همشهری آنلاین _ سمیرا باباجانپور: به‌ویژه بانوان که نسبت به این هنر و تولید محصولات چرمی بیشتر گرایش دارند. «فریبا صوفی» کارآفرین برتر منطقه ۵، بیش از ۱۸ سال است که در این حرفه فعالیت می‌کند و توانسته است با خلاقیت و طراحی‌های متفاوت، جایگاه مناسبی در صنایع‌دستی و بازار فروش چرم کسب کند.
یک نگاه خلاق، یک ایده هیجان‌انگیز و سرمایه اندک، زمینه یک کسب و کار خانگی‌ای را فراهم آورده که امروز پس از گذشت ۱۸ سال، نتیجه‌اش یک کارگاه تولیدی چرم‌دوزی است. کارگاهی که کارگرانش، همگی از زنان سرپرست خانوارند.
- از منطقه ۵ تا کشورهای عربی
فریبا صوفی ۴۴ ساله، چون خود یک بانوی سرپرست خانوار است و سختی‌های بسیاری برای رسیدن به موفقیت کشیده، باور دارد که حمایت از زنان سرپرست خانوار و آموزش و حرفه‌آموزی به آنها بهترین کمک به این قشر است. کارگاه چرم‌دوزی این بانو، از کارگاه‌های مورد حمایت امور بانوان شهرداری منطقه ۵ است. او این روزها به صادرات چرم می‌اندیشد و به گفته خودش اگر «کرونا» سر و کله‌اش پیدا نمی‌شد، اکنون نخستین محصولات چرمش را به کشورهای حوزه خلیج‌فارس صادر می‌کرد.
- ماجرای کیف دستی خوش اقبال
روایت زندگی او مانند بسیاری از زنان سرپرست خانوار از تنهایی‌اش آغاز می‌شود. او می‌گوید: «وقتی همسرم را ازدست دادم، ۲ فرزندم کوچک بودند. نمی‌توانستم کار بیرون از خانه انجام دهم. کسی نبود از فرزندانم نگهداری کند. به فکر شغل خانگی افتادم. آن روزها در «اصفهان» زندگی می‌کردم. روزی از بازار فروش چرم رد می‌شدم که به فکرم رسید کمی چرم بخرم و یک کیف درست کنم. از فروشنده شیوه دوخت را یاد گرفتم. البته خودم به خیاطی وارد بودم. یک کیف دستی کوچک با طراحی خودم آماده کردم. هنوز آن کیف را دارم. بسیار زیبا و جذاب شده بود. برای نخستین بار روی چرم، سوزن‌دوزی کرده بودم که آن را منحصربه‌فرد کرده بود. از چرم‌دوزی لذت بردم. مدتی بعد برای گرفتن تسهیلات شغل خانگی به استانداری رفتم. یادم می‌آید استاندار اصفهان وقتی کیفم را دید و متوجه شد خودم آن را دوخته‌ام، گفت: «از این مدل ۱۰۰ کیف برای روز «زن» می‌خواهیم. البته باید ۳ روزه آماده‌اش کنی.» ۱۸ سال پیش بود و برای این کار ۲ میلیون و ۵۰۰ تومان پول گرفتم. ۴ چرم‌دوز به خانه آوردم تا با هم بتوانیم ۳ روزه کار را با همان کیفیت آماده کنیم. خدا رو شکر همه چیز خوب پیش رفت و همان سال از استانداری اصفهان به‌عنوان «بانوی کارآفرین نمونه» معرفی شدم و کارم را با سازمان «میراث فرهنگی و صنایع‌دستی» آغاز کردم.»
- چتری برای حمایت زنان سرپرست خانوار
کارگاه او بیش از ۱۰ سال در خانه فعال بود. اما صوفی برای حضور در نمایشگاه‌های مختلف صنایع‌دستی و میراث فرهنگی مجبور شد به تهران مهاجرت کند. صوفی درباره آن روزها می‌گوید: «در آغاز کار، مادر و دخترم برایم کار می‌کردند. از همان ابتدا به آنها حقوق دادم. پس ازمدتی، دیگر انجام این کار درخانه مناسب نبود. چرم و مواد اولیه‌اش احتمال آتش‌سوزی را بالا می‌برد. یک کارگاه گرفتم و با حضور زنان سرپرست خانوار کار را ادامه دادم. افتخار می‌کنم که تا امروز توانستم زنان سرپرست خانوار زیادی را به بازار کار معرفی کنم. چون خودم از این قشر هستم و در این راه سختی‌های زیادی کشیدم، ترجیح می‌دهم چترحمایتی برای این زنان باشم و تا می‌توانم حمایتشان کنم.»
- یک شغل خانگی پر رونق
فریبا صوفی به‌طور تخصصی در زمینه چرم «شترمرغ» فعالیت می‌کند و براین باور است چرم‌دوزی جزو مشاغل خانگی پر درآمد و خوش آتیه است. او می‌گوید: «چرم‌دوزی هنری است که در هر جا و هر مکان همراه خالق خود است و به همین دلیل یک شغل خانگی بسیار مناسب برای افرادی است که فاقد شغل و جویای کار و درآمد هستند. انواع کیف چرم، زیورآلات، کفپوش‌های چرمی، جاکارتی، تابلوهای ساخته شده از چرم، کمربند و انواع جاسوئیچی و... از جمله مهم‌ترین و پرطرفدارترین محصولات تولیدی چرمی است. خوشبختانه تولیدات دست‌ساز چرمی به سبب تنوع، پرستیژ، دوام و زیبایی همواره مشتریان خاص خود را دارد. محصولات چرمی سال‌ها است در صنعت «مد» جا باز کرده و علاقه‌مندان خاص خودش را دارد.»
