همشهری آنلاین _ سمیرا باباجانپور: به‌ویژه وقتی می‌فهمیم که از این تعداد تنها ۶درصد از مبدأ تفکیک و۵۰درصد هم بازیافت می‌شود. مابقی این طلای کثیف به آسانی هدر می‌رود. هرچند در منطقه ۵ تلاش‌ها و طرح‌های بسیاری برای تفکیک زباله از مبدأ انجام شده است اما این وضع در این محدوده از شهر هم وجود دارد و مدیریت شهری همه توان خود را به کار گرفته تا طرح تفکیک پسماند از مبدأ توسط شهروندان جدی گرفته شود. در این گزارش سراغ «رضا بیگلری»، رئیس مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۵، رفته‌ایم تا از برنامه‌هایشان بگوید.
موضوع زباله و بازیافت آن در چند سال اخیر یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیریت شهری است. اهمیت تفکیک آن و از همه مهم‌تر درآمدزا بودنش سبب شده است تا گروه‌های مختلف قانونی و غیرقانونی به آن ورود پیدا کنند. دیگر دیدن زباله‌گردها که تا کمر در سطل‌های فلزی فرو رفته‌اند و زباله‌ها را برای پیدا کردن پسماندهای خشک زیرورور می‌کنند، برای چشمان شهروندان عادی شده است. حتی کودکان‌کار چند سالی است بیشتر از تکدی‌گری به سوی زباله‌گردی هدایت شده‌اند.
- اصلاح الگوی مصرف شهروندان
با رشد شهرنشینی، معضلات زیست‌محیطی یکی از موضوع‌های قابل اهمیت است که با توجه به دغدغه مدیریت شهری در این زمینه باید نسبت به آموزش و ترغیب شهروندان به مشارکت در حفظ محیط‌زیست گام برداشت. در این راستا، طرح آموزش «چهره به چهره تفکیک پسماند از مبدأ» با مراجعه آموزشگران به در منازل و مراکز آموزشی در منطقه ۵ درحال اجرا است که تفکیک پسماند، تفکیک از مبدأ، هم‌چنین اصلاح الگوی مصرف از جمله برنامه‌های این طرح است. طرح «شنبه‌های بدون پسماند» با هدف مدیریت پسماندهای خشک در منطقه ۵ به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مناطق تولید زباله در حال اجرا است. رئیس مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۵ می‌گوید: «شهروندان در روزهای شنبه می‌توانند پسماند خشکی را که در طول هفته جمع‌آوری کرده‌اند از طریق اپلیکیشن‌های «سازه» و «جاروب» در اختیار پیمانکاران شهرداری بگذارند. تحویل پسماندهای خشک به غرفه‌های بازیافت و خودروهای ملودی‌دار سازمان پسماند و قراردادن پسماند جلو در منازل تا ساعت ۹ صبح از دیگر روش‌ها برای مشارکت در این طرح است.»
- اجرای طرح کاپ در ترمینال غرب
از جمله مهم‌ترین برنامه‌های مدیریت پسماند و بازیافت در منطقه ۵ اجرای طرح «کاپ» است. این طرح به‌صورت آزمایشی در برخی محله‌ها از جمله محله «آپادانا» درحال انجام است. زمان اجرای این طرح، ۲ سال است و اجرای دقیق و موفق‌آمیز کاپ طی این ۲ سال میزان آلودگی پسماند را کاهش داده است و با اجرای آن حداقل هزار تن از پسماند حجیم کاهش پیدا خواهد کرد. رضا بیگلری درباره اجرای طرح کاپ برای نخستین بار در پایانه «غرب» می‌گوید: «برای نخستین بار طرح کاپ را در پایانه غرب انجام دادیم. همه مواد بازیافتی در پایانه‌ها به سبب مراجعه زیاد مردم هدر می‌رفت و با پسماندتر مخلوط می‌شد. مخازن ویژه پسماند خشک را برای همه مغازه‌داران و غرفه‌داران در نظر گرفتیم و کیسه‌های ویژه پسماند بین آنها توزیع شده است. ۵ آموزشگر به‌طور ویژه در پایانه مستقر هستند تا آگاهی‌های لازم را در این‌باره را به مسافران، مغازه‌داران و غرفه‌داران بدهند.»
استقبال از طرح‌های کودکانه برای تفکیک زباله
ورود کودکان ونوجوانان به بحث مدیریت پسمانده خانواده می‌تواند در نهادینه کردن این امر تأثیرگذار باشد. رئیس مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۵ در این‌باره می‌گوید: «اداره بازیافت منطقه ۵ با توزیع کتاب «چرا باید بازیافت انجام دهیم؟» برای نخستین بار آموزش کودکان را دردستور کار خود قرار داده و سعی دارد تا با برنامه‌ریزی‌های متنوع کودکان را درامربازیافت مشارکت دهد. در این راستا از طرح‌های مناسب و ایده‌های خلاقانه که کودکان و نوجوانان را با مدیریت پسماند آشنا کند استقبال می‌کند مسلماً هنرمندان ونویسندگان ساکن منطقه می‌توانند بازوی توانمندی در این زمینه باشند.»
- جایگاه برتر منطقه ۹ در حوزه خدمات شهری
هفته نخست فصل بهار ۱۴۰۰ «مجتبی یزدانی» معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهر تهران ضمن بازدید از پروژه‌های مرتبط با بازیافت در نشست تخصصی حوزه نگهداشت شهر به میزبانی منطقه ۹ شرکت کرد. در این نشست ضمن معرفی منطقه ۹ به‌عنوان یکی از رتبه‌های برتر حوزه خدمات شهری از اقدامات یک ساله شهرداری منطقه در زمینه بازیافت و پسماند هوشمند تقدیر شد. یزدانی در این نشست و بازدید نوروزی گفت: «عملکرد معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست منطقه تاکنون در بین مناطق شهری پایتخت حایز اهمیت و قابل توجه بوده است. عملکردی که اجرای طرح‌های خلاقانه و دستورالعمل‌های تدوین شده را شامل می‌شود.
طرح کاپ و استقرار مخازن دوقلو تفکیک پسماند، هوشمندسازی سیستم‌های خدماتی و نهگداشت، استفاده بهینه از انرژی خورشیدی از دیگر اقدامات مؤثری منطقه است که می تواند به‌عنوان الگو و تجربه در اختیار سایر مناطق قرار گیرد.» یزدانی در ادامه افزود: «طرح کاپ ممکن است که در ابتدای مراحل اجرای خود با موانعی روبه‌رو شده باشد اما با تمام توان در رفع آنها خواهیم کوشید. افزایش مخازن پسماند، ترویج فرهنگ تفکیک از مبدا، آموزش‌های آنلاین و مطابق با پیشرفت‌های روز می‌تواند نتیجه مثبتی در این فرایند شهری داشته باشد.» «مصطفی دینی» معاون خدمات شهری و محیط‌زیست منطقه نیز با حضور در این نشست و تأکید بر ساماندهی اجرای هرچه بهتر کاپ در سایر محله‌های منطقه گفت: «در حال حاضر طرح کاپ در محله صنعتی فتح با جانمایی بیش از ۲۰ مخزن تفکیکی زباله در معابر آن و توزیع بیش از ۵۰ مخزن دیگر در شهرک‌های و مراکز کارگاهی فتح در حال اجراست. سعی بر آن است که این طرح را با مشارکت و همراهی هرچه بیشتر اهالی در سایر محله‌های منطقه با بافت مسکونی و متراکم‌تر که تولید زباله شهری افزون‌تری دارند، اجرا کنیم.»
۳۶ غرفه بازیافت در منطقه ۵ وجود دارد.
۳۲۵ نفربه‌طور میانگین در طرح «شنبه‌های بدون پسماند» منطقه ۵ شرکت می‌کنند.
۳ تن زباله خشک شنبه‌ها روانه ایستگاه‌های بازیافت منطقه۵ می‌شود.
۲ ایستگاه بازیافت یا همان پایگاه‌های مکانیزه تفکیک زباله در منطقه ۵ فعال است.
۳۰ تن زباله روزانه به‌طور متوسط در ایستگاه‌های مکانیزه بازیافت ستاری و دخانیات در منطقه ۵ بازیافت می‌شوند.
۲ منطقه در تهران بیشترین زباله بازیافتی را دراختیار دارند و در این زمینه فعال هستند. منطقه ۲ و منطقه ۵ در این زمینه پیشگامند.