همشهری آنلاین_مژگان مهرابی : فرقی نمی‌کند زیر سقف پل عابرپیاده باشد یا لای شمشادها یا کنج یک دیوار فروریخته. به آنها کارتن‌خواب می‌گویند. چون وجهه خیلی خوبی در جامعه ندارند، از این‌رو خیلی مورد توجه شهروندان نیستند. به‌خصوص در شرایط فعلی که ویروس کوویدـ ۱۹ به رغم رعایت پروتکل‌های بهداشتی خیلی از ما را گرفتار و مبتلا کرده است.
در این اوضاع، تنها کسانی که شبانه‌روز وقت خود را برای کمک به کارتن‌خواب‌ها گذاشته‌اند، مأموران گشت فوریت‌های اجتماعی هستند. آنها با گشتزنی در شهر، به یاری کارتن‌خواب رفته و برای ایمن ماندن آنها از سرما و گرسنگی روانه گرمخانه‌شان می‌کنند. از آنجا که منطقه ۱۴ به دلیل موقعیت جغرافیایی و داشتن تعداد زیاد زمین‌های بی‌دفاع شهری، کارتن‌خواب‌های زیادی دارد به سراغ «مرتضی قاسمی» دبیر شورایاری محله حسین‌آباد دولاب رفتیم.
نزدیکی‌های ظهر است. با اینکه خورشید در آسمان می‌درخشد اما سوز سرما تا مغز استخوان نفوذ می‌کند. برای مایی که همه جور لباس گرم با خود داریم سرما آزاردهنده است چه برسد به کسانی که نه پوشش مناسبی به تن دارند و نه سرپناهی برای زندگی کردن. کنار بزرگراه ده‌حقی کارتن‌خواب‌های خانه به دوش زیادی دیده می‌شوند، دلیلش هم وجود زمین‌های بی‌دفاع شهری است که در محله حسین‌آباد دولاب فراوان هستند. هرچه هست از افراد ناآشنا می‌ترسند و برخورد خوبی با آنها نمی‌کنند.
از این‌رو «مرتضی قاسمی» دبیر شورایاری محله حسین‌آباد دولاب همراهی‌مان می‌کند. او می‌گوید: «اغلب کارتن‌خواب‌ها معتاد هستند. البته در میان‌شان هستند کسانی که به دلیل مشکلات خانوادگی یا فقر کارتن‌خواب شده‌اند. خوشبختانه با اقداماتی که گشت فوریت‌های اجتماعی انجام می‌دهد، سال به سال تعداد کارتن‌خواب‌ها کمتر می‌شود.» او به یکی از کارتن‌خواب‌ها که زیر پوشال‌ها خود را پنهان کرده اشاره می‌کند و می‌گوید: «این بنده خدا ورشکست شده و خانواده طردش کرده‌اند. افسردگی دارد. مرد بی‌آزاری است. روزگاری برای خودش بروبیایی داشته است. همه کارتن‌خواب‌ها معتاد نیستند. در بین‌شان افرادی هستند که به دلیل شکست عاطفی یا مالی به این روز افتاده‌اند. امادرصد زیادی از آنها اعتیاد دارند.»
- ۲۳۰ کارتن‌خواب در زمین‌های بی‌دفاع
لابه لای درخت‌ها و بوته‌ها اگر خوب دقت کنید به راحتی می‌توانید کارتن‌خواب‌ها را ببینید. کسانی که به آخر خط رسیده‌اند و بالاتر از سیاهی برایشان رنگی نیست. بهشان نمی‌شود خیلی نزدیک شد چون هر آن ممکن است با یک جسم تیز زخمی‌ات کنند. با قاسمی به خیابان کوثر می‌رویم، جایی که ایستگاه صلواتی ویژه کارتن‌خواب‌ها دایر است. این اقدام نیک با همکاری شورایاری، اهالی و جمعی از بسیجیان مسجد میثم انجام شده است.
قاسمی می‌گوید: «از آنجا که ظرفیت گرمخانه منطقه محدود است، خیلی از کارتن‌خواب‌ها در زمین‌های بی‌دفاع شهری اسکان می‌کنند. تاکنون ۲۳۰ کارتن‌خواب از زمین‌های پشت دانشگاه فنی مهندسی واقع در بزرگراه ده حقی شناسایی شده‌اند. آنها هر شب برای دریافت غذای گرم به ایستگاه صلواتی می‌آیند. در کنار آن استفاده از حمام و سلمانی را هم برایشان مهیا کرده‌ایم. وسایل بهداشتی مثل ماسک و مواد ضدعفونی هم به آنها می‌دهیم. در این مدت توانسته‌ایم امکان ترک اعتیاد ۳۰ معتاد را فراهم کنیم. برای چند تن از آنها هم اشتغالزایی کرده‌ایم.»
