همشهری آنلاین _ سحر جعفریان: میدان کوچک و قدیمی این خیابان طویل، اوایل دهه ۷۰ با احداث بزرگراه «یادگار امام» (ره)، دچار تغییرات کالبدی و ساختاری شد. میدانی که اهالی منطقه ۹ و ۱۰ خاطرات فراوانی از رویدادهای مختلف اجتماعی و سیاسی آن داشته‌اند و با گذر زمان به هویتی محلی و تاریخی برایشان تبدیل شده است. هویتی که در سایه گسترش شهرسازی‌های نوین، دستخوش تغییرات ظاهری شده است و فراموشی تاریخ محله، مهم‌ترین پیامد آن به شمار می‌آید. برای همین مدیران شهری بر آن شدند تا با اجرای طرح «پلازا» و بازسازی میدان هاشمی به حفظ هویت و یادگاری‌های تاریخی محله بپردازند. در این گزارش سری به خیابان و میدان هاشمی زده‌ام تا ضمن گفت‌وگو با اهالی و شورایاران محلی از روند پیشرفت این پروژه انسان‌محور مطلع شویم.
خیابان هاشمی، حوالی بزرگراه یادگار امام(ره) جایی است که کارگران سخت مشغول کارند تا هرچه زودتر عملیات عمرانی پلازا یا میدانگاه هاشمی، یکی از تاریخی‌ترین میدان‌های منطقه ۹، را به پایان برسانند. عابران به آرامی از کنار فعالیت آنها می‌گذرند. یکی نیم نگاهی می‌اندازد و خیلی زود به راهش ادامه می‌دهد. دیگری «خدا قوت» می‌گوید و سراغ پایان طرح را می‌گیرد. کاسبان هم گاهی سینی چای به دست، پذیرای کارگران می‌شوند. خودروسواران اما با کنجکاوی‌های چند ثانیه‌ای خود، بیشتر به بار ترافیکی خیابان می‌افزایند و سبب به صدا درآمدن بوق ممتد سایر خودروها می‌شوند، آلودگی صوتی آزاردهنده. کمی آن سوتر آجرهای نارنجی رنگ تزیینی، گوشه‌ای از خیابان هاشمی چیده شده‌اند تا خیلی زود حاشیه جدول‌های جداکننده معبر و فضاهای سبز را مشخص کنند.
نهال‌های قد و نیم قد هم در انتظار آراستن فضاهای سبزی هستند که در اشکال مختلف طراحی شده‌اند. بله، اینجا میدان قدیمی هاشمی است که روزگاری باغ و زمین بایر بوده است و پس از معبرگشایی‌ها در آغاز دوران شهرسازی‌های نوین و ورود گاری، کالسکه و اتومبیل‌های دودی به شکل فلکه‌ای کوچک برای نما بخشیدن به خیابان و نظم دادن به ترددها درآمد. «عباسعلی سهرابی» یکی از کاسبان قدیمی خیابان هاشمی در محله «شهید دستغیب» می‌گوید: «بسیار افسوس می‌خورم که فلکه یا همان میدان ساده هاشمی در جریان احداث بزرگراه یادگار امام(ره) تخریب شد. شاید آن میدان ساده و قدیمی چیز خاصی هم نداشت جز چند تکه سنگ که به شکل دایره‌ای تقریباً کوچک، کنار هم چیده شده بودند. اما همان سنگ‌ها و همان مدل طراحی، هویت محله ما شده بود که بخشی از تاریخ را بازگو می‌کرد.
آن هویت حتی قابلیت ایجاد جاذبه گردشگری را هم داشت. متأسفانه در جریان شهرسازی شتاب‌زده و گاهی غیراصولی، دیگر اثری از آن باقی نمانده است.» «اعظم مقدم» از اهالی محله «دکتر هوشیار» است که درباره پلازای جدید هاشمی می‌گوید: «اینکه میدانی کوچک برای این خیابان به یاد آن میدان قدیمی می‌سازند، خوب است. اما مشکل بزرگ این خیابان، کم‌عرض بودن مسیر خودروسوار است که اغلب اوقات، دردسرهایش ما عابران پیاده را هم آزار می‌دهد.»
