همشهری آنلاین _ ثریا روزبهانی: نزدیک به ۲ هفته از خبر مشاهده یک «تمساح» در دریاچه «چیتگر» می‌گذرد و همچنان این خبر به شکل رسمی تکذیب نشده و صحت آن را هم مسئول و نهادی تأیید نکرده است. این اخبار در حالی منتشر شده است که مسئولان پایش دریاچه «شهدای خلیج‌فارس» این موضوع را به کلی رد می‌کنند و برخلاف آنها، کارشناسان شیلات ردپای مشاهده شده را برای تمساح می‌دانند. چراکه با استناد به تحقیقات علمی، ماهی «سرسوسماری» نمی‌تواند از آب خارج شود، ضمن اینکه این ماهی دست و پا ندارد که بتوان این رد پا را به آن نسبت داد. «قوم‌الدین بزرگیان»، مسئول پایش دریاچه شهدای خلیج‌فارس، به قاطعیت این خبر را رد و در این گزارش دلایل نبود وجود تمساح در دریاچه خلیج‌فارس را توضیح می‌دهد.
همچنان اخبار مربوط به وجود تمساح در رسانه‌ها و فضای مجازی دست به دست می‌گردد و مسئولان با توجه به اطلاعات و کاوش‌های روزانه شان از محوطه دریاچه، جوابیه‌هایی را منتشر می‌کنند. به دنبال این خبرها در روزهای نخست، رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان تهران با اشاره به ماجرای پیدا شدن یک تمساح ۳ و نیم متری در دریاچه چیتگر گفت: «اینکه گفته می‌شود آنجا تمساح وجود دارد، کسی هنوز به‌صورت قطعی نمی‌تواند موضوع را تأیید کند.»
همچنین از سوی دیگر، «آرش حسینی میلانی»، عضو هیئت‌رئیسه شورای‌شهر تهران هم با صحبت‌هایش احتمال وجود تمساح را در دریاچه قوت داد و در این‌باره گفت: «احتمال آن وجود دارد که تمساح خانگی قاچاق که این روزها رواج پیدا کرده است، از سوی یک شهروند غیرمسئول در دریاچه چیتگر رها شده باشد. شواهدی از جمله نوعی رد پا وجود دارد که سبب به وجود آمدن تردیدهایی درباره وجود این حیوان در دریاچه شده است.» «علی‌اکبر عفت‌منش»، معاون اجرایی پروژه دریاچه چیتگر هم حدس می‌زند این موجود «اَلیگِیتور فیش» (alligator fish) یا ماهی سرسوسماری باشد، اما به باور کارشناسان شیلات، ماهی اَلیگِیتور فیش یا ماهی سرسوسماری در ایران به‌صورت آکواریومی نگهداری می‌شود و نمی‌تواند از آب خارج شود.
- ۳ ماه از اعلام این خبر می‌گذرد!
با توجه به بررسی‌های میدانی کارشناسان، آتش‌نشانان، طعمه‌گذاری و همچنین استفاده از ابزارهای تخصصی و پیشرفته دستگاه کاوشگر موجی در کف دریاچه و پرواز پهباد بر روی دریاچه، پس از گذشت چندین روز هنوز خبر، تأیید یا رد نشده است. قوم‌الدین بزرگیان، مسئول پایش دریاچه شهدای خلیج‌فارس و دبیر انجمن محیط‌زیست «شایان»، ابهامات این خبر را واکاوی می‌کند و می‌گوید: «شایعه وجود تمساح، حدود ۳ ماه پیش در بین برخی از کارکنان غرفه‌های اغذیه‌فروشی حاشیه دریاچه مطرح شد. آنها باور داشتند در بعضی شب‌ها موجودی در وسط دریاچه اقدام به جابه‌جایی آب و ایجاد امواج روی آن می‌کند.
نگهبانان یا غرفه‌داران دستگاه لیزر داشتند که روی آب می‌انداختند و موجودی روی آب می‌آمد و موجب حرکت آب دریاچه می‌شد و رد نور را دنبال و صداهایی ایجاد می‌کرد. پیرو این ادعا، کارشناسان انجمن محیط‌زیست شایان به‌عنوان مشاور مرکز پرنده‌نگری و پایش محیط‌زیست دریاچه، با آگاهی کامل به نبود امکان وجود شرایط زیستی برای تمساح در دریاچه چیتگر و برای اطمینان از رها نشدن احتمالی حیوان مذکور از مدت‌ها پیش، اقدام به پایش کامل دریاچه در چند روز متوالی و پرس‌وجو از اشخاص همیشه حاضر در دریاچه مانند نگهبانان و غرفه‌داران کردند، اما هیچ آثاری از وجود تمساح پیدا نشد.
