همشهری آنلاین _ سمیرا باباجانپور: سبک زندگی اشتباه و نبود بازی‌های مناسب، نگرانی‌ها را بیشتر کرده است. موضوعی که موجب شده است تا نخستین طرح ورزشی مربوط به کودکان با عنوان «ورزش برای ۲ هزار روز اول زندگی کودک» با راه‌اندازی مجموعه‌های ورزشی تخصصی کودکانه در ۲۲ منطقه تهران، دنبال شود.
این برنامه در قالب طرح ملی «بازی و نشاط کودکانه» شکل گرفته است و با مشارکت سازمان ورزش شهرداری تهران، وزارت ورزش و جوانان، وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت دنبال می‌شود و شهرداری تهران در راستای این طرح، طی دستورالعملی برای ۲۲ منطقه پایتخت ۲۲ ورزشگاه تخصصی کودکان در نظرگرفته است. طرح اقدام مشترک ملی برای ۲ هزار روز اول زندگی کودکان بر آن است تا بتواند بر افزایش فعالیت‌های بدنی و کاهش آثار مخرب چاقی در کودکان اثرگذار باشد. در این طرح اهدافی مانند پیشگیری و درمان معضل چاقی کودکان، فرهنگسازی زندگی فعال و ارتقا نگرش کودکان به فعالیت‌های ورزشی، توسعه فضا و محیط‌های شهری متناسب با بازی کودکان، آموزش مهارت‌های پایه و بنیادی به کودکان اجرایی می‌شود. بی‌تردید سازمان ورزش شهرداری تهران با ۴۸۰ زمین چمن مصنوعی و بیش از ۲۰۰ مجموعه ورزشی چند منظوره می‌تواند گام مؤثری برای ارتقای ورزش کودکان بردارد.
- منطقه ۵: نخستین طرح غربالگری رفتار حرکتی کودکان
انجام تست غربالگری رفتار حرکتی کودکان در منطقه ۵ انجام شد تا ۲۵۰ کودک در پایش تست‌های استقامتی، حرکتی و عضلانی قرار بگیرند. «ابوالقاسم موسوی»، رئیس اداره ورزش شهرداری منطقه ۵، درباره اهمیت این غربالگری می‌گوید: «این برنامه در راستای طرح اصلاح رفتار حرکتی کودکان انجام شده است و کودکان زیر نظر متخصصان، مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. اطلاعات مربوط به هر کودک در بانک اطلاعاتی ثبت شده است و ۱۲ اسفندماه دوباره این برنامه تکرار می‌شود. در این فاصله فیلم‌های آموزشی در اختیار خانواده‌ها قرار می‌گیرد تا براساس الگوهای ورزشی استاندارد، با کودک در خانه تمرین کنند. موسوی در ادامه به راه‌اندازی نخستین مجموعه ورزشی ویژه کودکان در منطقه ۵ اشاره می‌کند و می‌افزاید: «سالنی به مساحت ۴۵۰مترمربع در ورزشگاه «شهید شفیع پور» در خیابان «وفا آذر» محله «فردوس» به کودکان اختصاص یافته است. از سویی در سرای محله «سازمان برنامه جنوبی» فعالیت‌های ورزشی کودکان مدتی است انجام می‌شود که با شیوع ویروس «کرونا» برنامه‌ها به‌صورت آنلاین ادامه دارد. هم‌چنین درمجموعه ورزشی خیریه «عمل» در بزرگراه «ستاری» باشگاه تخصصی کودکان با مربیان مجرب فعال است که شهروندان می‌توانند از آن استفاده کنند.»
- منطقه ۹ : ورزش در نخستین پارک دوستدار کودک پایتخت
منطقه ۹ در غرب پایتخت از نظر سرانه ورزشی، جایگاه مناسبی ندارد. تنها ۴ ورزشگاه خدمات ورزشی به شهروندان ساکن در این منطقه ارائه می‌دهند. از سویی سرانه فضای سبز این منطقه به‌ویژه پارک و بوستان نیز اندک است. همین امر باعث شده تا امکان فراهم کردن شرایط مناسب برای ورزش کودکان مهیا نباشد. با این حال، مدیریت شهری این منطقه با طراحی بزرگ‌ترین پارک «دوستدار کودک» شهر تهران در محله «دستغیب»، تحولی چشمگیر در زمینه ورزش و تفریح کودکان ایجاد کرده است. این پارک قرار است در روزهای آخر سال به بهره‌برداری برسد و یکی از مؤلفه‌های اصلی آن ایجاد فضاهای ورزشی و تجهیزات بازی برای کودکان خواهد بود. «هادی کاشانی»، رئیس اداره ورزش منطقه ۹ می‌گوید: «خوشبختانه در زمینه ورزشی برنامه‌ریزی‌های خوبی در منطقه انجام شده است.
