همشهری آنلاین_ثریا روزبهانی: در این محدوده روستایی، ۲ مرکز جامع سلامت، خدمات درمانی و ۵ خانه بهداشت به روستاییان خدمات بهداشتی و درمانی ارائه می‌دهند. به دلیل به حدنصاب نرسیدن جمعیت در ۱۳ روستا تابعه بخش «کن»، برخی از خدمات درمانی به روستاهای شمال غربی تهران تعلق نمی‌گیرد و آنها برای برخورداری از خدمات تخصصی‌تر باید روانه شهر شوند و از امکانات بیمارستان‌های مناطق شهری مانند ۵، ۹ و ۲۲ که در همسایگی آنها قرار دارند، استفاده کنند. در این گزارش، برخی از دهیاران روستاهای بخش کن خواسته و مطالبات اهالی را که افزایش خدمات درمانی است، با ما در میان گذاشته‌اند.
یکی از شاخص‌های کیفیت زندگی مطلوب، دسترسی آسان به امکانات و خدمات درمانی است. به گفته «ابراهیم عسگری»، دهیار روستای «سولقان»، این روستا نزدیک به ۶ هزار نفر جمعیت ساکن دارد. او به خدمات درمانی در این روستا اشاره می‌کند: «سال‌های گذشته در این روستا، از سوی دانشگاه علوم پزشکی «ایران» درمانگاهی راه‌اندازی شده است.
این درمانگاه هر روز تا ساعت ۱۴ فعال است و ۲ پزشک عمومی، اهالی را معاینه می‌کنند و خدمات مختلفی را به روستاییان ارائه می‌دهند. علاوه بر استقرار پزشک عمومی، بخش دندانپزشکی و کنترل دوره بارداری نیز در این درمانگاه دایر شده است. همچنین بخشی در این درمانگاه به بیماری «کرونا» و راه‌های پیشگیری از شیوع آن اختصاص یافته است که برای روستاییان اقدامات لازم در این زمینه مانند تست کرونا، انجام می‌شود.» او در ادامه با تأکید بر مطالبه اهالی و دهیاری روستا برای ارائه بهتر خدمات درمانی می‌گوید: «علاوه بر ساکنان روستای سولقان از دیگر دهستان‌های اطراف هم برای درمان به این درمانگاه مراجعه می‌کنند. این درمانگاه براساس زمان‌بندی تعیین شده دانشگاه علوم پزشکی ایران، تا ساعت ۱۴ فعالیت می‌کند. دهیاری و اهالی در صدد هستند تا بتوانند این درمانگاه را با موافقت مسئولان بهداشت، شبانه‌روزی کنند.»
۱۳ روستا در این بخش وجود دارد که باتوجه به جمعیت روستا، تنها یک درمانگاه در روستای سولقان، مستقر شده است و روستاهای دیگر به روش دیگری از خدمات درمانی بهره‌مند می‌شوند. عسگری درباره شرایط و معیارهای راه‌اندازی بیمارستان و درمانگاه شبانه‌روزی در این محدوده توضیحات بیشتری ارائه می‌دهد: «در همین راستا پیگیری‌هایی نیز از سوی دهیاری انجام شده است. براساس معیارهای دانشگاه علوم پزشکی ایران، جمعیت این بخش حدقل باید ۱۵ هزار نفر باشد تا خدمات بیشتری در حوزه سلامت ارائه شود. اکنون جمعیت روستاهای این بخش با احتساب ۲ روستای «وردیج» و «واریش»، بیش از ۱۳ هزارنفر است که به این میزان نمی‌رسد، این معیار براساس جمعیت شهری اجرا می‌شود. در صورتی‌که سولقان و دهستان‌های اطراف باید روستا تلقی شوند و براساس قوانین روستایی و مناطق محروم تصمیماتی برای آنها گرفته شود.»
- افزایش زمان حضور پزشک در روستا
روستای «رندان» هم یکی دیگر از روستاهای بخش کن است که نزدیک به ۲۹۷ نفر در آن سکونت دارند. در این روستا خانه بهداشت راه‌اندازی شده است و در ایام هفته، پزشک عمومی برای سرکشی و بررسی سلامت روستاییان به این ده می‌آید.