خبر دهان به دهان گشت، ولی دوباره مأموران حراست عنوان کردند موجودی که در آب دیده شده، ماهی با جثه بزرگ(ماهی سوسماری یا اردک ماهی) بوده است که در این دریاچه به وفور دیده می‌شود. هیچ‌کس تاکنون تمساح را به چشم ندیده است. متأسفانه پس از گذشت ۳ ماه، به تازگی این شایعه رسانه‌ای شده است و با وجود تأکید بسیار این انجمن به صحیح نبودن موضوع، با دوپهلو صحبت کردن مدیران و کارشناسان محیط‌زیست استان و بدتر از همه انتشار خبر از طریق روابط‌عمومی سازمان، علاوه بر ایجاد نگرانی برای گردشگران و مزاحمت برای عوامل دریاچه و آتش‌نشانی، اعتبار سازمان را زیر سؤال خواهد رفت.»
- دریاچه زیستگاه مناسبی برای تمساح نیست
داستان تمساح یا «کروکودیل» با بقیه آبزیان فرق می‌کند و نباید در خانه نگهداری شود و اگر کسی هم آن را در خانه نگه دارد، در واقع براساس قانون مرتکب جرم شده است. . بزرگیان در ادامه به شرایط زیستگاهی تمساح اشاره می‌کند و می‌گوید: «تمساح نمی‌تواند در محیط دریاچه شهدای خلیج‌فارس ماندگار شود. چون این حیوان‌دوزیست است. برای همین، میانگین دمایی خاصی را می‌تواند تحمل کند و باید برای استراحت و آفتابگیری به کنار بستر دریاچه بیاید، اما باید به این موضوع توجه داشت که محوطه دریاچه به گونه‌ای ساخته شده است که تنها یک گوشه در بخش شمالی به سبب وجود شن، شرایط استراحت و آفتابگیری را دارد. برای همین، با وجود نیروهای نگهبان و کارشناسان محیط‌زیست و نیز گردشگران در روز، هرگونه حرکتی به آسانی قابل مشاهده خواهد بود.
به همین دلیل، ۹/۹۹درصد وجود تمساح در این محیط امکانپذیر نیست. اکنون با توجه به محدودیت‌ها، تنها غذا برای تغذیه این حیوان، ماهی است. ولی برای خوردن و گرفتن ماهی هم باید روی آب بیاید. پس چگونه با بیان همه این موضوعات و موارد، هنوز دیده نشده است.» به باور او رصد و صحت این خبر به مدت زمان زیادی نیاز ندارد و ظرف مدت ۲ یا ۳ روز می‌توان به نتیجه قطعی رسید. بزرگیان می‌گوید: «با پایش ۳ تا ۴ روز و یک پایش شبانه‌روزی کامل و حتی دور زدن، به‌طور دقیق می‌توان مشخص کرد که تمساح در آب حضور دارد یا خیر. در اصل نیاز به کاوشگر ندارد، چراکه با چشم یا دوربین و رصد شبانه‌روزی می‌توان آن را دید. من به‌عنوان کارشناس که ۳۰ سال در سازمان محیط‌زیست فعالیت داشتم، این قضیه را تأیید نمی‌کنم.»به گفته بزرگیان ممکن است ردپاهای دیده شده مربوط به گونه‌ای از لاک‌پشت عظیم الجثه دریاچه باشد که چندین بار در زمان استراحت در ساحل دیده شده و اسناد و عکسش موجود است.
- آب دریاچه از رودخانه کن تامین می شود
مساحت دریاچه چیتگر (خلیج‌فارس) ۱۳۰ هکتار است و در مجاورت آن ۱۲۰ هکتار خشکی قرار دارد که برای امور تفریحی و رفاهی در نظر گرفته شده است و منبع آب آن از رودخانه کن تأمین می‌شود. به سبب سیکل بسته و ایزوله‌ای که شهرداری تهران برای سامانه انتقال آب در نظر گرفته است، آب دیگری وارد دریاچه نخواهد شد. به همین دلیل، حدود ۸۰درصد از آب این دریاچه از محل آب رودخانه کن و مابقی از روان آب‌های حوزه میانی و سطحی منطقه تأمین می‌شود. همچنین این دریاچه به‌عنوان یک وسعت بزرگ آبی می‌تواند سفره‌های زیرزمینی تهران را در غرب سیراب کند. دریاچه خلیج‌فارس، بزرگ‌ترین دریاچه مصنوعی ایران و خاورمیانه در پایتخت ایران است. همچنین این مجموعه در سال ۲۰۱۵ جزو ۱۰ پروژه برتر جهان قرار گرفته است.
- ۱۸ گونه آبزی در دریاچه
۱۸ گونه ماهی و آبزی در دریاچه زیست می‌کنند. از جمله «گربه‌ماهی» و «اردک‌ماهی» که ماهیان بزرگ این دریاچه هستند و حتی اندازه آنها به یک‌متر الی یک‌متر و نیم هم می‌رسد. در مطالعات پیشین کارشناسان محیط‌زیست، حدود ۱۸گونه آبزی و ماهی‌ها مانند «طوطو ماهی»، «قزل‌آلای رنگین‌کمان»، «کپور سرگنده» جزوگونه‌های آبزیانی این دریاچه شناسایی شده‌اند. درباره اضافه یا کم شدن تعداد آنها هنوز مطالعه‌ای انجام نشده است.