- چالشی به نام بازار فروش
او یکی از چالش‌های تولیدکنندگان محصولات دست‌دوز چرمی را تهیه مواد اولیه ارزان‌قیمت و باکیفیت عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: «مناسب نبودن بازار فروش، همواره برای تولیدکنندگان مصنوعات چرمی مشکل ایجاد کرده است و بیشتر این افراد ترجیح می‌دهند تا زمانی که سفارشی نگرفته‌اند، محصولی را تولید نکنند. البته نمایشگاه‌های فصلی و تخصصی صنایع‌دستی، بهترین فرصت برای معرفی تولیدات چرمی است که متأسفانه این روزها بحران کرونا همه این نمایشگاه‌ها را تعطیل کرده است.
- مشاغل خانگی و بحران اقتصادی
توجه به کسب وکار خانگی موجب تقویت بنیه اقتصادی خانواده می‌شود و بستری برای کار جوانان فراهم می‌کند. نکته مهم اینکه برای راه‌اندازی یک شغل خانگی هیچ محدودیت سنی وجود ندارد. تنها انگیزه، خلاقیت، پشتکار و تلاش است که سبب پیشرفت می‌شود. موضوع مشاغل خانگی در کشور ما موضوع جدیدی نیست. سال‌ها است که این مشاغل، بخشی از بازار کسب و کار را به خود اختصاص داده‌اند و توانسته‌اند جایگاه مناسبی برای خود در چرخه اقتصاد خانواده پیدا کنند. براساس مصوبات ستاد «ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی» رشته‌های مشاغل خانگی شامل صنایع‌دستی، فرش، کشاورزی، دامپروری، شیلات، خدمات، تولیدی، صنعت و فن‌آوری اطلاعات است.
بر اساس این تعریف، هر شهروند می‌تواند برای خود یک کسب وکار خانگی راه بیندازد. با همه پتانسیلی که در راه توسعه مشاغل خانگی وجود دارد اما دوام این مشاغل در بازار کار، منوط به شرایط فروش مناسب و بازاریابی حرفه‌ای است که بیشتر شاغلان از آن بی‌بهره‌اند. بی‌شک زمانی کسب و کار خانگی معنا پیدا می‌کند که سوددهی در پس آن وجود داشته باشد. سوددهی هم زمانی امکان پذیراست که بازاری برای فروش باشد. اما آیا در آشفته بازار اقتصادی می‌توان بازار مناسب برای کسب و کار خانگی پیدا کرد؟
نبود حمایت‌های مشخص از سوی ارگانی خاص و از همه مهم‌تر نبود انجمنی که بتواند نیازها و مطالبات این کاسبان خانگی را شناسایی کند و به گوش مسئولان برساند، موجب شده تا مشکلات این بخش همچنان پا برجا بماند و در آشفته بازار اقتصادی و بحران‌های ناشی از آن دوام نیاورد و ضررهای جبران‌ناپذیری را به بار بیاورد.
البته باید توجه داشت که نکته مهم در این مشاغل، خلاقیت و ارائه ایده مناسب برای انجام کار است. چه بسا کارآفرینان موفقی هستند که توانسته‌اند با مشاغل خانگی، رقیبان مهمی در صنعت تولید باشند.
باید بدانیم که تنها تولید مهم نیست. مهم‌تر از آن فروش است. اگر رضایتمندی از تولید نباشد و محصول با کیفیت ارائه نشود، فروش با مشکل روبه‌رو خواهد شد. این روزها شبکه‌های اجتماعی تبدیل به بازار فروش بسیاری از مشاغل خانگی شده است. با این وجود اگر به فکر تولید مناسب نباشیم و بازار فروش را جذب نکنیم بسیار زود ورشکسته می‌شویم.
نخستین‌کاری که مدیران شهری می‌توانند برای رونق کسب وکار خانگی انجام دهند این است که برای حمایت از تولیدکننده‌های خانگی، بستر فروش و کار فراهم کنند. البته این را هم بدانید دستفروشی مبنای ما نیست. تولید خانگی که بخواهد از طریق دستفروشی فروخته شود، دوام نخواهد داشت. در این بین، قوانین نباید دست و پاگیر باشد. آموزش، کسب مهارت، مشاوره و حمایت برای فروش می‌تواند اقتصاد خانواده و حتی اقتصاد محلی را دگرگون کند.
خوشبختانه منطقه ۵ به سبب وسعت و موقعیت استراتژیکی که برای جذب بازار سرمایه دارد، می‌تواند در زمینه تولیدات خانگی نیز موفق باشد. قشر ساکن در این منطقه از نظر اقتصادی در وضعیت متوسطی قرار دارند و از سواد مناسبی برخوردارند. در نتیجه، امکان رونق اقتصادی در قالب مشاغل خانگی در این منطقه بیشتر است.
محسن برزگر خلیلی/ مدرس و مشاور خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی