همشهری آنلاین _ بهاره خسروی: پروژه‌ها کوچک‌مقیاس محلی که شهروندان با آنها سروکار دارند و بخشی از زندگی‌شان به آن گره خورده است. بر این اساس، ماه‌هاست که مدیران شهری مناطق مختلف پایتخت در تکاپوی نیازسنجی، شناسایی نقاط ضعف و قوت محله‌ها و مطالبات شهروندان برای اجرای پروژه‌های کوچک‌مقیاس محلی بوده‌اند تا تهران رخت و لباس برازنده‌ای بر تن کند. در واقع، پروژه‌های خردمقیاس محلی پروژه‌هایی هستند که اجرایشان با اهدافی چندسویه نظیر تبدیل پایتخت به شهر مقصد گردشگری و ایجاد حس تعلق خاطر محلی میان شهروندان در دستور کار شهرداری مناطق قرار گرفت. در این گزارش، سری به پازل دهم پایتخت زدیم تا نظر شهروندان را درباره این پروژه‌ها که با اعتباری حدود ۱۲۰ میلیارد تومان برای جلب رضایت شهروندان به بهره‌برداری رسیده‌اند، بدانیم.
- اجرای پیاده‌راه خیابان شهید دعوتی
درختان چنار بخش جدانشدنی هویت شهر تهران محسوب می‌شوند. به همین دلیل، چنارها به هر شکلی برای تهرانی‌ها ارزشمند بوده‌اند و در روزگاری که هنوز تهران مثل امروز استخوان نترکانده بود و فقط به چند محله محدود بود، از چنارها برای نامگذاری محله‌ها و نشانی دادن استفاده می‌کردند. برای نمونه، یکی از مهم‌ترین دلایل شهرت محله هفت‌چنار در میان پایتخت‌نشینان تهران قدیم وجود ۷ درخت چنار بود که از یک ریشه سر از خاک درآورده بودند. همین موضوع باعث شده تا بسیاری از تهرانی‌ها برای تماشای این درخت‌ها و گردش و تفریح در باغ‌های این محله از گوشه‌ای از تهران حتماً سری به آن بزنند.
در واقع یکی از جاذبه گردشگری شهر تهران محله هفت‌چنار بود. محله‌ای که با پوشیدن رخت و لباس شهروندی کمی تغییر کرد، جدول‌کشی نهرها و بلوک‌بندی خیابان‌ها، کوچه‌ها و خانه‌های آجری جای همه باغ و بوستان‌ها و زمین‌های کشاورزی و کوچه‌باغ‌ها را گرفتند. طرح پیاده‌راه‌سازی خیابان شهید دعوتی محله هفت‌چنار با هدف زنده و احیا کردن جاذبه‌های گردشگری در این محله اجرا شد؛ طرحی که این روزها باعث افزایش روشنایی شبانه، ساماندهی وضع پیاده‌رو و زیبایی چهره شهری شده است.
«مهدی عینی» از کاسبان خیابان، اجرای این طرح را برای کاسبان رضایت‌آمیز می‌داند: «چهره خیابان حسابی تغییر کرده است.نور خیابان زیاد شده و صندلی هم برای نشستن مشتری‌ها هست. این اتفاق برای کاسبان این محدوده که اغلب فلافل‌فروش هستند، خوشایند است و باعث جذب بیشتر مشتری می‌شود. اما متأسفانه اهالی از این اوضاع چندان راضی نیستند، چون تغییرات یادشده کمکی به کاهش ترافیک و رفع کمبود جای پارک نکرده است. سر و صدا، بوق و ترافیک خودروها، به‌ویژه ماشین‌های مشتری‌ها، همسایه‌های ما را به دردسر انداخته است.»
