همشهری آنلاین_مژگان مهرابی: آن زمان کمتر کسی تصور می‌کرد ویروس منحوس کووید ـ ۱۹، تا این اندازه خطرناک باشد و بتواند بی‌رحمانه جان تک تک انسان‌ها را بگیرد.
کرونا در مدت زمانی کوتاه توانست نظم شهر و کشورمان را برهم بزند. اگرچه خدمت‌رسانی مراکز درمانی و بهداشتی تهران، بی‌وقفه انجام می‌شداما قدرت انتقال این بیماری سریع‌تر از عملکرد کادر درمانی بود. برای همین، روز به روز بر آمار مبتلایان افزوده شد تا جایی که الان برخی مراکز درمانی با کمبود امکانات مواجه شده‌اند.
این مهم علاوه بر خستگی مفرط کادر درمانی، می‌تواند باعث تضعیف روحیه آنها هم بشود. از این‌رو وزارت بهداشت، تصمیم گرفت با اجرای طرحی شیوع بیماری را در نطفه خفه کند. برای اجرایی شدن طرح هم از شهروندان کمک گرفت و خواست هرکدام از نیروهای مردمی و بسیجی و شهرداری گوشه‌ای از کار را به دست بگیرند. این طرح با عنوان طرح «شهید قاسم سلیمانی» از اوایل آذرماه در تمام مناطق تهران شروع شده و قرار است در مدت زمان کوتاهی همه شهروندان غربالگری و مداوا شوند. درباره چگونگی اجرای این طرح و موانعی که بر سر راه آن قرار دارد با مدیران اداره سلامت شهرداری مناطق ۴، ۱۳، ۱۴ و ۱۵ گفت‌وگو کردیم.
- چالش‌های غربالگری از ساکنان خانه‌های مجردی
از زمانی که منطقه ۱۳ برای اجرای این طرح اقدام کرده است مدت زیادی نمی‌گذرد. «مهرداد احمدی» مدیر اداره سلامت این منطقه درباره چگونگی برگزاری طرح «شهید قاسم سلیمانی» می‌گوید: «از آنجا که شهروندان ساکن محله‌های کم برخوردار، آسیب‌پذیرتر هستند، این طرح را ابتدای امر از محله‌های صفا و اسدی شروع کردیم.
اغلب اهالی این محله‌ها از درآمد کافی برخوردارنیستند و بضاعت مالی خوبی ندارند. از این‌رو ممکن است امکان مراجعه به پزشک را نداشته باشند. برای همین خیلی از آنها ممکن است بیمار یا ناقل باشند ولی برای درمان اقدام نکنند.» نکته مهم‌تری که احمدی به آن اشاره می‌کند، وجود خانه‌های مجردی است که پاتوق مناسبی برای افراد معتاد و مهاجراست.
این مسئول ادامه می‌دهد: «در خانه‌های مجردی افراد کمتر به نکات بهداشتی توجه دارند و از سوی دیگر در فضایی کوچک تعداد زیادی از افراد سکونت دارند. به‌طور مثال در یک اتاق ۴ تا ۵ نفر زندگی می‌کنند. برای همین می‌توان گفت انتقال بیماری در این خانه‌ها زیاد است. چون کار مالک و مستأجر خانه‌ها غیرقانونی است وقتی غریبه‌ای سراغشان برود در را باز نمی‌کنند.
همین کار ما را دشوار می‌کند. برای رفع این مشکل، از نیروهای محلی و بسیج همان محله کمک گرفته‌ایم. آنها خیلی خوب از هویت سکنه این خانه‌ها با خبرند و می‌توانند در ثبت اطلاعات به ما کمک کنند.» به گفته احمدی، در منطقه ۱۳، کار با سرای محله نیروی هوایی شروع شده است و ۲ مرکز بهداشت هم همکاری می‌کنند. در این کار نیروی بسیج ناحیه کمیل هم کمک شایانی می‌کند. ۳ تیم ۱۰ نفره از صبح تا عصر در حال بررسی هستند.
