همشهری آنلاین_فاطمه عسگری نیا: از افزایش روزافزون مرگ و میرهای ناشی از آن گرفته تا تعطیلی کسب و کارهای اقتصادی. در میان تمام اقشار جامعه که به نوعی گرفتار این بیماری شده‌اند، زنان سرپرست خانوار که تأمین هزینه‌های زندگی را عهده‌دار بوده‌اند بیش از سایرین لطمه دیده‌اند. بانوانی که تنها منبع درآمدشان را این روزها از دست داده و زیر بار هزینه‌های سنگین زندگی درمانده‌اند. در این گزارش، پای درددل تعدادی از این زنان در منطقه ۱۱ نشستیم و دغدغه‌هایشان را با مسئولان منطقه در میان گذاشتیم.
فاطمه ۱۱ سال پیش همسرش را در پی ابتلا به سرطان از دست داده است. صاحب ۳ فرزند است و در خانه‌ای استیجاری در کوچه‌پسکوچه‌های محله هلال‌احمر زندگی می‌کند. همه زندگی فاطمه و ۳ فرزندش وابسته به صدای قیژقیژ چرخ خیاطی بود و دوخت کارهای سفارشی که از کارگاه‌های تولیدی خیاطی می‌گرفت: «۶ ماه است خبری از کار نیست. کارگاه‌های خیاطی یا تعطیل شده‌اند یا سفارش کار به ما را قطع کرده‌اند. چرخ زندگی‌مان به کندی می‌چرخد. از ابتدای کرونا تا الان فقط یک بسته معیشتی دریافت کرده‌ایم که کفاف یک ماهمان را هم نداده است. برای کار به همه جا سر زده‌ام، اما کسی به یک زن ۵۰ ساله تقریباً بی‌سواد کار نمی‌دهد.
حتی حاضر شدم برای نظافت خانه‌ها بروم، اما بی‌فایده است.» این را می‌گوید و نگاهش را به موزاییک‌های شکسته حیاط خانه می‌دوزد. سکوتش فضای گفت‌وگو را سنگین‌تر می‌کند.
قصه تلخ زندگی زنان سرپرست خانوار را بانوی ۳۸ ساله دیگری در محله راه‌آهن برایمان روایت می‌کند. او هم مادر ۲ کودک قد و نیم‌قد است. مصیبت‌های او بیشتر از فاطمه است. تعطیلی مدارس چاره‌ای برای او باقی نگذاشته است: «کارگر یک رستوران بودم، اما از ابتدای امسال تا به حال بیکار شده‌ام. چاره‌ای ندارم. باید در مترو دستفروشی کنم. در تمام ساعاتی که مجبورم کار کنم، بچه‌ها را در راهروهای مترو تئاترشهر می‌نشانم. یکی دستمال کاغذی می‌فروشد، دیگری فال.» حرفش را با آه عمیق و کشداری ادامه می‌دهد: «سرمایه زیادی برای خریدن جنس از بازار و فروش در مترو ندارم. از طرفی، خبره این کار هم نیستم. فروشندگی خودش هنری است که من ندارم. به خاطر همین، نمی‌توانم به اندازه وقتی که در طول روز می‌گذارم درآمد داشته باشم.»
تا قبل از شیوع کروناسراهای محله و غرفه‌های کوچکی که برای فروش محصولات در اختیار زنان سرپرست خانوار قرار می‌گرفت، امید بزرگی برای این قشر بود، اما با نیمه‌تعطیل شدن فعالیت‌سراها کورسوی امید زنان خودسرپرست و بدسرپرست هم خاموش شد. پروانه یکی از این زنان است: «۴ سال می‌شد که با درست کردن ترشی، مربا و سبزی پاک‌شده آماده و فروش آنها در سرای محله کسب وکاری برای خودم به راه انداخته بودم. تازه مشتریان خود را شناخته بودم و خوشحال بودم که می‌توانم هزینه‌های زندگی را تأمین کنم، اما از یک سال گذشته تاکنون بازار خوابیده است. کسی جرئت خرید این محصولات را از ما ندارد. سراهای محله نیمه‌تعطیل‌اند و غرفه‌ها جمع شده‌اند.»
- حواسمان به زنان سرپرست خانوار محله‌ها هست
«حواسمان به زنان سرپرست خانوار محله‌ها هست، هرچند قبول داریم که کمک‌های خیّران نمی‌تواند همه مشکلات آنها را حل کند!» این حرف تعدادی از شورایاران منطقه ۱۱ است. رئیس کارگروه اجتماعی منطقه ۱۱ می‌گوید: «با نیمه‌تعطیل شدن فعالیت‌سراهای محله در منطقه ۱۱ تلاش کردیم تا امکان فروش محصولات تولیدی زنان سرپرست خانوار را در منطقه فراهم کنیم. خوشبختانه پیرو پیگیری‌های صورت گرفته مقرر شده دفتر یک شرکت دانش‌بنیان در منطقه مستقر شود و طی قراردادی زمینه فعالیت زنان سرپرست خانوار منطقه در آن فراهم شود.»
«محمدتقی شمس‌آبادی» همچنین خبر ایجاد نخستین شهربانوی منطقه ۱۱ را در محله سلامت می‌دهد و می‌افزاید: «منطقه ما تاکنون از داشتن مجموعه ویژه بانوان محروم بود. با پیگیری‌های صورت‌گرفته، شهربانوی منطقه به‌زودی در محله سلامت راه‌اندازی می‌شود و امیدواریم در این مجموعه شاهد رونق فعالیت‌های ویژه زنان، به‌خصوص زنان سرپرست خانوار، باشیم.»
او همچنین با اشاره به راه‌اندازی مرکز مهارت‌آموزی کوثر در محله آگاهی می‌گوید: «مرکز مهارت‌آموزی کوثر در منطقه ۱۱ سال‌های متمادی تعطیل بود. این مرکز در چند ماه اخیر با مشارکت یکی از بانوان منطقه دوباره راه‌اندازی شده و بستر اشتغال زنان سرپرست خانوار را فراهم کرده، هرچند قبول داریم تعداد زنان شاغل در این مرکز با تعداد زنان سرپرست خانوار منطقه فاصله بسیار دارد و این مسئله ضرورت چاره‌اندیشی‌های دیگر در این حوزه را دوچندان می‌کند.»
شمس‌آبادی با تأکید بر ضرورت توجه به وضعیت روحی و روانی زنان سرپرست خانوار می‌گوید: «سراهای محله در سراسر منطقه باید با جلب نظر این گروه از افراد جامعه برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و حتی مهارت‌آموزی تدارک ببینند تا از حجم استرس‌های وارده به مادران تنها بکاهند.»
- باز هم کرونا
«علی‌اصغر فراهانی» دبیر شورایاری محله راه‌آهن، که تا قبل از شیوع کرونا زمینه اجرای برنامه‌های گسترده‌ای را برای زنان خودسرپرست و بدسرپرست در محله راه‌آهن فراهم کرده بود، این روزها نگران حال این قشر از محله خود است و می‌گوید: «برگزاری کلاس‌های آموزشی، بازارچه‌های محلی و همچنین دورهمی‌های بانوان محله درسرا باعث شده بود تا شادابی و سرزندگی مهمان خانه‌های اهالی شود، اما این روزها در سایه کرونا و نیمه‌تعطیل شدن برنامه‌های‌سرا زندگی این قشر به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفته است، هر چند خیّران محلی می‌کوشند با حمایت‌های خود گوشه‌ای از این مشکلات را حل کنند.»