همشهری آنلاین_مرضیه موسوی: کارنامه‌کاری و علمی این زوج پربارتر از این حرف‌هاست. ۸ اختراع که در ایران ثبت شده، ۳ اختراع که به ثبت جهانی در آمریکا رسیده و اختراع دیگری که مراحل داوری را پشت سر می‌گذارد گوشه‌ای از کارنامه پژوهشی و علمی آنها طی سال‌های گذشته است.
اختراعاتی که با دغدغه‌های محیط‌زیستی آنها همراه بوده و تاکنون جوایز کشوری و بین‌المللی هم برای آنها به ارمغان آورده. به تولید انبوه رسیدن اختراعات و حمایت سرمایه‌گذاران یکی از دغدغه‌های این روزهای قدیانی و چگینی است. راه‌اندازی مدرسه ایده‌پردازی و حمایت از ایده‌های خلاقانه جوانان، برنامه‌ای است که برای آینده نه چندان دور خود در نظر دارند.
همه چیز از آزمایشگاه شیمی شروع شد. همان روزی که قدیانی با همکلاسی‌هایش محلولی شیمیایی را آزمایش می‌کرد و ریختن اسید روی دست یکی از همکلاسی‌ها، دست او را سوزاند. قدیانی می‌گوید: «شیمی رشته تحصیلی من بود. می‌دانستم همیشه با آزمایشگاه و موادی مثل اسید در ارتباط خواهم بود. ذهنم از همان موقع درگیر این موضوع شد که باید راهی پیدا کنیم برای اینکه به‌صورت مستقیم نیاز به ترکیب این مواد نباشد و بتوانیم این کار را با وسیله‌ای دیگر انجام دهیم.
این دغدغه‌مند شدن و کنجکاوی منجر به نخستین اختراع من در سال ۱۳۹۳ شد.» نخستین اختراعش که در ایران هم به ثبت رسیده وسیله‌ای است که ایمنی اپراتورهای آزمایشگاه‌های شیمیایی را بالاتر می‌برد؛ افرادی که علاوه بر بیماری‌ها و مشکلات پوستی به دلیل استنشاق گازهای سمی با بیماری‌های ریوی و معده و انواع سرطان روبه‌رو هستند.
- مهم‌ترین اختراع
اختراعات آقای معلم تاکنون جوایز زیادی هم در جشنواره‌های علمی کشور و همچنین جشنواره‌های بین‌المللی از آن خود کرده است. مهم‌ترین اختراعش که علاوه بر ثبت در ایران، در بین اختراعات جهانی هم به ثبت رسیده دستگاه جداسازی پساب‌های روغنی و لکه‌های نفتی است.
این اختراع سال ۲۰۱۸ در بخش محیط‌زیست جایزه «کنز» را از آن خود و مدال طلای جشنواره را نصیب قدیانی کرد. او می‌گوید: «جدا کردن لکه‌های نفتی از آب رودخانه و دریا یا پساب‌های صنعتی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زیست‌محیطی در جهان است. علاوه بر آن حوادثی مثل حادثه سانچی یا حادثه خلیج مکزیک، یکباره حجم زیادی از مواد نفتی و روغنی را وارد آب دریا و اقیانوس می‌کند و به زیستگاه موجودات آسیب می‌زند. این مواد روغنی و نفتی به خودی خود ارزشمند هستند و با مخلوط شدن در آب‌ها می‌توان گفت به نوعی هدر می‌روند. اختراع من این مواد را در همان محل جدا می‌کند و نیازی به انتقال مواد به نقطه دیگری نیست و به‌صورت مغناطیسی کار می‌کند که برای طبیعت هم ضرری ندارد و با آن سازگار است. به همین دلیل اختراع مهمی بود و جوایز زیادی گرفت.»