- افزایش سرانه فضای سبز و ترافیک
یکی از مهم‌ترین نیازهای شهروندان پازل دهم پایتخت افزایش سرانه فضای سبز بود؛ سرانه‌ای که از استانداردهای معمول کمتر بود. تأمین سرانه فضای سبز مورد نیاز اهالی از مهم‌ترین رویکردهای راه‌اندازی پیاده‌راه خیابان شهید دعوتی برای اهالی بود. «سید حسین هاشمی» با اشاره این موضوع می‌گوید: «کاشت درختان چنار در دو سمت خیابان اتفاق خوبی بود. چهره خیابان دلنشین و زیباتر هم شده است. سرانه فضای سبز هم بیشتر شده است. اما همیشه در دل اتفاقات خوب نقاط ضعف هم پیدا می‌شود. برای مثال، افزایش ترافیک خیابان شهید دعوتی یکی از مشکلات اجرای طرح است. چون یک بخش از پیاده‌رو به حریم خیابان اضافه شد. همین موضوع باعث شد تا ظرفیت پارک خودرها و به دنبال آن ترافیک بیشتر شود.»
- کاشت‌گونه‌های مختلف گیاهی
از ۷ چنار معروف محله هفت‌چنار این روزها فقط ۳ چنار باقی مانده است. کاشت درختان چنار جدید اتفاق خوب پروژه طرح پیاده‌راه‌سازی خیابان شهید دعوتی بود. تا نماد هویتی این محله که همان درختان چنار است حفظ شود.
«محمدعلی حدادی» مدیر مجموعه شهر کتاب در خیابان شهید دعوتی، با اشاره به اهمیت حفظ نمادهای هویتی محله می‌گوید: «زیباسازی و چهره جدید خیابان اتفاق خوبی برای اهالی و میزبانی از گردشگران است. البته امیدواریم برای نگهداشت چهره شهری و فضای سبز هم اقدامات قابل‌قبولی انجام شد. برای مثال، چنارهای معروف و قدیمی محله در حیاط مجموعه شهر کتاب قرار گرفتند و متأسفانه وضعیت یکی از چنارها چندان مطلوب نیست و اگر اوضاع به همین منوال ادامه پیدا کند، حتماً این درخت چنار بیمار از دست می‌رود.»
حدادی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به استفاده ازگونه‌های گیاهی مختلف در حاشیه باغچه‌های خیابان شهید دعوتی اشاره دارد: «برای کاشت‌گونه‌های گیاهی در کنار خیابان هم به جای شمشادهای بلند بد نبود که از گیاهان فصلی و بهاری استفاده می‌کردند.»
به گفته مدیر شهر کتاب، علاوه بر افزایش ترافیک، یکی از مواردی که در این طرح به آن توجه نشده است، شیب خیابان و نهرها برای پیشگیری از آبگرفتگی در زمان بارش‌های جوی است. این موضوع را با مدیر پروژه هم در میان گذاشتیم، اماترتیب اثر داده نشد.
- درنگ‌گاه ایستگاه تاکسی در بزرگراه نواب صفوی
یکی از مهم‌ترین نکات در ساماندهی چهره شهری و زیباسازی، جانمایی سیستم حمل‌ونقل شهری است. سال‌های زیادی بود که ایستگاه تاکسی‌های خطی در بزرگراه نواب، تقاطع خیابان آذربایجان، بی‌سرپناه بود و جایگاهی مخصوص رانندگان و مسافران وجود نداشت. پارک دوبل تاکسی‌ها در حاشیه بزرگراه و مسافرانی که باید در گوشه‌ای از پیاده‌رو و خیابان منتظر می‌ماندند، علاوه بر دامن زدن به افزایش ترافیک محدوده و حتی گاهی تصادفات، چهره شهری را مخدوش می‌کرد. ساخت درنگ‌گاه برای رانندگان و مسافران این مسیر یکی دیگر از پروژه‌های خردمقیاس محلی بود که آبان‌ماه افتتاح شد.
اما گویا رانندگان این مسیر چندان از این موضوع رضایت ندارند. «احمد فرجی» ۲۰ سال است که در این خط مشغول کار است. او ساخت درنگ‌گاه را برای ساماندهی و اسکان مسافران این محدوده‌کاری جالب و درخور توجه می‌داند، به شرط اینکه مورد استفاده مسافران و رانندگان تاکسی قرار بگیرد: «این درنگ‌گاه بیشتر به پاتوق پیک‌های موتوری تبدیل شده است. به دلیل حضور پرتعداد آنها، دیگر جایی برای رانندگان و مسافران نیست. چون در صورت حضور ما حتماً درگیری پیش می‌آید و گاهی حتی برای مسافران خانم مزاحمت ایجاد می‌شود. به همین دلیل، اغلب راننده‌ها مانند سابق در داخل خودروهایشان تا آمدن مسافر منتظر می‌مانند یا اینکه گوشه خیابان می‌ایستند.»
