همشهری آنلاین_پریسا نوری: در آستانه ۱۲ اردیبهشت و به بهانه روز معلم با تعدادی از معلمان مدارس پهنه شرق پایتخت درباره حال و هوای این روزهای کلاس‌های آنلاین و تدریس مجازی گفت‌وگو کردیم.
- به آرتروز گردن دچار شدم
به گفته کارشناسان عوارضی مانند سردرد، ضعف بینایی و آرتروز گردن و... از جمله پیامدهای کار کردن مداوم با گوشی موبایل است و این موضوع سلامت جسمی دانش‌آموزان و معلمان را تهدید می‌کند. «معصومه خادمی» معلم دبستان پسرانه «هوایی» تهرانپارس در این‌باره می‌گوید: «دی ماه سال گذشته هنگام ضبط یکی از کلیپ‌های درسی متوجه شدم انگشتانم بی‌حس شده و دستم به شدت درد می‌گیرد بعد از مراجعه به پزشک ارتوپد و انجام ام. آر. آی دکتر تشخیص داد که درد دستم به دلیل فشاری است که به گردنم وارد شده. دکتر گفت به دلیل اینکه سرم دائم در گوشی بوده به گردنم فشار آمده و چند تا از مهره‌های گردن بیرون زده و وضعیتم خطرناک شده بود.» او ادامه می‌دهد: «با اینکه پزشک برایم ۴ ماه مرخصی استعلاجی نوشت، اما چون وسط سال تحصیلی بود و نگران درس بچه‌ها بودم، بعد از یک ماه استراحت، تدریس را دوباره شروع کردم.»
- مادرها هم معلم شدند
خادمی که تجربه ۲۸ سال تدریس در مدارس ابتدایی منطقه را دارد؛ همکاری و همراهی خانواده‌ها به‌ویژه مادرها با معلم در آموزش آنلاین را شرط اصلی موفقیت این آموزش می‌داند و می‌گوید: «در شروع سال با مادرها صحبت کردم و از آنها خواستم بچه‌ها را همراهی کنند تا این سال را با خوبی پشت سر بگذاریم، خوشبختانه در آموزش آنلاین مادرها یاد گرفتند چطور مفاهیم آموزشی را به بچه‌ها منتقل کنند و خودشان یک پا معلم شده‌اند، اما برخی‌ها به دلایلی کمتر همکاری می‌کنند.» او ادامه می‌دهد: «دو تا از شاگردانم که یکی‌شان مادرش از صبح تا شب سر کار است و دیگری نامادری دارد از من خواستند کلاس حضوری برایشان بگذارم، من هم با اجازه مدیر مدرسه یک روز در هفته به مدرسه می‌روم تا برای این دو شاگردم آموزش بدهم.»
- خطرات فضای مجازی بچه‌ها را تهدید می‌کند
آشنایی زودهنگام بچه‌ها با فضای مجازی و خطرات آن یکی دیگر از پیامدهای آموزش آنلاین است. این حرف را «زینب ایرانی» معلم مدارس ابتدایی غدیر در محله اوقاف می‌گوید. او که دل خوشی از فضای مجازی و کلاس آنلاین ندارد، ادامه می‌دهد: «بچه‌ها در سنین خیلی پایین وارد دنیای مجازی شده‌اند و این فضا و تهدیدهای آن را نمی‌شناسند، برای همین ممکن است مشکلاتی برایشان پیش بیاید.» او ادامه می‌دهد: «چند ماه پیش یکی از شاگردان من در کلاس پنجم درگیر مشکلات فضای مجازی شده بود. برای همین مدتی از درس و مشق افتاده بود.»
ایرانی که معلم یکی از مدارس ابتدایی محله شمیران‌نو هم هست می‌افزاید: «در محله‌های محروم مشکلات آموزش آنلاین بیشتر نمایان می‌شود. مثلاً خیلی از دانش‌آموزان من در شمیران‌نو فقط پدرشان گوشی دارد و آنها ناچارند شب که پدر به خانه می‌آید کلیپ‌های آموزشی را ببیند و مشق‌هایشان را آخر شب یا حتی نصفه شب برایم بفرستند؛ در صورتی که در کلاس‌های حضوری بچه از صبح تاظهر مدرسه است و درسش را می‌خواند و پدر و مادر خیالشان راحت است و این بی‌نظمی‌ها پیش نمی‌آید.» این معلم جوان مشکلات روحی بچه‌ها را از دیگر پیامدهای کلاس‌های آنلاین می‌داند و می‌گوید: «در فضای مدرسه بچه‌ها روابط اجتماعی را یاد می‌گیرند و اعتماد به نفسشان بالا می‌رود ولی در آموزش آنلاین هر بچه‌ای یک گوشی دستش گرفته و منزوی شده است. حاصل این کار هم ضعف بینایی و مشکلات جسمی است ولی در مدرسه زنگ تفریح با هم بازی می‌کنند و انرژی‌شان تخلیه می‌شود.»
