همشهری آنلاین _ مریم قاسمی: به مناسبت چنین فرخنده میلادی، مهمان «زهرا نژادبهرام» عضو هیأت‌رئیسه شورای اسلامی شهر تهران که به‌عنوان «نخستین معاون و فرماندار زن در ایران» شناخته می‌شود، شدیم تا از تغییر و تحولاتی که پس از انقلاب در نقش‌آفرینی بانوان در جامعه به وجود آمده صحبت کند همچنین از روز مادر و احساس مادر بودن برایمان بگوید.
شاید تصور کنید که بانوان شاغل به‌ویژه در پست‌های کلیدی و مهم از جمله شورای شهر، برای خانواده، همسر و فرزندان خود کمتر وقت می‌گذارند و همیشه درگیر کار هستند، اما «زهرانژاد بهرام» عنوان می‌کند که در وهله اول مادر و همسر است و در کنار آن به‌عنوان یک بانو مسئولیت اجتماعی برعهده گرفته است. وی می‌گوید: «من ۲ فرزند دارم که بزرگ شده‌اند. یک دختر ۳۶ ساله و یک پسر ۲۷ ساله دارم. همیشه سعی کرده‌ام فضای خانه و محیط کار را به تعادل برسانم. البته در این مدت بار زیادی به دوش کشیدم، اما چون همراه با عشق بوده، توانستم با آن عجین شوم. مثل عشق مادری و همسری که بسیار طبیعی است و باید با آن کنار بیایم.»
- سازندگی از خانه تا جامعه
این عضو شورای‌شهر درباره شروع فعالیت‌های اجتماعی‌اش می‌گوید: «از زمانی که یادم هست، فعالیت اجتماعی داشته‌ام. از ۱۴ سالگی، یعنی همان زمانی که انقلاب شد، در همان لحظه‌ها و در فضا و محیط انقلاب حضور داشتم و بعد از آن هم در دوران دفاع‌مقدس در سنگر جهاد سازندگی قرار گرفتم. همیشه فکر می‌کردم که سازندگی این نیست که فقط خانه‌ام را بسازم و به خود می‌گفتم باید بیرون را هم بسازم. در واقع ظرفیت‌هایی که من با آن کار دارم، مثل فضای خانه و زندگی و فرزندانم را طوری ساخته‌ام که آنها راحت باشند. سعی کرده‌ام اگر حضور مداومی در خانه نداشتم، اما همان حضورم کیفی باشد. ساعت کاری‌ام را طوری تنظیم کرده‌ام تا اگر بچه‌ها در خانه نیستند، من هم نباشم و زمانی که آنها هستند، من هم باشم. به‌ویژه زمانی که کوچک بودند. بعد هم که بزرگ‌تر و خودشان مشغول شدند، زمان بیشتری را در کنارشان گذراندم.»نژاد بهرام عنوان می‌کند که همیشه در تربیت فرزندانش گفت‌وگو و احترام به آنها را مهم‌ترین روش تربیتی دانسته است.
- زن و مرد هر دو باید جهان و کشورشان را بسازند
سیاستمدار اصلاح‌طلب درباره مسئولیت‌پذیری بانوان در جامعه در کنار مسئولیت مادری و همسری می‌گوید: «یکی از نقش‌هایی که زنان ایفا می‌کنند، مادری است، اما مهم این است که زنان نیمی از جمعیت این کشورند و نیمی از جهان خلقت. خداوند نوع انسان را در دو جنس زن و مرد آفریده و هر دو باید در کنار هم تلاش کنند تا بتوانند زمین، جهان و کشورشان را بسازند. بنابراین من علاوه بر اینکه مادر هستم، باید نقشم را نسبت به جامعه و جهان تعریف کنم. این‌گونه نیست که فقط در قالب یک زن وظایف خودم را انجام دهم. من یک انسانم و نقش پذیر. نقش مادری را به‌عنوان یکی از نقش‌هایی که می‌توانستم بپذیرم، قبول کردم، اما قبل از هر چیز من یک زن هستم و مسئولیت‌های جدی نسبت به جامعه‌ام دارم.»
او درباره تفاوت زنان و مردان این‌گونه دیدگاهش را بیان می‌کند: «به نظر من نباید نگاه کرد که مرد بودن سخت است یا زن بودن. هر دو انسانند و انسان بودن خوب است، اما سخت. شرایط اجتماعی که در کشور ما وجود دارد، نشان می‌دهد که تسهیلات مردان نسبت به زنان بیشتر است. به دلیل شرایط خاصی که قبلاً در جامعه وجود داشته و این عمق تاریخی که همیشه زنان از حقوق اجتماعی‌شان محروم بوده‌اند، زنان بیشتر از مردان در شرایط محرومیت‌هایی اجتماعی قرار گرفته‌اند وگرنه هر دو انسانند و هر دو برای رسیدن به مقام انسانی و اخلاقی سختی‌های زیادی را باید تحمل کنند.»