- روشنایی شبانه
تأمین روشنایی شبانه و امنیت بانوان در شب‌ها یکی از نکات مثبت و رضایت‌بخش ایجاد پیاده‌راه گردشگری در محله هفت‌چنار بود که اهالی به آن اشاره کردند. «فاطمه داداشی» ۳۰ سال است که در همسایگی ما در محله هفت‌چنار ساکن است. او در این‌باره می‌گوید: «نصب چراغ‌های روشنایی پرنور در ۲ سمت خیابان باعث شده تا در هنگام شب، به‌ویژه در فصل زمستان، خانم‌ها با امنیت بیشتری در رفت‌وآمد باشند. ترس از زورگیری و کیف‌قاپی و مزاحمت‌های خیابانی هم کمتر شده است. این امنیت خاطر، آرامش روانی به همراه دارد که در رفتارهای اجتماعی بی‌تأثیر نیست.»
«ایوب رمضانی» از دیگر کاسبان خیابان، با تأیید حرف‌های این بانوی همسایه در ادامه توضیح می‌دهد: «شب‌ها خیابان بیشتر شبیه بیابان تاریک بود. جز نور چراغ خودروها و مغازه‌ها هیچ روشنایی و نوری در کار نبود و تاریکی فرصتی برای جمع شدن اراذل و اوباش و خلافکاران فراهم می‌کرد. با اجرای این طرح، امنیت کاسبان و اهالی تا حدودی تأمین شد.»
- ساماندهی میدان جمهوری اسلامی
گل‌کاری رفیوژ میانی بزرگراه شهید نواب صفوی در محدوده میدان جمهوری از دیگر اقدامات شهری برای حفظ زیبایی چشم‌انداز بصری است. اما در دل این زیبایی و رضایت اهالی از داشتن محله‌ای باصفا و خوش‌رنگ و لعاب، نیازمند توجه و رسیدگی هم است. «رضا محبی» از کاسبان میدان جهموری، درباره بعضی از مشکلات در این محدوده می‌گوید: «اینکه هر روز وقتی کرکره مغازه را برای کسب وکار بالا می‌کشیم با و گل و سبزه مواجه می‌شویم، اتفاق خوبی است. در روحیه ما و مشتری‌ها تأثیر مثبت دارد. اما این ماجرا چند نکته هم در دل دارد. اول اینکه ساخت باغچه با این ارتفاع باعث شده تا دید رهگذران به مغازه‌ها کمتر شود. به‌ویژه شمشادهای بلندی که در باغچه‌ها کاشته شده به این ایراد بیشتر دامن می‌زند. از طرفی، این وضع باعث شده، در زمان تاریکی، خلافکاران و دزدان راحت‌تر به مغازه‌ها دستبرد بزنند.»
به گفته این کاسب قدیمی، بسیاری از دزدان یا حتی معتادان ابزار خود را در میان همین شمشادها مخفی می‌کنند تا در فرصتی مناسب از آن برای دزدی استفاده کنند. کسبه‌های همجوار هم به دلیل دید نداشتن نمی‌توانند تشخیص دهند که چه‌کاری پشت این دیوارها و شمشادها انجام می‌شود. محبی در ادامه به ماجرای دزدی از مغازه یکی از همسایگانش اشاره می‌کند: «همین چند وقت پیش فردی با دیلم به‌راحتی قفل مغازه یکی از کاسبان را شکسته بود و از مغازه کلی جنس برداشته بود. به دلیل نبود دید کافی کسی هم متوجه این ماجرا نشد.»