- ۱۵۰۰ نیروی بسیجی پا به رکاب
منطقه ۱۵ بعد از منطقه همسایه، دومین منطقه‌ای است که نیروهای جهادگرش با تلاش بی‌وقفه فعالیت‌های خود را شروع کرده‌اند. اداره سلامت شهرداری منطقه ۱۵، با توجه به وسعت و جمعیت منطقه، ۷ سرای محله را برای فعالیت کارشناسان مرکز بهداشت در نظر گرفته است.
البته در حال حاضر فقط سرای محله مسعودیه فعال است و به گفته «فرزانه رسام» مدیر اداره سلامت منطقه ۱۵ چنانچه نیاز باشد دیگرسراها هم برای خدمت‌رسانی به شهروندان مهیا هستند. او در این‌باره می‌گوید: «۱۵۰۰ نیروی بسیجی از ناحیه مقاومت بسیج مالک اشتر اعلام آمادگی کرده‌اند و در این طرح ما را همراهی می‌کنند. غربالگری اولیه را آنها انجام می‌دهند. در صورتی که طبق فرم کسی مشکوک به بیماری کرونا باشد برای انجام تست کرونا فراخوان می‌شود و این کار توسط کارشناسان مرکز بهداشت در سرای محله انجام می‌شود. کرونا از طریق خانواده‌ها قابل کنترل است. اگر در یکی ۲ هفته گذشته مهمانی یا دورهمی داشته باشند حتماً می‌خواهیم که تست بدهند.»
- برخی شهروندان اعتماد نمی‌کنند
اما مجریان این طرح در منطقه ۱۵ با مشکلاتی مواجه هستند. رسام می‌گوید: «در حین انجام غربالگری با شهروندانی مواجه می‌شویم که به عملکرد مجریان این طرح بی‌اعتماد هستند. از این‌رو برای اطمینان خاطر آنها غربالگری را از پشت آیفون انجام می‌دهیم و اگر تمایل نداشته باشند جلو در بیایند اصرار نمی‌کنیم.»
به گفته این مسئول، متأسفانه در محله‌های کم برخوردار به خطر بیماری کرونا کمتر توجه می‌شود. آنها بیشتر از رعایت بهداشت به کسب درآمد توجه دارند. از سوی دیگر به دلیل نداشتن وسع مالی برای خرید ملزومات بهداشتی خیلی توجهی به زدن ماسک نمی‌کنند. او ادامه می‌دهد: «برخی از شهروندان ممکن است مبتلا به کرونا باشند اما از آنجا که توان مالی برای درمان ندارند این موضوع را پنهان می‌کنند.
البته نمی‌شود به آنها خرده گرفت. چراکه نخستین نسخه‌ای که فرد برای درمان کرونا بخواهد بپردازد، در حدود ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است. این در حالی است که فرد برای تأمین کمترین نیاز خود هم وامانده است. ما بدون متهم کردن مردم، سعی داریم شرایط را درک کنیم.»
- اقدام نیک‌جوانان محله
رسام در ادامه صحبت‌هایش به اقدام خوبی که از سوی کانون جوانان منطقه ۱۵ انجام می‌شود، اشاره می‌کند و می‌گوید: «جوانان محله از ابتدای شیوع این بیماری پای کار بودند. پیش از این معابر و امکان پر تردد را ضدعفونی می‌کردند و حالا تهیه مایحتاج افراد بیمار را برعهده گرفته‌اند. به‌خصوص سالمندان.
آنها با مراجعه به در خانه بیماران لیست خرید را گرفته و مواد ضروری‌شان تهیه می‌کنند. سپس با ارائه فاکتور به آنها تحویل می‌دهند. این‌گونه فرد مبتلا یا مشکوک بیرون از خانه حضور پیدا نمی‌کند. چنانچه در بین آنها خانواده‌ای نیازمند باشد بسته معیشتی به آنها اهدا می‌کنند.»
- پیشرو در اجرای طرح شهید سلیمانی
با شیوع بیماری کرونا، یکی از مناطقی که از همان ابتدا خیلی جدی برای اطلاع‌رسانی و اجرای پروتکل‌های بهداشتی اقدام کرد، منطقه ۱۴ بود. مدیران شهری به‌ویژه ستاد مدیریت بحران در کنار شورایارها زمام امور را به دست گرفتند و برای کنترل بیماری از هیچ تلاشی مضایقه نکردند.