جایزه‌ها و افتخارات جهانی و ملی این اختراعات هیچ‌کدام از عهده بازار تولید انبوه آنها برنیامد و رفت‌وآمد قدیانی به سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی که مستقیماً با این موضوع سر و کار دارند بی‌فایده بود. او می‌گوید: «من به‌عنوان پژوهشگر و مخترع وظیفه دارم که مشکل را بشناسم و برای آن راه‌حلی منطقی پیدا کنم. دستگاه‌های اجرایی مثل وزارتخانه‌ها و دیگر مراکز ذینفع باید از این اختراعات حمایت کنند و آن را به تولید انبوه برسانند. اما تاکنون نامه‌نگاری و رفت‌وآمد ما به این وزارتخانه‌ها و مراکز پالایشگاهی و... در ایران بی‌فایده بوده. پیشنهادهایی برای تولید این اختراعات در خارج از ایران داشتیم که فعلاً برای آن دست نگه داشته‌ایم. چون اولویت ما این است که در ایران به نتیجه برسیم.»
- راه پر پیچ ثبت اختراع
یکی از همین پروژه‌های تحقیقاتی بود که سال گذشته او را با مالمیر چگینی آشنا کرد؛ کسی که امروز به‌عنوان همسر در کنار او قرار دارد و آخرین اختراع به ثبت رسیده‌اش محصول مشترک این زوج با همراهی یکی از دوستان پژوهشگرشان بود. چگینی می‌گوید: «دستگاه جداسازی امولسیون آب و روغن اختراعی است که ما با همراهی هم به ثبت رساندیم. این کار محصول گروهی من و همسرم و یکی از دوستان من با هم بود و همه ما برای انجام آن از جان و دل مایه گذاشتیم.»
او مدرک کارشناس ارشد نانوشیمی خود را از دانشگاه تهران گرفته و مثل همسرش علاوه بر کارهای پژوهشی به تدریس مشغول است. چگینی می‌گوید: «من و همسرم سعی می‌کنیم به شاگردانمان کار تجربی را یاد بدهیم و آنها را با آزمایش علمی و عملی آشنا کنیم؛ کاری که نه تنها در مدارس بلکه در دانشگاه‌ها هم کمتر به چشم می‌خورد. آن هم با وجود آزمایشگاه‌هایی که امکانات محدودی دارند.»
مدتی است که صندوق حمایت از پژوهشگران و مخترعان و دفتری در زیرزمین خانه پدری برای آن راه‌اندازی کرده‌اند. قصدشان این است افرادی را که اختراعی کرده‌اند به ثبت اختراعاتشان تشویق کنند تا مالکیت معنوی و مادی آنها را از دست ندهند. چگینی می‌گوید: «بسیاری از افرادی که چیزی را اختراع می‌کنند به دلیل راه سخت و دشواری که برای ثبت اختراع در پیش دارند از خیر این کار می‌گذرند و منصرف می‌شوند. بعد هم احتمالاً طرح و ایده خود را در جاهای دیگر می‌بینند که به دست افراد دیگر به ثبت رسیده و از آن بهره‌برداری شده است. از طرفی ثبت جهانی اختراعات هزینه بسیار زیادی دارد که بدون حمایت نمی‌توان از عهده آن برآمد. راه‌اندازی این صندوق این هدف را دنبال می‌کند.»
- برای جوانان شهر
راه‌اندازی مدرسه ایده‌پردازی و خلاقیت، فکری است که این روزها برای به ثمر رسیدن آن تلاش می‌کنند؛ مرکزی که فضای کار و ابزارها و امکانات لازم برای پرورش یک ایده را در اختیار علاقه‌مندان و افرادی که در این حوزه پا می‌گذارند قرار دهد. چگینی می‌گوید: «تهیه ابزارهایی که ایده‌ها را اجرایی کند و همچنین در اختیار داشتن فضای مناسب برای کار دغدغه‌ای است که بسیاری از افراد به‌خصوص جوانان دارند.
ما قصد داریم با حمایت سرمایه‌گذاران و حامیان مالی، این مرکز را راه‌اندازی و فرصت‌های از دست رفته را برای جوانان فراهم کنیم. خود ما به خوبی با این مشکلات دست و پنجه نرم کرده‌ایم و به همین دلیل می‌دانیم برای این کار چه کاستی‌هایی وجود دارد و چگونه می‌توان برای رفع آن تلاش کرد. با این امید که هر صاحب‌ایده‌ای بتواند ایده و طرح خود را به مرحله اجرا برساند و انگیزه برای تلاش داشته باشد.»