همشهری آنلاین_مژگان مهرابی: از این‌رو طرح تعریض را منتفی اعلام کردند و مژده دادند با ایده‌های تازه‌ای که در نظر دارند خیابان کرمان از نازیبایی رهایی می‌یابد و رنگ و رخ دیگری به خود می‌گیرد. اینکه بعد از ملغی شدن طرح، مدیریت شهری منطقه ۱۴ قرار است چه اقداماتی برای فضای برهم ریخته محله انجام دهد و تکلیف نمای نازیبای دندانه‌ای شکل خیابان کرمان چه سرانجامی پیدا خواهد کرد از دغدغه‌هایی است که این روزها ذهن بسیاری از شهروندان را درگیر کرده است و خواستار تهیه گزارش از آن شدند. در این‌باره با «حجت‌الله محمدزاده» معاون شهرسازی و معماری منطقه ۱۴ گفت‌وگو کردیم.
خیابان کرمان سال‌هاست با وضعیت نابسامانی درگیر است؛ از وقتی که مدیریت شهری وقت تصمیم گرفت برای تسهیل تردد اهالی طرح تعریض را در آن اجرا کند. نقطه آغاز این ماجرا به سال ۵۷ برمی‌گردد که این طرح تصویب شد و از سال ۶۰ به اجرا درآمد. محمدزاده می‌گوید: «دیدگاه مدیریت شهری در سال‌های گذشته این بوده است که فقط با تعریض خیابان ترافیک را می‌توان کاهش داد. از این‌رو مسئولان امور شهری با هدف کم کردن معضل ترافیک در محله، طرح تعریض خیابان کرمان را تصویب کردند.»
از آن زمان تاکنون که بیش از ۴ دهه می‌گذرد هیچ‌کدام از اهالی نه اجازه نوسازی داشتند و نه کسی به خرید ملکشان راغب بود. این موضوع اگرچه در ابتدای امر خیلی مشکل‌ساز نبود اما با طولانی شدن مدت زمان اجرای طرح دردسرهای زیادی برای اهالی ایجاد شد. نازیبا شدن نمای محله، کم ارزش شدن قیمت ملک‌ها، آسیب‌های اجتماعی و حضور پررنگ زباله گردها از جمله مشکلاتی بود که گریبانگیر خیابان کرمان شد. این در حالی بود که در این محله همچنان حرف اول را معضل ترافیک می‌زد.
- نقش بی‌تأثیر تعریض خیابان در ترافیک
اما اینکه چرا طرح تعریض خیابان کرمان با همه دردسرهایش در میانه راه طرح مسکوت ماند و منتفی شد سؤالی است که محمدزاده درباره‌اش توضیح می‌دهد: «قرار بود عرض خیابان ۱۲ متری کرمان به ۳۵ متری تغییر کند. اما بعد از بررسی مسئولان در یکی ۲ سال اخیر، تصمیم گرفته شد که طرح منتفی شود چراکه بررسی و معلوم شد تعریض خیابان تأثیر چندانی در کاهش ترافیک ندارد.
دلیل عمده نیمه‌کاره ماندن طرح هم ساخت بزرگراه‌های امام علی(ع)، شهید محلاتی و خیابان پاسدار گمنام در ۲ ـ ۳ دهه اخیر بود که ایجاد آنها از بار ترافیکی و راهبندان خیابان کرمان کاسته است. به گفته محمدزاده بعضی از طرح‌ها در حین اجرا، دچار تغییراتی می‌شوند که قطعاً برای رفاه شهروندان است. او مثال می‌زند: «قرار بود بزرگراه امام علی(ع) ۴۵ متری ساخته شود اما در حین اجرای طرح تصمیم بر ایجاد بزرگراهی ۷۶ متری گرفته شد.
این بزرگراه تردد شهروندان از جنوب به شمال را تسهیل و از سوی دیگر بزرگراه شهید محلاتی و خیابان پاسدار گمنام بار ترافیکی شرق به غرب تهران را کنترل می‌کنند. بنابراین دیگر نیازی به تعریض خیابان کرمان نیست. چون ترافیکی وجود ندارد.» او منتفی شدن طرح را امتیاز مهمی برای منطقه می‌داند وآن جلوگیری از صرف هزینه زیاد است که شهرداری متحمل می‌شد.
- فضاهای پرت به بوستان تبدیل می‌شود
این که در اعتبار ملی صرفه‌جویی شده اتفاق خوبی است، اما سؤال‌های دیگری را در ذهن اهالی ایجاد می‌کند که ماحصل مشکلات ۴۰ ساله اهالی به کجا ختم می‌شود و دیگر اینکه آیا قرار است شکل و نمای محله به نازیبایی که هست باقی بماند یا نه؟ محمدزاده پاسخ می‌دهد: «اولویت ما رفاه شهروندان و جلب رضایت آنهاست و می‌توان گفت تازه کارمان شروع شده است و در فاز دیگری باید عزممان را جزم کنیم.
