همشهری آنلاین_حسن حسن‌زاده: اگرچه بیماری از همان روزهای کودکی دید چشم‌های «مریم پورعبداللهی» قهرمان شطرنج کم‌بینایان تهران را محدود کرد ولی از وقتی که در یکی از زنگ‌های ورزش مدرسه، صفحه شطرنج را پیش روی او قرار دادند، این صفحه سیاه و سفید مسیر آینده را برای او، روشن و تا کسب مقام‌های متعدد، داوری و آموزش شطرنج به دانش‌آموزان راهنمایی‌اش کرد. با این شطرنج باز کم‌بینا که به تازگی مقام نخست در مسابقات آنلاین قهرمانی استان تهران را کسب کرده است گفت‌وگو کرده‌ایم.
از دوران دبستان و نخستین آشنایی با صفحه شطرنج سال‌های زیادی نمی‌گذرد. اما هنوز هم یادآوری آن روزها انگیزه‌هایش را برای یادگیری، کسب افتخار و آموزش شطرنج به دیگران بیشتر می‌کند. زنگ‌های ورزش دبستان برای پورعبداللهی، شطرنج باز کم‌بینایی که مقام‌های متعدد استانی کسب کرده است، نقطه آغاز یک قصه عاشقانه بود. شروع یک ماجراجویی تازه که تا امروز هم پرهیجان‌تر از گذشته ادامه دارد.
او می‌گوید: «کم‌بینایی که در اثر بیماری‌های شبکیه چشم ایجاد می‌شود از دوران کودکی همراهم بود. با وجود این در مدرسه عادی ثبت‌نام کردم و پا به پای دیگر دانش‌آموزان درس خواندم. اما زنگ ورزش برای من یک چالش بزرگ بود. به دلیل دید محدود چشم‌ها، نمی‌توانستم مثل دیگر همکلاسی‌ها در حیاط مدرسه بدوم و با آنها لذت ورزش‌های توپی را تجربه کنم. در یکی از همان زنگ‌های ورزش بود که در اتاق کوچک معلم ورزش، صفحه شطرنج را دیدم. از آن روز به بعد، زنگ ورزش برای من حال و هوای دیگری پیدا کرد.
صفحه شطرنج را برمی‌داشتم و با هرکسی که به شطرنج علاقه داشت بازی می‌کردم.» پورعبداللهی مکثی می‌کند و ادامه می‌دهد: «کمی بعد، علاقه خواهر بزرگ ترم به شطرنج هم بیشتر از قبل مرا با این رشته ورزشی آشنا کرد. ساعت‌ها در خانه شطرنج بازی می‌کردیم و من هر روز بیشتر از قبل عاشق این صفحه سیاه و سفید و مهره‌های متحرک روی آن می‌شدم.»
- تلاش تا سکوی قهرمانی
طولی نکشید که علاقه به شطرنج چند مقام قهرمانی در رده دانش‌آموزی برای پورعبداللهی به ارمغان آورد و چند سال بعد هم راه را برای ورود او به دانشگاه شطرنج هموار کرد.
او از تحصیل در دانشگاه شطرنج و مقام‌های متعدد قهرمانی در استان تهران می‌گوید: «وقتی مدیران مدرسه فهمیدند چقدر به شطرنج علاقه دارم، هر بار مرا به‌عنوان نماینده مدرسه به مسابقات مختلف اعزام می‌کردند. شطرنج یکی از معدود رشته‌های ورزشی است که افراد کم‌بینا، نابینا و دیگر افراد دارای معلولیت، امکان رقابت با ورزشکاران عادی را دارند. بارها در رقابت‌های دانش‌آموزی مقام‌های اول، دوم و سوم تهران را کسب کردم و علاقه‌ام به شطرنج بیشتر از قبل شد. با ثبت‌نام در دانشگاه شطرنج و یادگیری‌ترفندها و تکنیک‌های متعدد شطرنج زیر نظر استادان بزرگی مثل شادی پریدر، محسن قربانیان و سید حامد موسویان قدم به مسابقات استانی گذاشتم.»
