همشهری آنلاین _ سمیرا باباجانپور: فصل چینش «خرمالوی کن» آغاز شده است. خرمالوی بی‌رقیبی که جایگاه ویژه‌ای در بازارهای میوه و تره‌بار پایتخت دارد و به‌عنوان یک برند معروف برای این محصول کشاورزی، در ذهن شهروندان و میوه‌فروشان ثبت شده است. این روزها موضوع صادرات این میوه محلی به‌طور جدی از سوی باغداران کن دنبال می‌شود و مسیر خود را به بازارهای کشورهای همسایه در پیش گرفته است.
وقتی صحبت از یک خرمالوی منحصربه‌فرد به میان می‌آید، بدون اغراق باید نام این میوه نارنجی رنگ شیرین را با نام باغ‌های کن ثبت کرد. عنوانی که بسیاری از دلالان برای فروش بهتر خرمالوی دیگر شهرهای کشور از آن استفاده می‌کنند. برای مثال، خرمالوی شمال، کرج و یا حتی شیراز را به این نام می‌فروشند. تشخیص اینکه خرمالوی مورد نظر محصول باغ‌های کن است یا نه؟ از سوی مردم عادی کار ساده‌ای نیست و تنها باغداران حرفه‌ای و با ساقه می‌توانند این کیفیت را تشخیص دهند.
- امسال شهروندان بیشتر خرمالو می‌خرند
باغداران و فروشنده‌های خرمالوی کن، این روزها خبر از استقبال زیاد شهروندان از این میوه پاییزی می‌دهند. درحقیقت فروش ۲ برابر شده است. حتی به شوخی عنوان می‌کنند که شاید ویتامین‌های مفید میوه خرمالو و رنگدانه‌های آن بدن را در برابر ویروس‌ها مقاوم‌تر می‌کند که موجب شده شهروندان بیشتر خرمالو بخرند. ورود جوانان به بازار فروش این میوه محلی در غرب تهران، انگیزه برندسازی و انحصاری کردن این میوه را به نام کن بالا برده است. به‌ویژه که با از بین رفتن «توتستان»های معروف محله کن به سبب ساخت‌وسازهای بی‌رویه، خطر از بین رفتن باغ‌های خرمالو نیز دور از ذهن نیست.
«علی سیدعلی» جوان کارآفرینی که امسال محصولات خرمالوی او به کشورهای «عمان» و «روسیه» صادر شده است باور دارد کیفیت این محصول تنها نتیجه کاشت آن در زمین‌های مرغوب و باکیفیت باغ‌های کن است و اگر ۱۰۰ اصله درخت خرمالو را از کن به نقاط دیگر کشور منتقل کنند و انتظارداشته باشند محصول با کیفیت برداشت کنند، بی تردید ناامید می‌شوند. او می‌گوید: «۱۵سال است که وارد این حرفه شدم. اکنون ۵ سال است که بدون واسطه کار را دنبال می‌کنم و در این مدت هیچ رقیبی برای محصول خرمالوی کن پیدا نکردم.
تولید خرمالو انحصار محله کن نیست. برای مثال، از ۴۵۰ هکتار از باغ‌های استان مازندران، ۸ هزار و ۴۰۰ تن خرمالو برداشت می‌شود یا از ۳۰ هکتار زمین‌های زیر کشت خرمالو در باغ‌های نیاسر کاشان، امسال چیزی در حدود ۸۰۰ تن محصول خرمالو برداشت شده است. به غیر از شیراز در استان تهران هم در محدوده کرج و وردآورد، باغ‌های خرمالو وجود دارد که محصولاتشان را به بازار بزرگ میوه پایتخت منتقل می‌کنند. البته در این بین تنها میوه خرمالوی باغ‌های کن است که ماندگاری بیشتری دارد و تا اواسط دی ماه به بازار عرضه می‌شود.»
- بی انگیزگی جوانان به شغل باغداری
دو سوم از باغ‌های میوه 480 هکتاری کن، متعلق به درختان خرمالو است که از این باغ‌ها، سالانه حدود 3 هزار و500 تن خرمالو برداشت می‌شود. این مقدار برداشت برای رونق کشاورزی در محله کن کافی است. به گفته سید علی نباید فکر کنیم باغداری دیگر رونق ندارد. البته باغداران پا به سن گذاشته هنوز کلیددار باغ‌های کن هستند و جوانان به سبب نبود حمایت‌ها و انگیزه لازم، این حرفه آبا و اجدادی را چندان دنبال نمی‌کنند. با این حال به‌عنوان جوانی که سال‌ها است در این حرفه کارمی کنم، می‌توانم ادعا کنم که شغلی با درآمد مناسب دارم و اگر جوانان بیشتری پای کار بیایند بی‌شک اتفاق‌های خوبی رخ می‌دهد.»
