همشهری آنلاین_مرضیه موسوی: زرگنده در شمالی‌ترین محدوده منطقه ۳ وسعت قابل توجهی از بافت فرسوده این منطقه را به خود اختصاص داده است. کوچه‌های باریک و پرشیبی که این روزها آهسته و پیوسته به بافت نوسازی شده تبدیل می‌شوند، تغییرات زیادی هم با خود در این محله همراه کرده‌اند. به گفته اهالی این محله افزایش هزینه‌های زندگی در حسن‌آباد زرگنده به دلیل بافت دوگانه‌ای که دارد با رشد اقتصادی اهالی این محله تناسبی ندارد و از افزایش قابل توجه اجاره خانه تا اقلام معیشتی، زندگی در این محله را برای گروهی از ساکنانش دشوارتر کرده است.
افزایش ساخت‌وسازها در محله حسن‌آباد و زرگنده طی سال‌های اخیر، جمعیت این محله را به حدود ۵ هزار نفر رسانده است. ساکنانی که از اهالی قدیمی محله هستند یا همسایه‌هایی که به تازگی به این محله آمده‌اند و در خانه‌های نوساز آن سکونت دارند. گروه سوم جمعیت ساکن در این محله افرادی هستند که در دهه‌های گذشته از شهرهایی مثل زنجان و طارم و یزد و... زندگی در این محله از تهران را برای خود انتخاب کرده‌اند و اغلب پیشه کارگری دارند.
«حمید حبیبی توتکانی» از اهالی قدیمی و دبیر شورایاری محله زرگنده می‌گوید: «طی سال‌های اخیر قشر مرفه جامعه در ساختمان‌های نوساز زرگنده ساکن شدند و بافت جمعیتی تازه‌ای به اینجا اضافه کردند. این نوسازی‌ها و موقعیت مکانی محله در تهران باعث افزایش قیمت مسکن و هزینه‌های زندگی در این محله شد. گرچه در تمام کشور و سایر محله‌های تهران شاهد این افزایش هزینه‌های زندگی هستیم ولی این روند صعودی در زرگنده کمی متفاوت‌تر اتفاق افتاده است.»
- اختلاف قیمت‌های نجومی
ساکن قدیمی زرگنده می‌گوید که سال‌هاست در خانه‌های اجاره‌ای زرگنده سکونت دارند ولی این روزها به دلیل افزایش ناگهانی قیمت مسکن در این محله مجبور به ترک آن هستند: «یک خانه فرسوده در بافت قدیمی زرگنده با ۷۰مترمربع وسعت، امروز علاوه بر پول پیش ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومانی، ماهانه ۲ تا ۳ میلیون تومان هم اجاره‌بها دارد. در حالی که ساکنان این خانه‌های اجاره‌ای اغلب از طبقه کارگر جامعه هستند و توان تأمین این اجاره را ندارند. در حالی که طی سال‌های گذشته همین طبقه کارگر می‌توانست با درآمدی که داشت از عهده اجاره‌بها در این محله برآید.»
کم نیست تعداد خانواده‌هایی در زرگنده که طی یکی دو سال گذشته به دلیل افزایش اجاره به پردیس مهاجرت کرده‌اند. حبیبی می‌گوید: «مسکن در این محله، کوچه به کوچه و خانه به خانه قیمتی متفاوت دارد. برای مثال قیمت خانه در کوچه عمرانی نصف قیمت خانه در کوچه حیدری است که تنها چندمتر با هم فاصله دارند. این تفاوت بافت در محله زرگنده، شکاف بزرگی بین زندگی اهالی اینجا به وجود آورده است.»