همه موضوعات و دغدغه‌های شهروندان بررسی شده است. نخستین رخداد خوبی که در محله پیش آمده است، از طرح خارج شدن املاک معارض خیابان کرمان و امکان ساخت‌وساز برای اهالی است. همین بافت محله را از فرسودگی نجات می‌دهد و نونوار می‌کند. البته هنوز یکسری املاک هستند که همچنان در طرح قرار دارند. برای آنها هم تدابیری اندیشیده شده است.» به گفته محمدزاده، قرار است عرض خیابان کرمان شرقی ۱۶ و عرض خیابان کرمان غربی ۱۲متر شود.
او ادامه می‌دهد: «بعضی از املاک مشکلات حقوقی دارند که در پی رفع آنها هستیم. از این‌رو برای اینکه حقی از شهروندان ضایع نشود در حال رفع معضل هستیم.» اما مهم‌ترین ایده‌ای که به‌زودی در خیابان کرمان اجرایی می‌شود، ایجاد لچکی و بوستان در فضاهای پرت و بی‌دفاع این محله است. او ادامه می‌دهد: «یکی از دغدغه‌های این محله کمبود سرانه فضای سبز است که با ایجاد پاتوق‌های محلی مکانی برای تفریح و استراحت اهالی ایجاد خواهیم کرد.» البته شاید طرح جدید زمانبر باشد اما با اجرایی شدن آن قطعاً خیابان کرمان رنگ و رخ دیگری به خود می‌گیرد.
- بدانید
در خیابان کرمان ۶۰درصد از خانه‌ها ریزدانه هستند و زمین آنها مساحتی کمتر از ۲۰۰مترمربع دارد. در کرمان شرقی این موضوع کمرنگ‌تر است و ۴۰درصد املاک ریزدانه هستند.
طبق آمار دفتر نوسازی محله دلگشا، برای تعریض خیابان کرمان باید ۲۶۹ پلاک تملک می‌شد که از این تعداد ۶۵ پلاک، تخریب، ۳۵ پلاک اصلاح و ۱۶۹ پلاک باقی مانده است.
- هویت خیابان کرمان باید حفظ شود
یکی از اقدامات تأثیرگذار «کامبیز مصطفی پور» شهردار منطقه ۱۴، ساماندهی خیابان کرمان در راستای پروژه کوچک مقیاس است. او طرح‌های خوبی برای این خیابان در سر دارد و می‌گوید: «قرار نیست معابر منطقه را به دلیل تردد خودروها تعریض کنیم، با این کار هویت آنها را دستکاری کرده‌ایم.
نگاه ما به شهر، انسان محور است نه خودرو محور. ساماندهی معابر باید به گونه‌ای باشد که نشان دهد زندگی در محله‌ها جریان دارد.» به گفته این مسئول، خیابان کرمان، از معابر قدیمی منطقه ۱۴ است و از خیابان ۱۷ شهریور شروعمی شود و تا بزرگراه امام علی(ع) ادامه دارد. او می‌گوید: «این خیابان به دلیل وجود بیمارستان مردم و گاراژهای بزرگ از معابر پر تردد منطقه به شمار می‌آید. در مدت ۴۰ سال فقط ۲۰درصد طرح تعریض این خیابان پیش رفته بود.
اما نکته مهم دیگری که باعث منتفی شدن طرح شد، به هویت‌بخشی از منطقه برمی‌گردد؛ با اجرایی شدن طرح تعریض، آسیب جدی به بافت آرامستان‌های دولاب و باغ وثوق‌الدوله وارد می‌شد چراکه برای اجرای آن نیاز بود بخشی از فضای این مکان‌های تاریخی تخریب شود.»به گفته شهردار منطقه ۱۴ طولانی شدن این طرح تنها دستاوردی که داشت این بود که آسیب‌های اجتماعی به دنبال داشت و اهالی را بسیار دلخور کرده بود.
او می‌گوید: «۴۶ ملک خیابان کرمان توسط شهرداری خریداری و به سرانه فرهنگی و تفریحی محله تبدیل می‌شود.» مصطفی‌پور معتقد است پیشینیه خیابان کرمان باید حفظ شود. با نونوار شدن خیابان کرمان و همچنین بهسازی آرامستان‌های دولاب می‌توان گفت منطقه ۱۴ هویت دیگری به خود می‌گیرد. او ادامه می‌دهد: «بازار تره‌بار، پیاده‌راه و فضای سبز از جمله نیازهایی است که مردم مطالبه کردند ودرصدد رفع آن هستیم. در ضمن فضاهای بی‌دفاع شهری که در فضای دندانه مانند خیابان ایجاد شده است را به مکان‌های فرهنگی یا پاتوق تبدیل می‌کنیم. با این کار پایداری محله تقویت می‌شود.»