«مرضیه احمد»، دهیار روستای رندان، درباره حضور پزشک و معاینه اهالی توضیحات بیشتری می‌دهد: «شنبه‌ها از حدود ساعت ۱۱ تا ۱۴ پزشک عمومی به روستا مراجعه می‌کند و در خانه بهداشت مستقر می‌شود. اهالی به مرکز می‌آیند و پس از معاینات لازم، با توجه به شرایطشان خدمات درمانی دریافت می‌کنند. همچنین افرادی که توانایی مراجعه نداشته باشند، پزشک به منازل آنها می‌رود و نسخه‌شان را در خانه تجویز می‌کند. پزشکان اغلب داروهای اولیه و ضروری مانند قرص‌های «آسپیرین»، «فشارخون»، «سرماخوردگی» و غیره را با خود به همراه دارند. علاوه بر معاینات هفتگی، یک نفر هم در روستا به‌عنوان نماینده انتخاب شده که برای چکاپ دستگاه فشارخون در اختیارش است.
او در فواصل زمانی مختلف فشارخون اهالی به‌ویژه سالمندان و مبتلایان به بیماری فشارخون را در روستا کنترل می‌کند. در میان ساکنان هر سنی وجود دارد، از قشر جوان گرفته تا افراد سالمند. اگر اهالی روستا خدمات تخصصی بخواهند، باید به درمانگاه سولقان یا مراکز درمانی تهران بروند.» او مراجعه پزشک به روستا را اقدامی مؤثر می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «پزشک برای بررسی شرایط سلامت اهالی به روستا می‌آید و آنها بدون اینکه بخواهند برای رفتن به مراکز درمانی در شهر هزینه‌ای بپردازند، ویزیت می‌شوند. با این معاینه متوجه می‌شوند که چه مشکل یا بیماری دارند. سپس پزشک در صورت نیاز برای ادامه روند درمان، آنها را به مراکز مجهز دیگری مانند درمانگاه سولقان یا تهران می‌فرستد. همچنین در مواقع ضروری باتوجه به استقرار خودرو «اورژانس» در روستای سولقان، به روستا اعزام می‌شود. هر زمان که تماس گرفتیم در کوتاه‌ترین زمان خود را به روستا رسانده‌اند، اما هرچه مرکز درمان نزدیک‌تر و راه‌ها آسان‌تر باشد، برای روستاییان و بیماران بهتر است.»
او برای ارائه خدمات بهتر درمانی به روستاییان راهکاری را پیشنهاد می‌دهد: «من گمان می‌کنم بهتر است پزشکی به شکل ثابت حتی پاره‌وقت یا یک روز در میان در روستاها مستقر باشد تا اهالی به سبب دوری از شهر و سختی راه برای رفتن به مراکز درمانی دیگر، یک هفته منتظر نمانند که شنبه برسد و نزد پزشک بروند. متأسفانه به سبب حضور هفتگی پزشک در روستا، برخی از اهالی نسبت به درمان خود بی‌اعتنایی می‌کنند و پشت گوش می‌اندازند. اگر اهالی بدانند هر روز پزشک در روستا مستقر است، در صورت بروز بیماری، برای مداوا و درمان سریع‌تر به او مراجعه خواهند کرد.
- فعالیت فصلی درمانگاه
علاوه بر روستای سولقان، در روستای «امامزاده داود» (ع) نیز مرکز جامع سلامت روستایی دایر شده است، اما این مرکز در برخی از فصول سال تعطیل است. «مجتبی فتحعلی»، دهیار روستای امامزاده داود(ع) در این‌باره می‌گوید: «حدود ۴۵۰ نفر به‌صورت ثابت در این روستا ساکن هستند، اما در فصول بهار و تابستان این جمعیت افزایش پیدا می‌کند. چراکه اغلب اهالی به سبب سردی هوا و نبود امکانات کافی و همچنین فصلی بودن مشاغل، در فصول سردسال به شهر کوچ می‌کنند.