در حال حاضر، ۷هزارمترمربع از چمن‌های مصنوعی منطقه درحال نوسازی است و این می‌تواند فضای ورزشی خوبی برای شهروندان به‌ویژه کودکان و نوجوانان فراهم کند.» او درباره طرح ملی بازی و نشاط کودکانه در منطقه ۹ می‌افزاید: «سالنی در مجموعه ورزشی شهید جهانی‌پور برای طرح ملی بازی و نشاط کودکان به سازمان ورزش معرفی شده است و با معرفی پیمانکار عملیات تجهیز ورزشگاه برای کودکان آغاز می‌شود. این سالن ورزشی ۲۵۰مترمربع مساحت دارد. از سویی قرار است «خانه کودک» مجموعه «شمشیری» بهزودی به باشگاه کودکان تبدیل شود. نکته دیگر اینکه در نخستین پارک دوستدار کودک پایتخت که بهزودی افتتاح می‌شود، برای نخستین بار فضاهای ورزشی و بازی برای کودکان ۲ تا ۶ سال فراهم شود.»
- منطقه ۲۱ : خیابان‌های دوستدار ورزش کودک
مجموعه ورزشی «استقلال» برای طرح ملی بازی و نشاط کودکانه برای ۲ هزار روز اول زندگی کودکان در منطقه ۲۱ در نظر گرفته شده است. تنها مجموعه ورزشی که استخر دارد و کودکان می‌توانند ورزش‌های مناسب آبی را هم تجربه کنند. «سید محمد شمس‌آبادی»، رئیس اداره ورزش شهرداری منطقه ۲۱، در این‌باره می‌گوید: «این مجموعه ورزشی۳۰۰مترمربع مساحت دارد و از امکاناتی مانند زمین چمن مصنوعی نیز برخوردار است. این مجموعه ورزشی که برای کودکان در نظر گرفته شده است، باید به وسایل مربوط به ورزش کودکان تجهیز شود تا بتوانیم از آن بهره‌برداری کنیم.»
شمس‌آبادی با اشاره به برنامه‌های ورزشی منطقه ۲۱ برای گروه سنی کودک ادامه می‌دهد: «هفته گذشته، برنامه ارزیابی کودکان ۴ تا ۱۲ سال شهر تهران به میزبانی منطقه ۲۱ از طریق فدراسیون «ورزش‌های بنیادی کودکان» انجام شد. هم‌چنین در مجموعه ورزشی «دریا»، گروه «چابک» برای کودکان فعالیت‌های گسترده‌ای انجام می‌دهد و ورزش‌های بنیادی را برای آنها دنبال می‌کند. برنامه‌های این گروه در روزهای کرونایی تعطیل نشده است و کلاس‌ها به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود.»
سرانه ورزشی منطقه ۲۱ به نسبت جمعیت آن برای هر نفر نیم‌مترمربع است. این منطقه ۳ مجموعه ورزشی آبی و ۴ مجموعه توپی دارد. مجموعه «الزهرا» (س) منطقه ۲۱ نیز که مربوط به ورزش بانوان بود، به مدیریت بحران تحویل داده شد. در حال حاضر، شهروندان می‌توانند از ۱۷زمین چمن مصنوعی استفاده کنند. رئیس اداره ورزش منطقه ۲۱ می‌گوید: «در پروژه‌های کوچک مقیاس زمین‌های ورزشی رایگان که شهروندان بتوانند از آن استفاده کنند، در نظر گرفته شده است. طرح‌هایی ویژه کودکان به‌عنوان «شهر دوستدار ورزش» در نظر گرفته شده است که کودکان می‌توانند بازی و ورزش را در این خیابان‌ها تجربه کنند. حتی دیوار نگاره‌های این خیابان‌ها هم قرار است کودکانه طراحی شود تا برای این گروه سنی جذاب باشد. خیابان «مالک اشتر»، انتهای کوچه «پانزدهم» در بلوار «خزر» و خیابانی در نزدیکی ورزشگاه استقلال، برای این کار در نظر گرفته شده است.»