- خانه‌مان شبیه کلاس درس شده
سال گذشته همین روزها بود که تصویر «مریم جعفری» یکی از معلم‌های ساکن در منطقه ۴ که با وجود بیماری روی تخت بیمارستان مشغول تدریس آنلاین بود، در شبکه‌های مجازی مورد توجه قرار گرفت و پربازدید شد. جعفری که دبیر زبان دبیرستان ولایت است، از آن روزها این‌طور می‌گوید: «سال پیش ناگهان دچار کسالتی شدم که حتی توان راه رفتن را از من گرفت و تشخیص پزشک، ضایعه نخاعی بود و تأکید داشت که سریع تحت عمل جراحی قرار بگیرم، به ناچار همان روز بستری و جراحی شدم.»
او ادامه می‌دهد: «در روزهایی که بیمارستان بودم برای اینکه هم بچه‌ها نگران حالم نباشند و هم اینکه از درس عقب نمانند تصمیم گرفتم کلاس درس را برگزار کنم.» جعفری می‌گوید: «خوشحالم که به‌رغم توصیه اطرافیان کلاس درس را برگزار کردم چون این کار الگو شد و بعد از آن همنطور که همه در شبکه‌های مجازی دیدیم همکارانم در سایر نقاط کشور تکرار شد.» این معلم که سابقه ۲۲ سال تدریس در دبیرستان‌های منطقه را دارد، از شرایط این روزهای کلاس‌های آنلاین برایمان این‌طور می‌گوید: «همسرم هم مدرس دانشگاه است و هر دویمان باید درخانه کلاس آموزشی آنلاین برگزار کنیم، گاهی من مشغول ضبط صدا برای کلاس هستم و گاهی ایشان، برای همین تقریباً خانه‌مان تبدیل به مدرسه شده است.»
خانم معلم درباره تفاوت‌های کلاس آنلاین و حضوری می‌گوید: «در کلاس آنلاین ارتباط چهره به چهره بین شاگرد و معلم حذف شده است اما من سعی کرده‌ام ارتباط دوستانه‌ای با شاگردانم داشته باشم و فکر می‌کنم موفق بوده‌ام. از طرفی اشتباهاتی که در کلاس آنلاین اتفاق می‌افتد باعث خنده و تفریح‌مان می‌شود. مثلاً وقتی از یکی از شاگردان کلاس سؤال می‌پرسم دوستانش پاسخ سؤال را به جای اینکه در صفحه دوستشان بفرستند اشتباهی برای من یا در گروه کلاس می‌فرستند و این موضوعات باعث خنده و شادی می‌شود.»
- خرید ۲۳ تبلت و گوشی برای شاگردان بازمانده از تحصیل
در بزرگداشت روز معلم بی‌انصافی است از مدیر دبیرستان آبسال منطقه ۴ یاد نکنیم. با وجودی که این مدرسه در یکی از محروم‌ترین محله‌های شمال شرق تهران قرار دارد اما به همت بلند مدیر و کادر آموزشی مدرسه و خرید گوشی هوشمند و تبلت برای دانش‌آموزان کم‌بضاعت، هیچ‌یک از شاگردان این مدرسه از تحصیل بازنمانده‌اند.»
«زهرا اربابیان» مدیر دبیرستان در این‌باره می‌گوید: «با شروع سال تحصیلی متوجه شدیم چند تا از دانش‌آموزان در کلاس حاضر نمی‌شوند؛ طبق شناخت قبلی که از وضعیت خانوادگی دانش‌آموزان داشتیم و با تحقیق و پرس‌وجو پی بردیم که بچه‌ها به دلیل نداشتن گوشی موبایل در کلاس‌های آنلاین حاضر نمی‌شوند، برای همین با کمک مدیر و معلمان مدرسه و به همت یک خیریه خارج از مدرسه موفق شدیم ۱۹ تبلت و ۴ گوشی همراه برای بچه‌ها تهیه کنیم و خوشبختانه دانش‌آموز بازمانده از تحصیل در مدرسه نداریم.»
کمک‌های خیرخواهانه مدیر و معلمان مدرسه به خرید تبلت و گوشی هوشمند محدود نشده است، اربابیان در توضیح بیشتر می‌گوید: «مدرسه ما در محله محرومی است و ما دانش‌آموزانی داریم که به دلایل مختلف مثل نداشتن پدرو مادر، زندانی بودن سرپرست خانواده و... نیاز به حمایت دارند، برای همین باکمک مدیر مدرسه یک اتاق مشارکت در مدرسه درست کرده‌ایم که اقلام مورد نیاز دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان اعم از نوشت‌افزار، سبد ارزاق، پوشاک و... را در آن می‌گذاریم. همچنین یک حساب خیریه در مدرسه داریم که همکاران هر ماه در آن پولی واریز می‌کنند تا به بچه‌ها و خانواده‌هایشان کمک کنیم.»
