شناسایی این یک مورد مشکوک در میان مددجویان ادامه می‌دهد: «درصورت مشکوک بودن فرد آزمایش‌های تکمیلی با هدف کنترل به موقع بیماری انجام می‌شود و خوشبختانه با انجام اقدامات پیشگیرانه تاکنون فقط یک مورد مشکوک شناسایی شده است.
ما پیش‌بینی می‌کنیم با سردتر شدن هوا افزایش مددجو داشته باشیم که این مددسرا تا حدود ۴۶۰ نفربه‌صورت کف خواب ظرفیت دارد.» معاون اجتماعی و فرهنگی منطقه ۱۵ با اشاره به اینکه مددجو پس از نخستین خروج می‌بایست مجدداً پذیرش شود و مراحل پذیرش شامل تحویل لباس، سپردن وسایل شخصی به صندوق امانات، استحمام، ارجاع به واحد مشاوره، مددکاری و ورود به سالن را طی کند، می‌افزاید: «ارائه وعده شام و صبحانه و درصوت ماندن فرد تدارک ناهار و ویزیت پزشک از دیگر خدمات مددسرا است و شهروندان در صورت مشاهده افراد کارتن‌خواب، موضوع را به سامانه فوریتی ۱۳۷ اطلاع دهند تا با حضور مددکاران شهرداری تهران نسبت به انتقال این افراد به گرمخانه‌ها اقدام شود.»
مددسرای خاوران در ابتدای بزرگراه امام رضا(ع)، شهرک رضویه قرار گرفته است.
- تب‌سنجی توسط اسکن‌های حرارتی
مددسرای خاوران در این روزهای پر استرس و التهاب کرونا به تجهیزات تخصصی برای غربالگری مراجعان مجهز شده است. مختاری در این‌باره می‌گوید: «خودروهای گشت جمع‌آوری معتادان متجاهر که زیر نظر سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران فعالیت می‌کنند، به‌صورت داوطلبانه این افراد را به مددسرای خاوران انتقال می‌دهند و برخی هم خودشان روانه مددسرا می‌شوند.
دو دسته از افراد وارد مددسرای خاوران می‌شوند؛ یکی افراد معتاد و دیگری افراد کارتن‌خواب که برخی از آنها معتاد و برخی دیگر معتاد نیستند و صرفاً زباله‌گرد و بی‌پناه هستند. به محض ورود این افراد، ابتدا در فضای مجزایی از سالن اصلی برایشان پرونده تشکیل می‌شود تا اطلاعات هویتی فرد در پرونده ثبت شود و بعد توسط اسکن‌های حرارتی درجه حرارت بدن شخص اندازه‌گیری می‌شود و به محض مشاهده علائم بیماری فرد مورد آزمایش‌های تکمیلی توسط مراجع پزشکی معتبر قرار می‌گیرد.»
- خدمات شبانه‌روزی در منطقه ۱۴
گرمخانه‌ها یا مراکز مددسرا در ساعات معینی پذیرش مددجو داشتند اما در شرایط فعلی خدمات شبانه‌روزی در این مراکز ارائه می‌شود. «علیرضا زینی وند» مدیر اداره رفاه و خدمات اجتماعی شهرداری منطقه ۱۴ در این‌باره می‌گوید: «مددسرای منطقه ۱۴ در حال حاضر به‌صورت شبانه‌روزی به افراد آسیب دیده خدمات ارائه می‌دهد. ۸۰ تختخواب دارد و تا ۱۲۰ نفر هم ظرفیت کف خواب امکانپذیر است. در حال حاضر روزانه حدود ۵۰ تا ۶۰ نفر مددجو به این مرکز مراجعه می‌کنند و به‌صورت عادی می‌توانند تا ساعت ۶:۳۰ صبح حضور داشته باشند اما با توجه به شرایط کرونا امکانی به وجود آمده است که این افراد برای رعایت شرایط قرنطینه در طول روز در این مرکز حضور داشته باشند و از خدمات مختلف از جمله استحمام و سه وعده غذای گرم بهره‌مند شوند.»
- معرفی بیماران به مراکز درمانی
در مددسرای منطقه ۱۴ هم مانند سایر مناطق قبل از ورود مددجو اقدامات غربالگری انجام می‌شود و مددجویان از لحظه ورود تا خروج به‌صورت مکرر غربالگری می‌شوند. زینی وند می‌گوید: «در لحظه ورود مددجویان توسط پزشک و کارشناسان مستقر غربالگری و معاینه می‌شوند.
اگر فرد مشکوک به بیماری کرونا یا هر بیماری دیگری باشد برای رسیدگی بیشتر به مراکز درمانی معرفی می‌شود. نکته دیگر این است که امکان دارد فردی به‌صورت کاملاً سلامت به مددسرا مراجعه کند و بعد از چند روز اقامت متوجه علائم اولیه بیماری در او شویم که باز هم در این شرایط سلامتی فرد برای ما اولویت دارد و شخص را به مراکز درمانی انتقال می‌دهیم. برخی از مراجعان ظاهر و لباس نامناسبی دارند که در این شرایط رسیدگی به وضع فیزیکی فرد برای ما اهمیت دارد و بعد از استحمام به فرد لباس مناسب داده می‌شود. همچنین مددجویان از خدمات مشاوره و پزشکی هم برخوردارمی‌شوند و ما آمادگی این را داریم که در فصول سرد پذیرش بیشتری داشته باشیم.»
۴۶۰ نفر ظرفیت مددسرای خاوران است.
۱۲۰ مددجو می‌توانند از خدمات مددسرای منطقه ۱۴ بهره‌مند شوند.
۱۰۰ نفر ظرفیت مددسرای شهید دوران در منطقه ۱۳ است.
۲۰ مددجو می‌توانند از خدمات مددسرای منطقه ۸ که ویژه بانوان است بهره‌مند شوند.
۱۰ نفر به‌صورت روزانه در شرایط فعلی در مددسرای منطقه ۸ پذیرش می‌شوند.