- منطقه ۲۲: تلاش برای تغییر سبک زندگی کودکان
توجه به ورزش کودکان آن هم به‌طور تخصصی برای نخستین بار در سازمان ورزش مطرح می‌شود. «غلامحسین ادب»، معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار منطقه ۲۲، درباره اهمیت این طرح می‌گوید: «طرح ورزش در ۲ هزار روز اول زندگی، طرح قابل تاملی است که ارتباط مستقیم با سبک زندگی شهروندان دارد. متأسفانه سبک زندگی کودکان و نوجوانان به دلایل مختلف و متأثر از زندگی شهرنشینی، به سمت کم تحرکی کشیده شده است. باید بدانیم فعالیت بدنی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های سلامت به شمار می‌آید. خوشبختانه سازمان ورزش شهرداری در این زمینه ورود پیدا کرده است و تلاش دارد فضای شهری را برای این مهم آماده کند. اگر از سنین کودکی سبک زندگی سالم با ورزش کافی را آموزش بدهیم، بی‌شک این روش تا بزرگسالی تداوم پیدا می‌کند. این روش به تغییر سبک زندگی شهروند در بلندمدت کمک خواهد کرد. طرح ملی بازی و نشاط کودکانه با محوریت ۲ هزار روز اول زندگی کودکان در منطقه ۲۲ در حال پیگیری است و در مرحله جانمایی ورزشگاه مورد نظر برای کودکان هستیم. البته در برنامه‌ریزی‌هایی که برای ورزش خانواده در منطقه ۲۲ در نظر گرفته شده است، کودکان به‌عنوان عضو مهمی از خانواده جایگاه ویژه‌ای دارند. برای مثال، در برنامه «خیابان، محلی برای زندگی» که به‌طور ویژه در منطقه ۲۲ انجام شد، همه اعضای خانواده همراهی کردند.»
- بهترین رشته‌های ورزشی کودکان
دیوار صخره نوردی، زمین بسکتبال، والیبال، فوتبال، ژیمناستیک، اتاق بازی، آمادگی جسمانی، تعادلی و تمرکزی، چاله ابر، پل معلق، پل تعادلی، دار حلقه، ورزش‌های بدنی شامل تمرینات شاد و مفرح، ورزش‌های تعادلی، تمرکزی، پرتابی و هماهنگی عصب عضله.
کارشناس
- بازی و ورزش ضامن سلامت کودکان است
اضافه وزن و چاقی یکی از مشکلات بهداشتی و تغذیه‌ای است که این روزها با سرعت بیشتری کودکان و نوجوانان را درگیر کرده است و تأثیر معناداری بر سلامت روحی و جسمی آنها دارد. کودکان بی‌تحرک و چاق وقتی به بزرگسالی می‌رسند با انواع بیماری‌های مزمن دست به گریبان خواهند بود. تحقیقات نشان می‌دهد ۱۴درصد از کودکان ایرانی با چاقی و اضافه وزن وارد مدرسه می‌شوند و این اضافه وزن در سنین ۱۸ تا ۲۰ سالگی به اوج می‌رسد و فعالیت‌های اجتماعی آنها را با مشکل روبه‌رو می‌کند. عوامل محیطی، سبک زندگی و عوامل فرهنگی، نقش مهمی برسلامت جسمانی، اجتماعی، عاطفی و عزت نفس کودکان دارد. موضوعی که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت. «مرجان قیدر»، نایب رئیس انجمن توسعه فعالیت بدنی کودکان استان تهران، که سال‌ها است تجربه مربیگری کودکان را در رشته «بازی و ورزش» دارد، درباره اهمیت ورزش و تحرک در کودکان می‌گوید: «در گذشته، خانواده بیشتر برروی ورزش‌هایی همچون ژیمناستیک، کاراته و... برای آموزش کودکان خود تأکید داشتند.
با ایجاد رشته ورزشی جدیدی به‌عنوان بازی و ورزش که سال‌ها است در دنیا مورد استقبال کشورهای پیشرفته قرارگرفته، نگرش درباره ورزش کودکان را تغییر داده است. در این رشته تأکید برروی بازی و ورزش است و تحرکات ورزشی در غالب بازی به کودکان آموزش داده می‌شود تا قابل فهم‌تر و تأثیرگذارتر باشد. کودکان به‌ویژه تا پیش از ۷ سالگی باید یکسری از مهارت‌های حرکتی اولیه را مانند پریدن، جابه‌جایی، تعادل‌ها و... را تجربه کنند. این موضوع برای بسیاری از والدین عجیب است. چون بر این باورند فرزندشان به اصطلاح از دیوار راست بالا می‌رود. در نتیجه، از تحرک چیزی کم ندارد. در صورتی که وقتی کودک وارد کلاس‌های تخصصی مهارت‌های حرکتی می‌شود، متوجه می‌شویم او به راحتی نمی‌تواند یک حرکت «لی لی» ساده را انجام دهد، با ۲ جفت پا نمی‌تواند بپرد، در دویدن تعادل ندارد و توپ ساده را نمی‌تواند از طرف مقابل دریافت کند. در گذشته بازی‌هایی همچون لی‌لی، هفت سنگ، بالا و بلندی، وسطی، همگی در تقویت تعادل حرکتی کودکان تأثیرگذار بود و این روزها این بازی‌ها جای خود را به بازی‌های خانگی، تلویزیون و تبلت داده است.»