اقدامات آنها تا حدی بود که منطقه ۱۴ در بین مناطق ۲۲گانه توانست رتبه نخست را از آن خود کند. حالا هم که طرح «شهید قاسم سلیمانی» اجرایی شده است با جدیت هرچه تمام‌تر آستین همت بالا زده و برای غربالگری و یاری هم‌محله‌ای‌ها دست به کار شده‌اند.
«لیلا اسمی» مدیر اداره سلامت شهرداری منطقه ۱۴ در این‌باره می‌گوید: «بعد از تصویب طرح شهید سلیمانی، خیلی سریع برنامه‌ریزی و نیروهای مردمی، کارشناسان بهداشت و بسیجیان را به همکاری دعوت کردیم. قرار شد هرکدام از نهادها گوشه‌ای از کار را عهده‌دار شوند. انتخاب مکان از سوی اداره سلامت شهرداری صورت گرفت. در هر ناحیه یک سرای محله تعیین کردیم. سرای محله‌های دلگشا، نبی اکرم(ص)، ابوذر، دولاب و شهدای گمنام در اختیار کارشناسان مرکز بهداشت قرار گرفت. البته سرای محله حسین‌آباد دولاب در ناحیه ۵ هم اعلام آمادگی کرد و داوطلبانه به یاری ما آمد.»
- آمار ابتلا به کرونا در منطقه ۱۴ بالاست
به گفته اسمی، نیروی‌های مردمی و بسیج موظف هستند با فرم‌هایی که مرکز بهداشت تهیه کرده است خانه به خانه بروند و اطلاعات اولیه شهروندان را ثبت کنند. اینکه آیا کسی مبتلا هست یا خیر؟ علائم سرماخوردگی دارند یا خیر؟ چند نفر هستند؟ آخرین مهمانی که رفته‌اند کی بوده و از این دسته سؤال‌ها.
مدیر اداره سلامت شهرداری منطقه ۱۴، ادامه می‌دهد: «نیروهای غربالگر چنانچه با مورد مشکوکی مواجه شوند، کارشناسان بهداشت را در جریان می‌گذارند و در نخستین فرصت با فرد مشکوک تماس می‌گیرند و از او می‌خواهند برای انجام تست کرونا به سرای محله مراجعه کند. آمار مبتلایان به بیماری کرونا در این منطقه زیاد است. به‌طور مثال، در یک کوچه از ۲۰ نفر که غربالگری شده‌اند، تست ۶ نفر مثبت بوده است.» اسمی دلیل عمده درگیری زیاد منطقه ۱۴ با ویروس کوویدـ ۱۹ را وجود بازار گل، اداره ثبت احوال، دانشگاه، دادگاه خانواده و دادگستری می‌داند و معتقد است روزانه شهروندان زیادی از راه‌های دور و نزدیک برای انجام امور اداری یا خرید به منطقه می‌آیند.
- غربالگری ۹ هزار شهروند در یک هفته
از آنجا که اطلاع‌رسانی به شهروندان درباره پروتکل‌های بهداشتی و نحوه ابتلا به کرونا از بهمن ماه سال گذشته انجام شده، همکاری اهالی با نیروهای مردمی و بسیج زیاد است. برای همین روند کار در منطقه ۱۴ سریع پیش می‌رود و نیروهای غربالگر برای ثبت اطلاعات فردی مانعی بر سر راه ندارند. به گفته اسمی، در هفته گذشته ۹ هزار نفر در منطقه ۱۴ غربالگری شدند.
او می‌گوید: «اگر در خانواده‌ای یک نفر مبتلا شده باشد این امکان برای دیگر افراد خانواده مهیاست تا با مراجعه به مراکز بهداشت تست کرونا بدهد. کارشناسان بهداشت، اطلاعات لازم برای گذراندن دوران قرنطینه را به شهروند بیمار توضیح می‌دهند. اگر هم فرد شرایط نامطلوبی داشته باشد او را به بیمارستان ارجاع می‌دهند. اما هدف مرکز بهداشت، طی کردن دوران بیماری در خانه است.»