از سوی دیگر این روستا سالانه پذیرای بیش از یک میلیون زائر و گردشگر است. متأسفانه درمانگاه این روستا تعطیل است و خدمات درمانی به اهالی ارائه نمی‌دهد. به همین دلیل ساکنان روستا برای معاینه باید به درمانگاه روستای سولقان بروند. این روستا در ارتفاعات قرار دارد و در فصل زمستان با بارش برف، اهالی به سختی می‌توانند در جاده تردد کنند. حتی دهیاری، خودرو برف‌روب هم ندارد تا بتواند به سرعت راه را باز کند. برای همین حضور پزشک حتی پاره وقت در روستا ضروری است.»
- رئیس مرکز بهداشت شمال غرب تهران از چگونگی ارائه خدمات به ساکنان روستاها می‌گوید/روستاییان زیر چتر سلامت
مرکز بهداشتی درمانی روستایی، تنها واحد پزشکی دولتی مستقر در مناطق روستایی است که از سوی پزشک عمومی اداره می‌شود. این واحد درکنار نظارت بر فعالیت‌های خانه‌های بهداشت و هدایت آنها، نیازهای درمان تخصصی و بستری جمعیت تحت پوشش خود را از طریق ارجاع و ارتباط با بیمارستان شهرستان تأمین می‌کند.
«هاله احمدنیا»، رئیس مرکز بهداشت شمال غرب تهران، درباره ارائه خدمات درمانی در این مرکز می‌گوید: «مرکز خدمات سلامت روستایی در سولقان دایر شده است و اکنون به روستاییان خدمات درمانی ارائه می‌دهد. در مرکز خدمات سلامت روستایی سولقان، پزشک عمومی، تغذیه، روان‌پزشک، بهداشت و درمان و دندانپزشک مستقر شده‌اند و از ابتدای صبح تا ساعت 2 بعدازظهر در راستای ارائه خدمات درمانی در این مرکز فعالیت می‌کنند. واکسیناسیون کودکان، مادران باردار، ازدواج، غربالگری، پایش کودک، بهداشت محیط، مامایی، تنظیم خانواده، تزریقات، داروخانه، بهورزی و دیابت از دیگر بخش‌های این مرکز است.»
- 80درصد نیازهای درمانی روستاییان برطرف می‌شود
علاوه براین مرکز، 5 خانه بهداشت نیز در روستاهای این بخش راه‌اندازی شده است. رئیس مرکز بهداشت شمال غرب تهران درباره فعالیت خانه‌های بهداشت در روستاهای این بخش می‌گوید: «خانه بهداشت، محیطی‌ترین واحد ارائه خدمت در نظام شبکه‌های بهداشتی درمانی کشور است که بسته به شرایط جغرافیایی به‌ویژه راه‌های ارتباطی و جمعیت، ممکن است یک یا چند روستا را تحت پوشش داشته باشد. در خانه بهداشت تنها یک رده شغلی از کارکنان بهداشت خدمت می‌کنند که «بهورز» نامیده می‌شوند.
بازدید از منزل و سرشماری سالانه جمعیت، آموزش بهداشت، بهداشت خانواده، تشکیل گروه‌های داوطلب و شوراهای بهداشت محلی، بهداشت مدارس و واکسیناسیون، بهداشت دهان و دندان، بهداشت محیط، بیماریابی، کمک‌های اولیه درمانی، پیگیری درمان بیماری‌ها و ارجاع فوریت‌ها از عمده‌ترین وظایف خانه‌های بهداشت به شمار می‌رود. همچنین پزشک‌ها و مراقبان سلامت به‌صورت هفته‌ای به روستاهای دیگر مانند کشار یا رندان و سنگان سر می‌زنند و اهالی را ویزیت می‌کند. به همراه پزشکان، بهورز هم در این معاینات حضور دارد. در همه روستاها، پزشک عمومی در طول هفته حضور دارد. پزشک عمومی 20 بسته خدمت را در اختیار اهالی قرار می‌دهد.