۲ ساله‌های ورزشکار
نویسنده کتاب‌های «مهارت‌های زندگی براساس یادگرفتن و انجام دادن» و «بازی و ورزش چابک» درباره آموزش ورزش از سن ۲ سالگی می‌گوید: «اگر از سن ۲ سالگی ورزش را برای کودک آغاز کنیم و آنها مهارت‌های حرکتی را در قالب بازی یاد بگیرند، در آینده از سلامت جسمی و حرکتی مناسبی برخوردار خواهند بود. بسیاری از والدین می‌گویند این «کرونا» باعث شده است تا فرزندشان کم تحرک باشد. در صورتی که با یک تست ساده متوجه می‌شویم این ضعف حرکتی ربطی به این یک سال ندارد. کودک از همان سال‌های اولیه زندگی از فقر حرکتی رنج می‌برد. از سویی می‌دانیم که ذهن سالم در بدن سالم است. اگر بدن و جسم کودکان سالم باشد در نتیجه در انجام فعالیتی‌های ذهنی نیز توانمند خواهند بود. بی‌شک این بچه‌ها باهوش ترند. کودکانی که از دوران طفولیت ورزش کردن را می‌آموزند دو آینده مثبت دارند. نخست اینکه این ورزش‌خواه ناخواه عادت زندگی‌شان می‌شود و دوم اینکه ممکن است با ادامه ورزش‌های تخصصی به رتبه‌های بالای ورزشی و مقام‌های بین‌المللی دست پیدا کنند.»
سرگرمی‌های ورزشی
اگر ورزش را به گونه‌ای برای کودکان تعریف و برنامه‌ریزی کنیم که آن را دوست داشته باشند، سبب می‌شود بچه‌های کوچک، ورزش را به‌صورت یک بازی ورزشی بشناسند و از انجام آن لذت ببرند.
گرم کردن
گرم کردن نوعی فعالیت ورزشی است که سبب می‌شود بدن کودک تحرک داشته باشد. اما این فعالیت‌ها سخت نیستند و آهسته‌تر از فعالیت‌های ورزشی انجام می‌شوند و برای کودک می‌تواند سرگرم‌کننده باشد. تمرینات گرم کردن را از نوع فعالیت‌های هوازی انتخاب کنید. تمریناتی مانند کشش عضلات، پیاده‌روی ساده، دویدن یا راه رفتن در محل ورزشگاه، می‌تواند ورزش‌های خوبی برای گرم کردن باشد.
دویدن
دویدن ساده‌ترین شکل بازی و ورزش برای بچه‌ها است. بچه‌ها به دویدن علاقه دارند و می‌توانند در خارج از منزل و حتی در خانه با دویدن سرگرم شوند؛ مانند دویدن در یک سالن ورزشی، دویدن در راهرو یا دور یک میز بزرگ.
دویدن می‌تواند با سایر حرکت‌ها و بازی‌ها ترکیب شود. می‌توانید دویدن را از حالت یکنواخت خارج کنید برای مثال، با تشویق کردن بچه‌ها از دویدن به جست‌وخیز کردن و یا با حرکت درجا زدن سریع. تلاش کنید الگوهای مختلف حرکتی را تغییر دهید. هم‌چنین می‌توانند به‌صورت عقب‌گرد بدوند. برعکس دویدن با تغییر جهت به سمت معکوس، به تقویت عضلات و عملکرد مغز کمک می‌کند و موجب بهبود هوشیاری و تقویت حواس می‌شود.
پریدن
پریدن از ورزش‌های آسان و مهیج است که بچه‌ها مایل به انجام آن هستند، برای این کار پاها را از زمین بلند کرده و به سمت بالا بپرید. این جهش‌ها سبب تقویت عضلات، آمادگی قلبی عروقی و استقامت بدن می‌شوند.
تمرینات کششی
تمرینات کششی برای کودکان باید بخشی از فعالیت‌های روزمره باشد. اگرچه به نظر می‌رسد که بدن کودکان انعطاف‌پذیری بالایی دارد اما باید به سطح و نوع فعالیت روزانه آنها توجه کنیم تا مطمئن شویم که ورزش‌های کششی در آن گنجانده شده است. انجام ورزش‌های کششی در سنین رشد، ماهیچه‌های کودکان و نوجوانان را محکم می‌کند.
تمرینات کششی مزایای زیادی دارد از جمله جلوگیری از ایجاد آسیب ورزشی، آرام شدن عضلات پس از ورزش، انعطاف‌پذیری در بزرگسالی، چابکی، کاهش تنش ماهیچه ای، بهبود سلامت مفاصل، افزایش جریان خون به عضلات و احساس آرامش پس از تمرینات کششی.