این مسئول در ادامه به اقدام ارزنده‌ای که نیروهای مردمی منطقه ۱۴ انجام می‌دهند، اشاره می‌کندکه آن حمایت از خانواده‌های نیازمند است. اسمی در این‌باره توضیح می‌دهد: «از آنجا که افراد بیمار یا ناقل باید دوره قرنطینه را پشت سر بگذارند برای همین امکان حاضر شدن در محل کار خود را ندارند. بعضی از آنها روزمزد ند یا درآمد کمی دارند و برای تأمین معیشت خانواده با مشکل مواجه می‌شوند. به همین دلیل نیروهای مردمی به یاری آنها می‌آیند و چنانچه با خانواده بی‌بضاعتی مواجه شوند برایشان بسته معیشتی تهیه می‌کنند.»
- ۵ سرای محله و ۲ مدرسه در خدمت شهروندان
منطقه ۴، در بین مناطق ۲۲گانه، آمار بالایی از مبتلایان به بیماری کرونا را در خود جای داده است. جمعیت یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری آن همراه حجم بالایی مسافر که روزانه در این منطقه تردد دارند، باعث پیش آمدن این اتفاق شده است. به گفته «زهرا علی‌اکبری» مدیر اداره سلامت منطقه ۴، تیم پزشکی مرکز بهداشت شمال، کارشناسان خود را در ۵ سرای محله مستقر کرده است.
او می‌گوید: «با توجه به آمار بالای کرونا در این منطقه به‌خصوص محله تهرانپارس، قرار است در کنارسراهای محله ۲ مدرسه فرزانگان در حکیمیه و مجیدآباد را مجهز کنیم. علاوه برسراهای محله، پایگاه بهداشت شبانه‌روزی نادر تست کرونا را به‌صورت رایگان انجام می‌دهد.» به گفته این مسئول استقبال شهروندان خوب است. این کار توسط نیروهای مردمی و مراکز بهداشت و شهرداری انجام می‌شود.
بسیج هنوز پای کار نیامده و قرار است نیروی سپاه به خانواده‌های نیازمند بسته‌های معیشتی اهدا کند. از سوی دیگر همه آزمایشگاه‌ها به سامانه مرکز بهداشت متصل هستند و چنانچه فردی بیمار یا مشکوک باشد مجریان طرح شهید سلیمانی برای غربالگری و یاری او اقدام می‌کنند.
- طرح کارآمد برای حفظ سلامت خانواده‌ها
محله حسین‌آباد دولاب، یکی از محله‌های فعال در کنترل بیماری کرونا است.
در این محله به دلیل وجود مراکز اداری و تجاری پر رفت و آمد، آمار ابتلا به بیماری بالاست. «مرتضی قاسمی» دبیر شورایاری محله حسین‌آباد دولاب می‌گوید: «این محله دارای زمین‌های بی‌دفاع شهری زیادی است که این روزها مکان امنی برای اتراق معتادان و کارتن‌خواب‌ها شده است. از این‌رو برای حفظ سلامت شهروندان، سعی در ساماندهی آنها داریم. این کار با کمک نیروهای مردمی و پایگاه بسیج مبشره مسجد میثم انجام می‌شود.
به آنها ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده می‌دهیم.» قاسمی اجرای طرح «شهید قاسم سلیمانی» را اقدامی مهم برای کنترل اپیدمی کرونا می‌داند. او ادامه می‌دهد: «در این طرح مدیریت این بیماری به شیوه محله و خانواده محور و با استفاده از ظرفیت برنامه هر خانه یک پایگاه سلامت اجرا می‌شود.» قاسمی افزایش آمار مبتلایان به کرونا را رعایت نکردن قرنطینه در خانواده می‌داند. به باور این دبیر شورایاری، این طرح با ارائه مراقبت‌ها و خدمات ضروری بهداشتی، شناسایی زود هنگام کرونا در افراد، قرنطینه خانگی و غیرخانگی و مراقبت از گروه‌های در معرض خطر، توسعه درمان سرپایی و ارتقای کیفیت مراقبت‌های بستری سیاستگذاری شده است. او می‌گوید: «در طرح شهید قاسم سلیمانی افراد بیمار یا مواجهه یافته با آنان شناسایی، ردیابی و رهگیری شده و سپس بسته به شرایط افراد در نقاهتگاه‌های از پیش تعیین شده ایزوله یا قرنطینه می‌شوند.»