- آموزش الفبا با شعر و نمایش
کلاس درسش شاد و با ضرباهنگ برگزار می‌شود و دانش‌آموزان کلاس اولی مشتاقانه حروف الفبا را با داستان‌ها و نمایش‌های خانم معلم یاد می‌گیرند. «الهه توانا» از معلم باسابقه دبستان پسرانه صدر معتقد است کلاس درس باید شاد و رنگی باشد برای همین برای تدریس هر درس لباس رنگی متناسب می‌پوشد و با آهنگ و ضرب تدریس می‌کند.
او در توضیح بیشتر می‌گوید: «در طول ۱۳ سال تدریسم برای کلاس اولی‌ها برای آموزش هر درس یک لباس و یک شعر آماده کرده‌ام، مثلاً اگر بخواهم شعر «ای روستایی» را درس بدهم لباس یک زن روستایی می‌پوشم و با لهجه روستایی شعر می‌خوانم.» خانم معلم خوش‌ذوق ویدئوهایی از کلاس‌های درس که با لباس نمایش و گریم مفاهیم درسی را با شعر و آهنگ تدریس می‌کند نشانمان داده و ادامه می‌دهد: «بچه‌ها این روش تدریس را خیلی دوست دارند و ذوق‌زده می‌شوند.»توانا معتقد است کلاس حضوری و آنلاین فرق ندارد مهم این است که معلم با عشق و علاقه سر کلاس حاضر شود.
او شیرین‌ترین خاطره دوره آنلاین را با خنده برایمان تعریف می‌کند: «کلاس‌های آنلاین ما رأس ساعت ۸ صبح برگزار می‌شود، برای همین اگر بچه‌ها شب دیر خوابیده باشند صبح خواب‌آلود هستند. یکبار وسط تدریس متوجه شدم صدای خروپف می‌آید. نگاه کردم به صفحه مانیتور دیدم یکی از بچه‌ها در حالی که دستانش زیر چانه‌اش است، خوابیده و با صدای بلند خروپف می‌کند؛ وقتی از خواب پرید با ترس و استرس گفت خانوم... خانوم... من سر کلاسم... م.» توانا با خنده می‌گوید: «با اینکه خنده‌ام گرفته بود، اما برای اینکه استرس بچه از بین برود اصلاً به روی خودم نیاوردم و... بعدها که بامادرش صحبت کردم گفت این بچه دیشب مهمان داشتیم و بچه تا دیروقت بیدار بوده.»
- در مهمانی هم کلیپ آموزشی ضبط می‌کنم
«هاجر زرین تاج» از معلم‌های نمونه و پرکار پایه اول دبستان است که همزمان در مدارس پسرانه نوبری آشتیانی و شهید همت تدریس می‌کند. او می‌گوید: «بجز در ساعت‌هایی که تدریس آنلاین داریم بقیه وقتم را مشغول ساخت کلیپ آموزشی هستم و حتی اگر مجبور باشم به مهمانی بروم وسایلم را می‌برم و به اتاقی می‌روم که سکوت باشد تا کلیپ ضبط کنم.» این معلم که معتقد است در کلیپ‌های آموزشی نباید کوچک‌ترین صدای اضافی باشد تا حواس بچه‌ها پرت نشود، با خنده می‌گوید: «یک طوطی سخنگو در خانه دارم که هنگام ضبط کلیپ پرنده بینوا را در حمام می‌گذارم، با این حال گاهی که با دقت و وسواس مشغول ضبط کلیپ هستم ناگهان صدای بلندگوی هندوانه فروش یا کاسه بشقابی از کوچه می‌آید و کار را خراب می‌کند...»
این معلم سختکوش در طول سال تحصیلی حتی یک روز هم کلاس درس را تعطیل نکرده است: «یک بار وقت کلاس در جاده و توی اتوبوس بودم، اما کلاس را برگزار کردم؛ فقط یک بخشی از مسیر که کوهستانی بود اینترنت قطع شد.» زرین تاج که به رغم مشکلات کلاس‌های آنلاین سعی می‌کند نیمه پر لیوان را ببیند، می‌گوید: «درست است که در آموزش مجازی امکان ارتباط چهره به چهره بین معلم و شاگردها گرفته شده، اما بچه‌ها بسیار باهوشند و با محبتی که در لحن و گفتار معلم حس می‌کنند، جذب کلاس شده و حتی با معلم صمیمی و دوست می‌شوند.»
این معلم خاطره‌ای در این‌باره برایمان نقل می‌کند: «چند ماه پیش یکی از بچه‌های کلاس دور از چشم مادرش، برایم این پیام صوتی را فرستاد «خانم معلم من یک راز دارم که می‌خوام بهت بگم، من یک ساله که پدرم رو ندیدم... پدرم به خاطر کرونا نتونسته مرخصی بگیره و بیاد خونه، آرزو دارم که پدرم رو ببینم چون دلم براش خیلی تنگ شده...»» او اضافه می‌کند: «از قبل باخبر بودم که پدر این دانش‌آموز از چند سال پیش به دلیل تصادف رانندگی و ناتوانی درپرداخت دیه در زندان است و وقتی شاگردم با صدای کودکانه و با صداقت من را رازدار خودش دانست و از آرزویش برایم گفت، گریه کردم.»