- بازآفرینی نقش اجتماعی بانوان
نژادبهرام عقیده دارد که در برهه‌ای از تاریخ کشورمان نقش بانوان جامعه با تغییر شدید همراه بوده است: «تشویق و ترغیب زنان به مشارکت‌های اجتماعی و حضور در فضای بیرون از خانه همراه با فرزندان یا همسر و حتی تنها، فضای اجتماعی زنان را که تا پیش از آن تعریف شده بود، با یک تحول شدید همراه کرد. این تحول مثل یک زلزله بود که تمام زنان از هر قشری از زنان سنتی گرفته که در درون خانه، تنها وظیفه‌شان را مادری و همسری می‌دانستند تا زنانی که در مشاغل مختلف کار می‌کردند، همه یکصدا وارد فضای اجتماعی شدند و آن را غلبه دادند بر نقش‌های خانگی و فضای خانگی. به همین دلیل می‌گویم زلزله‌ای در تاریخ اجتماعی نقش زنان در جامعه ایران به وجود آمد.
در واقع به دلیل شرایط خاص اجتماعی و فرهنگی و بازگشت به اندیشه‌های پیش از انقلاب به صحنه مدیریت اجتماعی و فضای ناشی از ناامنی و بروز جنگ در کشور، دوباره تلاش‌هایی برای به حاشیه راندن زنان از اجتماع و بازگرداندن آنها به خانه صورت گرفت. می‌توان گفت که بانوان تقریباً یک دهه این دوره را تجربه کرده‌اند، اما با توجه به آن تحولی که به وجود آمده بود و نیاز جامعه برای مشارکت زنان و عزم بانوان برای کسب مدارج علمی و ورود به عرصه‌های دانشگاهی، نقش‌ها کاملاً با تغییری جدی روبه‌رو شد چنان که امروز حتی می‌توانید نقش مادری و همسری را در کنار نقش‌های اجتماعی دیگر به روشنی ببینید و شاهد گستره فعالیت زنان جامعه باشید.اشتغال در فضاهای خصوصی، تعاونی و دولتی، انجمن‌های خیریه، «ان جی او» ها، یا حتی مجامع علمی و فرهنگی، همه مواردی هستند از فعالیت‌های اجتماعی زنان. نقش انحصاری «مادری و همسری» به یک نقش مشترک «مادری و همسری و شهروندی» مبدل شده و شاید این نقش تعادلی باشد که ما باید از ریشه مورد تأکید و توجه قرار دهیم.
- برای مادرم روسری و پیراهن هدیه می‌گیرم
شاید برای شما این سؤال پیش آمده باشد که بانوی عضو شورای‌شهر روز مادر را چگونه می‌گذراند و هدیه او برای مادرش چیست. نژاد بهرام در این‌باره می‌گوید: «پدرم مدت کوتاهی است که به رحمت خدا رفته و مادرم کمی کسالت دارند و الحمدالله او را در کنار خودمان داریم و سایه‌اش بالای سرمان است و خدا را شکر می‌کنم که او را می‌بینم و در خدمتش هستم. معمولاً هدایایی که از بازار برای مادرم می‌خرم، سعی می‌کنم هدایایی شخصی باشد و از وسایل خانگی عبور می‌کنم. چون معتقدم اگر هدیه‌ای تهیه می‌شود، باید برای خودش گرفته شود. شاید خرید وسایل خانه بتواند تأثیری را در زندگی او ایجاد کند، اما بیش از هر چیزی دلم می‌خواهد که برای شخصیت و هویت مادرم ارزش قائل شوم. هدیه‌های من در روز مادر بیشتر لباس و روسری است.
خوشحالم از اینکه برایش هدیه‌ای می‌گیرم و این را افتخاری می‌دانم که حداقل سالی یکبار با گرفتن یک هدیه کوچک، عشق و علاقه‌ام را به او نشان دهم. البته فرزندانم و همسرم برای روز مادر و روز زن، هدایای مستقلی تهیه می‌کنند، اما چون من تکنولوژی را دوست دارم، بیشتر تلفن همراه یا لب تاپ برایم می‌خرند. همسر و بچه‌هایم نیز تلاش می‌کنند برای خودم هدیه بگیرند، تا برای خانه.»
- مادر؛ تکیه‌گاه فرزندان در زندگی
از بانوی عضو شورای‌شهر درباره حس مادری می‌پرسیم. او عنوان می‌کند که واژه مادر و مادری بیش از هر چیزی عشق است و ادامه می‌دهد: «مادران دوره سخت بارداری را تحمل می‌کنند. فرزندان را با سختی بزرگ می‌کنند و همه اینها عشق می‌خواهد. تحمل این همه درد و رنج عشق می‌خواهد. مادر تلاش می‌کند شرایط مناسب برای رشد و تربیت فرزندان را مهیا کند و البته پدران هم دشواری‌هایی برای خودشان دارند. اما حواسمان باشد که مادری فقط رسیدگی مادی به فرزندان نیست، مثلاً فراهم کردن آسایش و آرامش برای فرزندان نیز اهمیت زیادی دارد.