- مسیر ویژه دوچرخه
راه‌اندازی مسیر دوچرخه‌سواری می‌تواند یکی از راه‌های کاهش ترافیک و آلودگی هوای تهران باشد. البته نهادینه شدن فرهنگ دوچرخه‌سواری میان تهرانی‌ها با فراهم شدن زیرساخت‌های مناسب شهری مانند راه‌اندازی مسیر دوچرخه گره خورده است. به همین سبب، راه‌اندازی مسیر دوچرخه‌سواری در دستور کار مناطق شهر تهران قرار گرفت و عملیات پیاده‌راه‌سازی و ۵ هزار کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری در نواحی سه‌گانه تکه دهم پایتخت انجام شده است.
یکی از مسیرهای افتتاح‌شده دوچرخه‌سواری در خیابان «ارومیه» حدفاصل بزرگراه «نواب صفوی» تا «خیابان رودکی»، خیابان «رودکی» حدفاصل «ارومیه» تا خیابان «کلهر» و خیابان «کلهر» تا بزرگراه شهید «نواب صفوی» است؛ مسیری که اهالی در مورد استفاده از آن نظرهای جالبی داشتند. عده‌ای معتقد بودند در این محدوده پرترافیک که هنوز فرهنگ دوچرخه‌سواری چندان در آن نهادینه نشده، چه لزومی به راه‌اندازی این مسیر است. عده‌ای هم عقیده داشتند برای فرهنگسازی باید از جایی شروع کرد و راه‌اندازی مسیر دوچرخه‌سواری از ملزومات زندگی شهروندی است. «سپهر ذوقی» از اهالی خیابان ارومیه، در این‌باره می‌گوید: «مردم خیلی کم از مسیر دوچرخه‌سواری استفاده می‌کنند.
بیشتر خانم‌هایی که بچه کوچک دارند برای عبور راحت‌تر با کالسکه از مسیر دوچرخه استفاده می‌کنند. این مسیر به‌تازگی راه‌اندازی شده و برای استفاده همگانی از دوچرخه در آن نیاز به زمان داریم.»
- جای پارک جدید برای موتورسیکلت‌ها
«رحیم‌زاده» از اهالی خیابان ارومیه، راه‌اندازی مسیر دوچرخه‌سواری را یکی از کارهای خوب شهرداری برای ترویج فرهنگ دوچرخه‌سواری میان اهالی و کاهش ترافیک منطقه می‌داند؛ اقدامی که نیاز به فرهنگسازی و آموزش بیشتر دارد. این ساکن قدیمی منطقه ادامه می‌دهد: «دخترم از مسیر دوچرخه‌سواری استفاده می‌کند. اما متأسفانه با توجه به مشکل کمبود پارکینگ و جای پارک، بیشتر اهالی از این محدوده برای پارک خودرو یا موتورسیکلت استفاده می‌کنند. این کار در واقع سوءاستفاده از حریم‌های شهروندی است و اعتراض هم اغلب به درگیری یا جر و بحث بی‌فایده منتهی می‌شود. اما همین که اقدامی برای ترویج دوچرخه‌سواری در محله‌های شلوغ و پر ترددی مانند منطقه ۱۰ انجام شده، نوید بخش اتفاقات خوب برای ایجاد حس تعلق خاطر محلی میان شهروندان است. این اقدام جای قدردانی و تشکر دارد.»
- رضایتمندی اهالی از پیاده‌راه‌سازی اصلاح هندسی خیابان
«حمید میهن‌دوست» تاکسیران، به نحوه ساخت درنگ‌گاه و اشغال بخشی از مسیر بزرگراه اشاره دارد: «ساخت چنین فضایی برای استفاده رانندگان جای تشکر دارد، اما ساختار این فضا به نحوی است که نمی‌توانیم خودروهایمان را راحت پارک کنیم. به دلیل اشغال بخشی از حریم خیابان مجبوریم خودروهایمان را اریب پارک کنیم. همین موضوع باعث ترافیک و بی‌نظمی ترافیکی می‌شود.»
- افزایش ظرفیت پارک خودرو
«رقیه عباسی» افزایش عرض خیابان را عامل افزایش پار ک بیشتر خودرو می‌داند. او می‌گوید: «محله زیبا و سرسبز شده است، اما این زیبایی در پارک خودروها گم شده است، چون با اجرای طرح پیاده‌راه یک بخش از پیاده‌رو عملاً تبدیل به پارکینگ خودروها شده است.»