- اداره خدمات و رفاه اجتماعی منطقه ۱۴ دست به کار شده است/اجرای طرح زمستان گرم
در کنار کمک‌های مردمی، اداره خدمات و رفاه اجتماعی منطقه هم اقدامات ارزنده‌ای انجام داده است. «صادق بابایی» که به تازگی مدیریت این اداره را عهده‌دار شده درباره فعالیت گشت فوریت‌های اجتماعی توضیح می‌دهد: «امسال طرح زمستان گرم را در منطقه اجرا می‌کنیم. گشت‌های فوریتی اقدام به شناسایی کارتن‌خواب‌ها کرده‌اند و این اقدام در روز و شب انجام می‌شود. اگر هم شهروندی توسط سامانه ۱۳۷ به ما اطلاع دهد برای کمک به کارتن‌خواب اقدام می‌کنیم.» بابایی بین کارتن‌خواب و معتاد متجاهر تفاوت می‌گذارد و می‌گوید: «هویت این ۲ گروه با هم فرق دارد.
در بین کارتن‌خواب‌ها افراد تحصیل کرده زیاد است. آنها افرادی هستند شکست خورده یا طرد شده از سوی خانواده که جا و مکانی برای زندگی ندارند. چنانچه گرمخانه منطقه ظرفیت نداشته باشد به گرمخانه خاوران ارجاع داده می‌شوند. اگر هم اعتیاد داشته باشند که به کمپ فرستاده شده و در آن جا درمان می‌شوند. مرحله بعد از سم‌زدایی در کمپ مهارت‌آموزی در مرکز بهاران است. که بتوانند به آغوش خانواده باز گردند. اما این درصورتی است که فرد آسیب دیده برای بهبود وضعیتش همکاری لازم را انجام دهد.»
- گشتزنی در محله‌های شهر
اما اینکه چرا منطقه ۱۴ با بحران کارتن‌خواب‌ها و معتادان متجاهر بیشتر درگیر است به همسایگی آن با محله شوش و مسگرآباد و هرندی برمی‌گردد. به گفته بابایی، کارتن‌خواب‌های این محله‌ها به جنوب منطقه ۱۴ سرریز می‌شوند. او می‌گوید: «پاتوق آنها در زمین‌های بی‌دفاع محدوده ناحیه ۵ و زیر پل شهید محلاتی و امام علی(ع) در محدوده ناحیه ۴ است. برای رفع این معضل باید بهزیستی همکاری کند و چون این اقدام آن‌طور که باید صورت نمی‌گیرد روز به روز بر تعداد افراد آسیب دیده افزوده می‌شود.»
به گفته این مسئول، گرمخانه منطقه ۱۴ ظرفیت ۶۰ نفر را دارد و اگر نیاز باشد به‌صورت کف خواب تا ۹۰ نفر را می‌توان اسکان داد. او ادامه می‌دهد: «هر شب از ساعت ۱۹ تا ۴ صبح کارشناسان اداره رفاه و خدمات اجتماعی با همراهی مدیران اجتماعی، اقدام به گشتزنی می‌کنند. تعداد آنها متغیر است و هر بار بین ۱۰ تا ۱۵ کارتن‌خواب جمع‌آوری می‌شود. البته معتادان خیلی از آمدن به گرمخانه‌ها استقبال نمی‌کنند چراکه امکان مصرف ماده مخدر در گرمخانه را ندارند. گرمخانه‌ها در ایام سرد سال به‌صورت شبانه‌روزی خدمات می‌دهند و افراد آسیب دیده می‌توانند روزها هم در مددسرا بمانند.»
- هدایای مردمی به کارتن‌خواب‌ها
به باور بابایی، کارتن‌خواب‌ها دل شکسته‌ترین افراد جامعه هستند که هیچ پناهی ندارند و خدمت به آنها باعث رضای خدا می‌شود. او می‌گوید: «مردم در این امر خیلی خوب همراهی کرده و ۳ بار در هفته مددسرا را ضدعفونی می‌کنند و غذای گرم می‌آورند. همچنین ۱۰۰ دست لباس گرم از سوی خیّران محلی تهیه شده که بین کارتن‌خواب‌ها توزیع می‌شود. برای شب یلدا هم برنامه جشنی برای آنها تدارک دیده شده بود که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی اجرا شد.»