پورعبداللهی که چند دوره نماینده منطقه یک شهرداری تهران در مسابقات قهرمانی استان بوده است از شرکت در این رقابت‌ها و کسب مقام‌های متعدد می‌گوید: «از آنجایی که در دوران دانش‌آموزی در مدارس عادی درس خواندم، از مسابقات ویژه کم‌بینایان و نابینایان در این رشته بی‌خبر بودم. نخستین حضور من در یک گردهمایی ویژه کم‌بینایان و نابینایان زمینه آشنایی‌ام را با مسابقات شهرداری مناطق فراهم کرد. تا امروز به‌عنوان نماینده منطقه یک شهرداری در چند دوره مسابقات قهرمانی تهران شرکت کردم و علاوه بر کسب مقام نخست چند بار هم رده‌های دوم و سوم را به دست آوردم.»
این روزها شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مراکز فرهنگی و ورزشی، مشکلات بسیاری برای جامعه ورزشی از جمله ورزشکاران کم‌بینا و نابینا ایجاد کرده است. اگرچه اعمال محدودیت‌های کرونایی، شطرنجبازان کم‌بینا و نابینا را هم از شرکت در مسابقات حضوری محروم کرده، اما فضای مجازی بستر مناسبی برای برگزاری مسابقات آنلاین در اختیار این گروه از ورزشکاران قرار داده است.
با وجود این، همچنان برخی کاستی‌ها مانع شرکت شماری از شطرنجبازان کم‌بینا و نابینا در مسابقات آنلاین می‌شود. پورعبداللهی می‌گوید: «ثبت نام و شرکت در مسابقات آنلاین به‌ویژه برای افراد نابینا یک دردسر بزرگ است. طی مراحل نامنویسی در این سایت‌ها و ورود به صفحه بازی برای نابینایان بدون کمک و راهنمایی یک فرد بینا میسر نیست. از طرفی با وجود گذشت یک سال از شیوع کرونا و تعطیلی مسابقات حضوری، شماری از شطرنجبازان کم‌بینا و نابینا به فضای مجازی دسترسی ندارند یا از امکانات اولیه شرکت در این مسابقات بی‌بهره‌اند.»
با وجود همه کمبودها، به تازگی مسابقات آنلاین شطرنج قهرمانی استان تهران برگزار شد و پورعبداللهی مقام نخست این مسابقات را به خود اختصاص داد. او می‌گوید: «در مسابقات قهرمانی استان تهران که مدتی قبل توسط هیأت شطرنج استان تهران برگزار شد، در بخش بانوان عنوان نخست مسابقات شطرنج آنلاین کم‌بینایان و نابینایان را به دست آوردم. از آنجایی که این مسابقات فقط مختص کم‌بینایان و نابینایان نبود، در رده‌بندی کلی و در حضور شطرنجبازان بینا، نفر پنجم استان تهران شدم.»
- این زنگ درس زندگی داریم
عشق و علاقه این شطرنج باز کم‌بینا پای او را به کلاس‌های تدریس شطرنج در مدارس عادی باز کرد و حالا چند سالی است که پورعبداللهی روی صفحه سیاه و سفید شطرنج به شاگردانش درس زندگی می‌دهد.
او می‌گوید: «با تحصیل در دانشگاه شطرنج مجوز مربیگری شطرنج را کسب کردم و کمی بعد هم با شرکت در دوره‌های داوری، مدرک درجه ۲ داوری شطرنج را هم گرفتم. با اینکه پیروزی در هر مسابقه شطرنج لذت بسیاری برای من دارد ولی آموزش شطرنج به کودکان علاقه‌مند به این رشته هیجان متفاوتی به من می‌دهد. تا پیش از تعطیلی مدارس، مربی دانش‌آموزان مدرسه کوشش منطقه ۳ بودم. تلاش کردم در کنار شطرنج به شاگردانم درس زندگی یاد بدهم.» حرف‌ها که به اینجا می‌رسد، پورعبداللهی روایت متفاوتی از شطرنج و عشق و علاقه‌اش به این رشته تعریف می‌کند: «به شاگردانم می‌گویم از مهره سرباز یاد بگیرند که هر تصمیم درست یا نادرست عواقبی دارد. سرباز وقتی یک خانه به جلو می‌رود، دیگر امکان بازگشت به عقب ندارد.
پس باید یاد بگیرند قبل از هر تصمیمی در زندگی درست فکر کنند و پیامدهای آن را هم بسنجند. شطرنج، مسئولیت‌پذیری و اهمیت حفظ امنیت یک مهره را به بچه‌ها یاد می‌دهد. درس‌هایی که در کنار تکان دادن مهره‌ها روی صفحه یاد می‌گیرند هر روز بیشتر از قبل مرا به آموزش شطرنج به کودکان ترغیب می‌کند.»