- ساخت پلازا ترافیک زا است؟
ظهر که می‌شود، کارگران دست از کار می‌کشند تا استراحتی کنند و لقمه نانی بخورند. «احمد همتی» از کاسبان خیابان هاشمی است که می‌گوید: «بیشترین سود احداث پلازا، متوجه کاسبان است. چراکه با اوج گرفتن رفت و آمدهای محلی، کسب و کار هم رونق می‌گیرد. اما نکته قابل توجه این است که خیابان هاشمی در همه ساعت‌ها از ازدحام خودروها و وانت‌های سدمعبر، مملو است. آنقدر که می‌توان گفت همیشه اینجا ترافیک است.
اکنون به نظر می‌رسد با وجود این پلازا شرایط سخت‌تر شود. به هر حال رفت و آمدها افزایش می‌یابد. گمان کنید ممکن است در همین پلازا پس از مدتی دستفروش بساط کند و راه برای عبور عابران تنگ شود. عابر هم ناگزیر برای حرکت، به خیابان بیاید. این یعنی خطر برای عابرپیاده. یا اصلاً موتورسیکلت‌ها مانند اغلب اوقات از پیاده‌روها عبور کنند و درگیری بین آنها و اهالی پدید آید. همه این موارد از کم‌عرض بودن خیابان و پیاده‌رو ناشی می‌شود که انتظار داریم شهرداری منطقه با توجه به آنهاها وارد عمل شود.»
«محمد قانع»، شورایاری محله شهید دستغیب نیز می‌گوید: «بسیاری از اهالی گمان می‌کنند این پلازا ممکن است به بار ترافیکی خیابان هاشمی بی‌افزاید.
اما این‌گونه نیست. چراکه مساحت قابل توجه این پلازا در فرورفتگی قرار گرفته که از سال‌ها پیش شهرداری منطقه در حال تملک آن بوده است تا به احیای هویت محدوده هاشمی بپردازد.» «ناهید محمدنژاد»، شورایاری محله دکتر هوشیار است که بخش‌هایی از پلازای هاشمی در محله او واقع شده است: «اهالی در این محدوده از حداقل رسانه‌های محلی و تفریحی محروم بوده‌اند و اغلب اوقات برای گذران اوقات فراغت ناچار بودند مسافت‌های طولانی را طی کنند. احداث این پلازا می‌تواند فرصت مناسبی برای ایجاد سرگرمی و بروز حس تعلق خاطر اهالی محسوب شود.»
- طرحی برای احیای میدان قدیمی
مساحت تقریبی اجرای پلازای هاشمی، ۲۲ هزارمترمربع است. «سید مصطفی موسوی»، شهردار منطقه ۹، با بیان این مطلب می‌گوید: «پلازای هاشمی جزو پروژه‌های اولویت‌دار و انسان‌محور منطقه بوده است که خیلی زود در دستور کار قرار گرفت تا هم سرانه‌های شهری و تفریحی محدوده را افزایش دهد و هم به محلی برای اجرای رویدادهای اجتماعی تبدیل شود. چراکه همجواری با مسجد قدیمی حضرت «علی‌اکبر» (ع) این ظرفیت را تا میزان قابل توجهی ارتقا می‌بخشد.» موسوی هم‌چنین با اشاره به وضعیت پیشین میدان هاشمی ادامه می‌دهد: «در زمان احداث بزرگراه یادگار امام(ره) میدان هاشمی به تقاطع زمان‌دار تبدیل شد.
بنابراین برای احیای معنوی این بخش از هویت محله به اجرای پروژه پلازای هاشمی در قالب احداث «پرگولا» (آلاچیق)، نصب چادرهای رنگی و مقاوم، اجرای مه‌پاش، نورپردازی‌های نوین، آرام‌سازی و نصب سکوهای نشیمن پرداخته‌ایم که پیش‌بینی می‌شود تا پیش از پایان بهمن ماه جاری به پایان برسد.» وی با اعلام این مطلب که پروژه پلازای هاشمی ۸۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته است، می‌افزاید: «طبیعی است که با اجرای کامل طرح پلازا، تقاضای سفر به این محدوده افزایش یابد و در چنین شرایطی، ترافیک هم ۲ برابر شود. بنابراین، مطالعات عارضه‌سنجی ترافیکی خیابان هاشمی نیز آغاز شده است تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.»
نظر شما