- جای خالی نظارت برقیمت‌ها
زرگنده در حال پوست انداختن است. خانه‌های قدیمی یکی یکی نوسازی می‌شوند و تجمیع چند پلاک فرسوده در این محله، آپارتمانی ۵۰، ۶۰ واحدی را به محله تحویل می‌دهد با ساکنان جدید که توان خرید آپارتمان چند میلیارد تومانی در اینجا را دارند. «امیرحسین نجم‌آبادی» از ساکنان قدیمی محله است که در کوچه عمرانی زندگی می‌کند. او می‌گوید: «طی سال‌های گذشته قیمت مسکن در زرگنده افزایش چشمگیری داشته. درست است که سرمایه‌های مالکان محله بیشتر شده اما درآمدها و قدرت خرید آنها بیشتر نشده است. از طرفی تغییر بافت محله باعث شده در برخی موارد شاهد افزایش چشمگیر هزینه‌های زندگی و معیشتی شویم.
در برخی موارد شاهد گرانفروشی‌های عجیب و غریبی در محله هستیم. مثلاً قیمت نان سنگک که نرخ دولتی و مشخصی در همه محله‌ها دارد در اینجا به ۱۰ هزار تومان هم می‌رسد. این در حالی است که بسیاری از اهالی حتی توان خرید میوه از مغازه‌های عادی را هم ندارند و فقط از بازار میوه و تره‌بار می‌توانند میوه خریداری کنند. سایر اقلام و مواد غذایی و کالاهای مورد نیاز زندگی هم همین‌طور. افزایش قیمت در تمام محله‌های تهران رخ داده و تمام مردم با آن دست به گریبان هستند. اما در همین روند افزایشی هم دوگانگی بافت محله باعث اختلاف قیمت‌های سرسام‌آور برای همه چیز شده است.»
به نظر می‌رسد جای دستگاه‌های نظارتی برای کنترل قیمت‌ها در این محله خالی است. نجم‌آبادی می‌گوید: «حالا که گرانی افسارگسیخته‌ای در این محله به چشم می‌خورد و مردم به تنهایی توان مقابله با آن را ندارند دستگاه‌های نظارتی باید پررنگ‌تر ظاهر شوند و جلو این اتفاق را بگیرند.»
- بافت جمعیتی دوگانه
نارضایتی ساکنان قدیمی محله زرگنده از شرایط زندگی در این محله از معضلاتی است که بافت دوگانه جمعیتی و کالبدی در این محله به وجود آورده است. «مجتبی رحیمی» مدیر دفتر توسعه زرگنده می‌گوید: «یکی از معضلاتی که امروز با آن مواجه هستیم نارضایتی شهروندان به‌خصوص ساکنان بافت‌های فرسوده از زندگی در این محله است. برای مثال در خیابان نونهالان به فاصله ۵۰ متر، قیمت خانه‌ها و املاک با هم تفاوت بسیار دارد.
طبقه مرفه جامعه در خیابان‌ها و محله‌هایی مثل شریعتی و ظفر و راجیان زندگی می‌کنند و اهالی بافت‌های قدیمی‌تر محله انتظار دریافت خدمات شهری به اندازه و با کیفیت این کوچه‌های مرفه‌نشین دارند. این اختلاف خدمات در این ۲ بافت دوگانه به مسائل زیادی مرتبط است. با این حال اهالی محله آن را نشأت گرفته از رفاه طبقاتی و اقتصادی ساکنان آن می‌دانند.»
«جدایی گزینی فضایی کالبدی و اجتماعی» موضوع مطالعه‌ای است که دفتر توسعه محله زرگنده به تازگی آغاز کرده است. کارشناسان این دفتر به دنبال این هستند که راهکارهایی برای افزایش کیفیت زندگی در بافت قدیمی محله زرگنده، پیدا و به کمک این راهکارها بتوانند از مهاجرت اهالی قدیمی از محله جلوگیری کنند. رحیمی می‌گوید: «این مطالعات تازه آغاز شده. حقیقت این است که مدیریت شهری تاکنون برنامه‌ای برای چنین مشکلاتی نداشته و نتیجه این مطالعات می‌تواند برای جلب رضایت شهروندی برای ساکنان بافت‌های فرسوده راهکارهای لازم را ارائه کند.»