براساس خدمات ارائه شده، 70 تا 80درصد از نیازهای درمانی روستاییان برطرف می‌شود. برای مثال، آزمایش دیابت روستاییان را با مراجعه به منازل آنها انجام دادیم. حتی برای اینکه آنها از خدمات درمانی مطلوب‌تری برخوردار شوند، پزشکان این مرکز برخی از خدمات و اقدامات درمانی که خارج از شرح وظایفشان است، برای آنها انجام داده‌اند. ولی اگر ارجاع نیاز داشته باشند، به مراکز مجهزتر فرستاده می‌شوند یا اگر خود فرد تمایل داشته باشد، به مرکز درمانی دیگری می‌رود.»
- برای خدمات تخصصی به شهر مراجعه کنید
رئیس مرکز بهداشت شمال غرب تهران، موضوع شبانه‌روزی شدن درمانگاه سولقان را امکان‌پذیر نمی‌داند و درباره علت‌های این موضوع توضیح می‌دهد: «چون شرایط فعالیت درمانگاه شبانه‌روزی با شرایط فعالیت نیمه روزی آن براساس دستور وزارتخانه متفاوت است، این کار امکان‌پذیر نیست.
راه‌اندازی مرکز شبانه‌روزی در فضایی امکان دارد که اهالی به دکتر دسترسی نداشته و بیشتر از 12 هزار نفر جمعیت در آن منطقه ساکن باشند. براساس مراجعات خانه به خانه، پایش‌ها و آمار ثبت شده در سامانه این مرکز، اکنون حدود6هزار نفر جمعیت ثابت در این محدوده سکونت دارند و از سوی دیگر این روستاها در فاصله اندکی از شهر واقع شدند و اهالی می‌توانند برای دریافت خدمات تخصصی به مراکز درمانی مناطق شهری همچون منطقه5 مراجعه کنند.» به گفته احمدنیا، مرکز بهداشت امامزاده داود(ع) به سبب حضور فصلی اهالی و مسافران، تنها از اول خردادماه تا پایان شهریورماه دایر است.
- وضعیت مراکز درمانی غرب تهران
۶۱ مرکز درمانی مجهز شامل بیمارستان و درمانگاه در غرب تهران وجود دارد که هزار و 121 تخت در آنها فعال است. با توجه به جمعیت ساکن منطقه به ازای هر ۱۲۴ هزار و ۵۰۰ نفر یک تخت بیمارستانی وجود دارد که از این تعداد، کمتر از ۱۱۰ تخت با تعرفه دولتی است و بقیه با تعرفه آزاد و نرخ بیمارستان‌های خصوصی محاسبه می‌شود که بر اساس استانداردهای جهانی، باید به ازای هر هزار نفر ۱۰۰ تخت بیمارستانی موجود باشد.
براساس آخرین سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۵، جمعیت ساکن در مناطق ۵، ۹، ۲۱ و ۲۲ بالغ بر یک میلیون و ۳۹۳ هزار و ۷۸۰ نفر است. منطقه ۵ با ۳۳ درمانگاه از نظر امکانات درمانی در مقایسه با 3 منطقه دیگر غرب تهران از وضعیت بهتری برخوردار است و منطقه ۲۲ با ۱۱ درمانگاه، شرایط بهتری از مناطق ۹ و ۲۱ دارد. در مجموع 7بیمارستان در محدوده غربی تهران وجود دارد. از این تعداد، تنها یک بیمارستان «شریعت رضوی» در منطقه ۹، دولتی است و بقیه با تعرفه خصوصی و به نرخ آزاد به مراجعه‌کنندگان خدمات درمانی می‌دهند. منطقه ۲۱ از داشتن بیمارستان محروم است. در منطقه ۲۲ هم بیمارستان خصوصی »تریتا» قرار دارد. همچنین ۵ بیمارستان خصوصی «پیامبران»، «صارم»، «امید»، «عرفان» و «نیایش» هم در منطقه 5 واقع شدند.