- برند کن، ضامن فروش خرمالو
یکی از دغدغه‌های باغداران کن، معرفی این محصول با نام محله کن است. برای دلالان فرقی نمی‌کند میوه خرمالو را از کجا می‌خرند، اما اگر محصول باغ‌های کن باشد با قیمت بیشتری آن را وارد بازار بزرگ می‌کنند. ممکن است برخی از آنها ندانند کن در کجای تهران واقع شده است. تنها معروفیت این میوه و کیفیت بالای آن موجب شده است که نام کن به‌عنوان یک برند، ضامن فروش خرمالو باشد حتی اگر کیفیت هم نداشته باشد. چون مشتری امکان مقایسه ندارد. سیدعلی در این‌باره می‌گوید: «شناخت محله کن به‌عنوان تولیدکننده بهترین نوع میوه خرمالو نه تنها وضعیت باغداری در این محله را سامان می‌دهد بلکه موجب می‌شود بسیاری از مشکلات محله از جمله حاشیه‌نشینی و... برطرف شود. از سویی، ضامن بقای باغ‌های خرمالو خواهد بود و جوانان هم شغل باغداری را با جان و دل خواهند
پذیرفت.»
- بسته‌بندی نامرغوب جان صادرات را گرفته است
سابقه صادرات خرمالوی کن به کشورهای گوناگون زیاد است. سیدعلی امسال ۷۰۰ تن خرمالو به کشور روسیه صادر کرده است. او می‌گوید: «در میان کشورهای دنیا، «هند» و «چین» در این زمینه حرف زیادی برای گفتن دارند. به گفته صادرکننده‌ها در بازار جهانی نیز خرمالوی کن رقیب ندارد. این قابلیت‌ها دلیل محکمی برای حمایت مسئولان از تولید این محصول و کمک به باغداری خواهد بود.» در کیفیت میوه خرمالو و امکان صادرات آن شکی نیست اما نبود بسته‌بندی مناسب، یکی از مشکلات اصلی صادرکننده‌های میوه است و این موضوع تنها به صادرات خرمالو محدود نمی‌شود. میوه‌های ایرانی اگر با بسته‌بندی درست و با کیفیت همراه باشند، می‌توانند جایگاه مناسبی در بازار جهانی کسب کنند. جعبه‌های زیبا و با کیفیت در ایران تولید نمی‌شود. تنها محصول صادر و بسته‌بندی در خارج از کشور انجام می‌شود.
- سود بیشتر درجیب دلالان
برای برندسازی باید انحصار میوه خرمالو را برای محله کن ثبت کرد. علی سید علی یکی از مشکلات مهم باغداران کن را دلالان بی‌شمار از تولید تا فروش این میوه می‌داند و ادامه می‌دهد: «از باغ تا بازار میوه و تره‌بار دلالان زیادی حضور دارند. این میان کمترین سود را باغداری می‌برد که یک سال زحمت می‌کشد. اما دلال با یک تلفن ممکن است 100 میلیون تومان بار جابه‌جا کند و سودش را ببرد. میوه خرمالو بسیار حساس است و نگه داری‌اش ساده نیست.
در هر شرایطی نمی‌توان میوه را حفظ کرد. اگر خرمالوی کرج یا شمال باشد که باید پس از چینش سریع به بازار منتقل شود. اما خوشبختانه خاصیت خرمالوی کن به گونه‌ای است که در سردخانه دوام می‌آورد و ما از آبان‌ماه که چینش را آغاز می‌کنیم تا اواسط دی ماه می‌توانیم به بازار، خرمالو بدهیم. تا چند روز پیش قیمت خرمالو در بازار بزرگ میوه چیزی بین ۶ تا ۷ هزار تومان بود. با ورود خرمالوی کن در همان بازار این میوه با قیمت ۱۷ تا ۱۸ هزار تومان به فروش می‌رسد و تا به دست مشتری برسد، تا کیلویی ۲۵هزار تومان نیز افزایش پیدا می‌کند. اما سود حاصل از این فروش به جیب دلالان و فروشنده‌های میوه می‌رود نه باغدار زحمت کش.»